Phạm Công Thiện
Chào bác, trông cái mặt bác quen quen ( Đăng nhập | Đăng ký tạm trú )
Phạm Công Thiện
Thị Anh |
Aug 16 2005, 10:57 AM
Đường dẫn tới bài viết này
#1
|
Kẻ ngơ ngẩn như những người đần trong cổ tích. Nhóm: Lý trưởng Số bài viết: 3.036 Tham gia từ: 15-June 05 Thành viên thứ: 1.805 Tiền mặt hiện có : 75.874$ Số tuần chưa đóng thuế : 2 Bình chọn : |
Phạm Công Thiện: Thơ từ hành tinh khác
Friday, August 05, 2005 Nguyễn Mạnh Trinh Không hiểu sao mỗi lần lái xe đi ngang qua những con sông cạn ở thành phố Westminster hay Santa Ana tôi lại thấy bồi hồi. Có một liên tưởng nào từ lòng sông tráng xi măng ở giữa chơ vơ một dòng nước chảy nhỏ nhoi cạn cợt. Cái cảm giác của thiên nhiên bị khuất phục ấy của một dòng nước mùa nắng nhắc tôi tới nguồn nước ào ào sục sôi sau những cơn mưa. Một thi sĩ đã viết : “ Ừ , ta bây giờ như sông cạn Nước vũng làm sao thành biển khơi Chí lớn dưng không thành chuyện vãn Mỉm cười còn mất chuyện muôn đời…” Có hay không , cái tượng hình của Dịch Kinh, hà trung vô thủy ? Sông mà không có nước , có phải là sông không? Hay chỉ là gợi ý tới những đi mà không đến . Một câu thơ của Seamus Heaney, thi sĩ giải Nobel văn chương năm 1995 trong thi tập The Haw Lantern , chỉ có hai câu : “ The riverbed, dried up, half full of leaves. Us, listening to a river in the trees. (Lòng sông, cạn khô, một nửa phủ đầy những chiếc lá Cho chúng ta, đang lắng nghe một dòng sông chảy trong cây) Thi sĩ Phạm Công Thiện đã viết như sau về hình ảnh sông cạn rất thơ mộng này mà chúng ta nhiều khi ít quan tâm khi ngang qua trong nhịp đời hối hả mỗi ngày : “… Tiếng nói của thơ là dòng nước tuôn chảy bất tận, dù lòng sông có cạn khô chang nữa thì hồn sông vẫn chảy mãi trên cao… Sông đang chảy trên cây và trong cây lá, và sự lắng nghe ở đây đã nhập lưu(sơ ư văn trung/nhập lưu vong sở) , không phải chúng ta lắng nghe dòng sông m,à chính dòng sông đã chảy vào trong thi nhân, lòng sông khô cạn ở dưới đã nhập vào con sông chảy trên cây;lòng sông khô cạn nửa đầy những chiếc lá thả hồn rào rạt với sông lá trên cao( Hồ Dzếnh:” có một nghìn cây rũ rượi buồn/ Một nghìn sông rét vạn hoàng hôn. Vũ hoàng Chương “ Đáy sông bừng dựng Lầu Thơ? Giấc mơ Hồ Điệp chẳng mơ cũng thành”… Tại sao phải làm thơ ? Tại sao phải lắng nghe một lần như chưa từng biết nghe trọn đời? Tại sao phải nhìn thấy được một lần duy nhất như chưa từng biết thấy bao giờ ? Thi nhân đã một lần nhìn thấy; còn chúng ta thì hãy lắng nghe một dòng sông chảy bất tận trong rặng cây rào rạt chiều hôm nay… “ -------------------- ... những khi va vấp ưu phiền, con chỉ cần về với mẹ yêu...
|
Thị Anh |
Aug 16 2005, 10:59 AM
Đường dẫn tới bài viết này
#2
|
Kẻ ngơ ngẩn như những người đần trong cổ tích. Nhóm: Lý trưởng Số bài viết: 3.036 Tham gia từ: 15-June 05 Thành viên thứ: 1.805 Tiền mặt hiện có : 75.874$ Số tuần chưa đóng thuế : 2 Bình chọn : |
Phạm Công Thiện là một khuôn dáng văn chương rất có ảnh hưởng với những lớp sinh viên học sinh ở miền Nam của thập niên 70,80. Thời gian ấy, những cuốn sách như “Ý Thức Mới trong Văn Nghệ và Triết Học”, “ Hố Thẳm của Tư Tưởng “, “ Ngày Sanh của Rắn “,… là những cuốn sách cầm tay của giới trẻ. Từ tác phẩm của ông, mở ra nhiều những cánh cửa. Trước hết , ông là một người sáng tạo nhiều suy tư về cái Mới , về những ngã đường có thể khá lạ lùng đến khi kỳ dị nhưng hấp dẫn. Văn học sẽ phải có những thay đổi , nhất là trong hoàn cảnh một đất nước chiến tranh như Việt nam. Ngay cả khi làm thơ, thi sĩ như người của hành tinh lạ lạc đến , với ngôn từ khá lạ lùng như đoạn VI của tập “ Ngày Sanh của Rắn”
“ tôi chấp chới đắng giọng giữa tháng ngày mơ mộng nốt ruồi của hương hay nốt ruồi của rigvéda tôi mửa máu đen trên nửa đêm paris tôi giao cấu mặt trời sinh ra mặt trăng tôi thủ dâm thượng đế sinh ra loài người cho quế hương nằm ở nhà thương điên của trí nhớ mặt trời có thai! Mặt trời có thai! Sinh cho tôi một đứa con trai mù mắt “ Nếu bảo giải thích từng câu từng chữ thì có lẽ chính cả tác giả cũng lúng túng. Thơ là những hình ảnh rải rác, thoạt tưởng không liên quan với nhau nhưng trong trình tự cảm nhận lại có một ý nghỉa nào len vào bất chợt những liên tưởng . Có người cho rằng những từ ngữ như thủ dâm thương đế, giao cấu mặt trời, mặt trời có thai,,, tạo ra cảm giác tức thì với hình tượng có hơi dung tục ấy. Đó là một cảm nhận . Nhưng, ngay ở thời điểm bây giờ, đọc lại câu thơ, chúng ta vẫn có thể bắt gặp được nét khai phá một cách rõ ràng. Thơ là một cái gì , khác thường lắm, có lúc rất gần cận cuộc sống mà có lúc lại xa nghìn trùng… Tôi nhớ có lần nhà thơ Phạm Công Thiện nói chuyện với tôi về kinh nghiệm đọc thơ của ông. Lúc ấy, đêm đã khuya và ông có ngôn ngữ của một Lưu Linh đang trong cơn đồng thiếp. Ông đọc thơ Pháp , thơ Anh , thơ La tinh , thơ Việt Nam tiền chiến và hiện đại.Đọc xong rồi bình, hình như văn chương đã lôi ông vào một cơn mộng. Nói về kinh nghiệm để có thể tiếp cận với thơ ông đọc một bài thơ thật nhiều lần và sau mỗi lần đọc như thế đều tìm ra những cảm nhận khác nhau. Cảm nhận ấy bắt nguồn từ giây phút rất thiêng liêng để con người bắt gặp được những sáng ngời lộng lẫy . Sự kiện ấy James Joyce đã gọi là “ a sudden spiritual manifestation” ( biểu hiện tâm linh bất ngờ) hay “ epiphany”( sự linh hiện ). Tương tự , như Xuân Diệu : “ phất phơ hồn của bông hường/trong hơi phiêu bạc còn vương máu hồng/ nghe chừng gió thoáng qua song.. “ đó , chính là hồn của thơ, của những giây phút linh hiện mà chỉ có những người tài tử cảm nhận được. Ở Phạm công Thiện,cái chất thơ đã thành nét đặc thù tinh tế cho văn chương ông. Viết khảo luận, ông mang cái kiến thức rộng lớn tích tụ từ sách vở cùng với hồn thơ để thành những bước đi lãng mạn vượt qua những khô khan câu thúc. Là một triết gia, cái nhận thức để thành những trang giấy cũng có chút thi ca bồng bềnh vào để thành một triết gia thi sĩ. Cái chất lãng tử trong văn chương là một nét thấy rõ. Phạm Công Thiện viết : “… tất cả đời sống văn xuôi tẻ nhạt, những công thức , những danh vọng, những khuôn mòn lối cũ, những địa vị xã hội , những mẫu mực khuôn xếp đã thụt lùi ra đằng sau, chỉ còn lại nước chảy của dòng sông và mây chiều của đại dương: mây ở trên cao trôi dưới dòng nước rong rêu của khe biển nho . Thi nhân từ bỏ tất cả lại đằng sau lưng và bước tới trước băng qua cây cầu gỗ mong manh…” Viết về thơ Seamus Heaney , nhưng trong dòng chữ có cảm khái riêng của một người mà thi ca đã thành máu xương da thịt cho đời sống. Viết những cuốn sách triết học giữa hồn thơ lai láng, cũng giống như viết những trang tùy bút mà chữ nghĩa đã thành những trân trọng nâng niu nhất. cầm cây bút trong trạng thái tuy phong trần từng trải nhưng vẫn còn sót nét ngây thơ của một người tin tưởng vào những điều nghĩ rằng cần phải tìm kiếm được bằng suy tưởng. Với đời thường , ông sống như lạc lõng bất kể . Nhưng với văn chương , ông là người tinh tế và có can đảm rủ bỏ tất cả để đi lại những bước khởi đầu. Nhà thơ NguyênSa đã có bài thơ vẽ lại chân dung của một nhà thơ tiêu biểu cho một phong cách sống đặc biệt của một người cũng đặc biệt trong một thời kỳ văn học mà sự khao khát những phương trời mới những vóc dáng mới đã thành động lực mạnh mẽ cho sáng tạo. Bài thơ “ Nói chuyện phải quấy với Phạm Công Thiện: “ Người vào tịnh thất sống ba năm cất tiếng không lời để nói năng buổi sáng thinh không chiều tới chậm tiền kiếp chen vô cạnh chỗ nằm Ta muốn cùng người một tối nay Đầu sông uống rượu cuối sông say Người từ trên núi ta từ biển Từ giấc mơ nào đã tới đây Dưới bóng tường im , giữa nhạc không Đời như phía trước bỗng mông lung Thơ như hữu thể mà vô thể Có cũng xong mà không cũng xong Sáng dậy ta nhìn tục lụy ta Những đi không tới đến không ngờ Xóa luôn thì dứt nhưng tâm thức Kinh Pháp Hoa nào dậy cách xa? Trong chín ngàn âm có hải triều Còn thêm một kiếp nữa phiêu lưu Này người bỏ sóng sang thuyền tĩnh Nhớ đứng chờ ta ở cõi siêu…” Nhưng không phải tất cả thơ ông chỉ chuyên chở ý tưởng. Mà , còn chuyên chở cảm giác nữa . Thơ để mang tới những giây phút linh hiện , để người đọc thơ và làm thơ một giây phút tình cờ nào đó gặp nhau trong giao thoa cảm xúc. Có một bài thơ trong tập thơ mỏng về số trang nhưng dầy về ý tưởng , Ngày sanh của rắn, VIII, có những hình ảnh nối liền nhau để thành một chuỗi sinh động liên tưởng luôn biến dịch.Gió , như một cuộc hành trình đi qua đồi tây , đồi đông , đi qua những chặng thời gian tưởng ngắn như một sát na nhưng dài vô tận. Thế mà , trong cái lãng đãng tâm thức ấy, ngôn ngữ nhẹ nhàng như một hồi tưởng để níu kéo cảm nhận của người đọc trong một cảnh giới mơ hồ : “ Mười năm qua gió thổi đồi tây tôi long đong theo bóng chim gầy một sớm em về ru giấc ngủ bông trời bay trắng cả rừng cây Gió thổi đồi tây hay đồi đông Hiu hắt quê hương bến cỏ bồng Trong mơ em vẫn còn bên cửa Tôi đứng trên đồi mây trổ bông Gió thổi đồi thu qua đồi thông Mưa hạ ly hương nước ngược dòng Tôi đau trong tiếng gà xơ xác Một sớm bông hồng nở cửa đông” Với suy nghĩ của tôi , Phạm công Thiện là một thi sĩ nghệ sĩ. Klhông phải là cung cách một phù thủy chữ nghĩa hoa tay bùa chú vào hư vô để thành một văn phong khúc mắc khó hiểu . Mà, là một người ôm tất cả những rộng khắp vào lòng và đi vòng quanh để tìm chân lý. Cái tâm thức vốn tịch lặng của một người thâm cứu Phật Giáo pha trộn vào ý thức muốn nổi loạn phá bỏ cung cách cũ khiến văn chương trở thành một hành trình của một người luôn xông tới đằng trước và không dừng lại. Trong đời sống , phong cách du tử , làm những điều mình thích khiến ông thành một người luôn thấy đêm ngày là hoang vu .. Trần Tuấn Kiệt trong một bài viết trong “ Tác Giả Tác Phẩm “,xuất bản cách nay gần bốn chục năm, cũng nói về chân dung người thi sĩ rất mực nghệ sĩ này: “ Sinh ngày 1-6-1941 tại Mỹ Tho. Trong gia đình, Thiện là người anh cả “ Ngưới anh không giúp ích gì được cho gi ađình nhìn thấy mọi người cha mẹ em út đang lâm vào cảnh sa sút túng bấn. Mà mình thì lận đận lao đao chẳng giúp ích được gì.” Đó cũng là một lý do, khiến có lúc Thiện bỏ đi tu ngoài Nha Trang. Thiện đã có lần cùng chúng tôi đem bán từng va ly “ Anh Ngữ Tinh Aâm” của anh soạn để lấy tiền ăn bánh mì trong những lúc đói rách nhất. Mặc dầu lúc đó báo Phổ thông và Dân ta của Nguyễn Vy bán chạy, lương của Thiện trên mười lăm ngàn( bằng khoảng 150 ngàn đồng bây giờ mỗi tháng) tiền lãnh ra, thiện đem uống rượu say rồi gọi tất cả đám trẻ nít đánh giày lại, các bọn bán báo nghèo đói phân phát tất cả cho chúng trong một khắc đã hết sạch. Qua ngày hôm sau, kiếm lại vài chục uống cà phê là sự thường…” Có người cho ông là thần đồng , soạn “ Anh Ngữ Tinh Aâm “ lúc 16 tuổi. Có người cho ông là một triết gia , tư tưởng gia luôn luôn vật vã với suy tư . Có người cho ông có hiểu biết rộng thông hiểu nhiều ngoại ngữ. Có người cho ông là một người đọc sách chuyên cần với óc thông minh và nhớ lâu không quên. Cũng như có người gọi ông là lãng tử , là một người thích gì làm nấy và luôn miệt mài trên con đường độc hành tìm kiếm những điều bất khả trong cuiộc sống… Với tôi , ông là một thi sĩ và là người viết về thi ca mà tôi yêu thích. Dù , ông “ đi cho hết một đêm hoang vu trên mặt đất” để tìm “ ý thức mới trong văn nghệ và triết học “ qua “ hố thẳm của tư tưởng “ để “ im lặng hố thẳm “ và, cứ thế hành trình./. -------------------- ... những khi va vấp ưu phiền, con chỉ cần về với mẹ yêu...
|
Thị Anh |
Aug 16 2005, 11:01 AM
Đường dẫn tới bài viết này
#3
|
Kẻ ngơ ngẩn như những người đần trong cổ tích. Nhóm: Lý trưởng Số bài viết: 3.036 Tham gia từ: 15-June 05 Thành viên thứ: 1.805 Tiền mặt hiện có : 75.874$ Số tuần chưa đóng thuế : 2 Bình chọn : |
:::Việt Lang:::
Tản Mạn Về Phạm Công Thiện Mặt trời là gì ? “Pain is truth; all else is subject to doubt " Ðau khổ là chân lý. Tất cả mọi cái khác đều đáng hoài nghi John Maxwell Coetzee - Nobel Văn chương 2003 Văn của Phạm Công Thiện (PCT) dễ làm người ta thích khi đọc, dù đôi khi chúng có vẻ khó hiểu một cách buồn cười. Bởi thực ra cũng không nên làm khó chính mình và người khác đến nỗi như vậy... Chẳng bao giờ nghe PCT nhận mình là một triết gia dù đã có hơn một người xem PCT là một triết gia. Trước 1975 đã có một thế hệ ngồi hàng giờ trong các tiệm cafe nghe nhạc Trịnh công Sơn da vàng, bàn say sưa về Krisnamurti, Tagore, Karl Marx... và PCT. Từ những năm 60 của thế kỷ trước, làn gió hiện sinh từ Âu châu lồng lên trong trái tim những người trẻ miền Nam mà một trong những người đem đến là PCT. Tự do cá nhân trở thành một giá trị sừng sững trong lòng xã hội, dẫu ở một góc độ khác lại là một giá trị rất ư xa xỉ phẩm. Quách Tấn là một người nổi tiếng kiệm lời khen, trong giới trẻ cầm bút trước 1975 ngoài Nguyễn Mộng Giác, người thứ hai được Quách Tấn khen là PCT (1). Ðúng như Nguyễn Hưng Quốc nhận xét, PCT viết văn chương thường ở dạng tùy bút (2). Khiến người đọc có vẻ biết thêm rất nhiều, song cuối cùng thì chẳng biết thêm một tý gì cả. Bởi mọi thứ quá tản mạn, rời rạc; và lãng đãng cách chuyên nghiệp. Dễ chừng khi đọc văn của PCT, người ta ngỡ là đang đối diện với một triết nhân... rồi hồ hởi thưởng thức tác phẩm của một triết gia vì bị cuốn hút bởi giọng văn đượm triết lý của Phạm tiên sinh. Văn PCT ngày nay không còn vẻ của một triết gia hoặc giả, không chừng triết gia PCT đã chết, chỉ còn lại cư sĩ PCT. Ðiều đó người đọc có thể dễ nhận ra qua một loạt các bài viết về Phật giáo của PCT, có những bài viết không còn viết để mà viết mà còn là để giảng... (3). Vẻ điệu đàng giống một triết gia Tây phương hôm qua đã hết, mặc dù hôm nay xem PCT là một cư sĩ Phật giáo cũng có thể là một ngộ nhận. Trong những bài viết đó, có cả những điều phải cần đến niềm tin, mặc dù “Tin hay không tin, điều ấy chỉ quan trọng đối với người đọc”. Chẳng hạn như “Tất cả sức mạnh tâm thức của Phật Giáo (...) đã lắng đọng lại u trầm trong những kẽ đá của vùng núi cấm Thất Sơn Việt Nam”. Nhưng liệu “Hiện nay, còn những bí ẩn siêu việt nào vẫn còn trên tuyệt đảnh Thất Sơn ở Việt Nam ?” (4), và lần này là câu hỏi của một người đọc - kẻ cần những lập luận trước khi biết tới một niềm tin. Ðọc Những bước chân... người ta sẽ nghe một giọng mô phạm của một đạo sĩ khá dễ thương từ Tà Lơn vừa xuống núi, một đạo sĩ biết dùng computer và núi Tà Lơn thì đang nằm đâu đó ở Monterey Park, California. Ta hãy nắm tay nhau đi tìm chân lý nào! Ơ, mà... mà chân lý ở đâu vậy, có đủ cho tôi tiện thể nhón tay thêm một ít về cho cô bồ ở nhà không? Và quan trọng hơn nữa, có cái chân lý nào dùng chung cho anh đạp xích lô nhà ở trời Nam lẫn ngài bộ trưởng ngụ đất Bắc? Cho cậu hạ sĩ huýt còi giữ trật tự giao thông bên đường bụi bặm với nàng kiều nữ thơm như múi mít ngồi trong xe hơi kia? Khó tin có một mặt trời trong tim người, bởi dễ chừng sẽ có khoảng vài triệu/tỷ mặt trời - tôi sẽ chết mất vì trái đất sẽ là một hỏa-ngục-mặt-trời. Bóng tối thì dễ chịu hơn, đã tối rồi thì cũng chẳng có ai sẽ chết vì tối thêm một chút nữa đâu. “Bóng tối cũng là máu của mặt trời. Mặt trời thiếu máu mặt trời sẽ nổ banh xác như con chuột cống bị xe cán giữa đường phố Saigon” (5) Bóng tối suy tư trong im lặng, đạo sĩ núi Tà Lơn PCT đã im lặng với Những bước chân... (6) ... sau nhiều tháng ngày lang thang cùng ‘tâm thức viễn ly’ (chữ PCT dùng). Và mặt trời thì không bao giờ có thật, cũng như đại dương vậy. "đại dương có phải là một thực tại ? Không, đại dương là một giấc mộng" (7). Lần này thì người phát biểu không phải là PCT, ông ta chỉ nhắc lại lời phát biểu của Gottfried Benn, một thi sĩ Ðức. PCT là một con bướm đa sắc bay ngang qua đại dương ý tưởng. Thời gian của bướm thì không dài như mặt trời, song thanh thản và tự do hơn. Ngày trước trong văn chương của PCT có Nieztche, có Faulkner, có Camus và Sartre...; sau này có Phật, có tiếng Phạn Mật tông... người đọc sẽ luôn nhớ những thấp thoáng đâu đó là một bản sắc thuần túy Việt. Con đường khẳng định bản sắc Việt diễn ra như một cuộc rong chơi, cuộc rong chơi của một kẻ ăn mày chân lý/đạo sĩ núi Tà Lơn. Trên hành trình tư tưởng, văn chương PCT đi từ nơi chỉ tao ngộ cùng hiện thực đã dần đến chỗ sống trong hiện thực. Những suy nghĩ của con người không hẳn chỉ là một hố thẳm. Và bài viết này cũng nên kết thúc ở đây trong thế giới độc thoại của nó, bởi hình như giữa đời cũng có những nỗi đau khổ không thật ./. Ghi chú: (*1) http://www.lebichson.net (*2) http://www.tienve.org (*3) www.quangduc.com, www.vienthongtemple.org, www.buddhismtoday.com Trong phạm vi bài này tôi không đi sâu vào nội dung các bài viết về Phật học của PCT, vấn đề này sẽ đưa ra trong một dịp thuận tiện nào đó. Có điều chắc chắn là, những quan điểm về Phật giáo của PCT không giống một người cùng thời là Nhất Hạnh, tất nhiên chuyện này hoàn toàn không dính dấp đến việc Nhất Hạnh là một tu sĩ, còn PCT hiện là cư sĩ. Mặc dù trước khi dạy học ở Vạn Hạnh, vào đầu năm 1964, PCT từng thí phát quy y với Hòa thượng Trí Thủ tại chùa Hải Ðức (Nha Trang), được đặt pháp danh là Nguyên Tánh. (*4) Trong phần IV của Những bước chân (*5) Ánh sáng - PCT, www.vienthongtemple.org/vt-27-08-anhsang.htm (*6) Những bước chân nhẹ nhàng trở về sự im lặng, PCT viết xong tháng 07/1994. (*7) Con bướm băng qua đại dương - PCT, http://www.thuvienhoasen.org/conbuomdaiduong.htm Việt Lang, tháng 02/2004 Người gửi: Phượng Các Người đăng: Sài Gòn -------------------- ... những khi va vấp ưu phiền, con chỉ cần về với mẹ yêu...
|
Thị Anh |
Aug 16 2005, 11:05 AM
Đường dẫn tới bài viết này
#4
|
Kẻ ngơ ngẩn như những người đần trong cổ tích. Nhóm: Lý trưởng Số bài viết: 3.036 Tham gia từ: 15-June 05 Thành viên thứ: 1.805 Tiền mặt hiện có : 75.874$ Số tuần chưa đóng thuế : 2 Bình chọn : |
Phạm Công Thiện ao ước trở thành một nghệ sĩ lớn, như Rimbaud, trong khi nhiều người cầm bút khác lại ca tụng Phạm Công Thiện như là một triết gia. Tôi thì tôi coi Phạm Công Thiện chủ yếu là một nhà thơ và một nhà tuỳ bút. Nói cách khác, theo tôi, Phạm Công Thiện là một nhà thơ trước khi là một nhà tuỳ bút; là một nhà tuỳ bút trước khi là một nhà văn; là một nhà văn trước khi là một nhà tư tưởng; là một nhà tư tưởng trước khi là một người phá phách và là một người phá phách trước khi là một kẻ lập dị. Suốt mấy chục năm nay, Phạm Công Thiện luôn luôn chịu đựng một sự đánh giá bất công cũng như những sự khen ngợi oan ức khi người ta nhìn ông theo một chiều hướng khác, ngược lại.
Phạm Công Thiện có một cái tài đặc biệt rất hiếm người có là ông có thể làm cho độc giả đọc ông một cách thích thú, say mê và thán phục mặc dù, khi gấp sách lại, người ta hoàn toàn không hiểu là ông nói cái gì cả. Bởi vậy, mặc dù tác phẩm của ông nổi tiếng là khó hiểu, ông vẫn có một lượng độc giả khá lớn, khá trung thành, và đôi khi khá bình dân. Nói như thế cũng có nghĩa là nói thế mạnh đầu tiên và nổi bật nhất của Phạm Công Thiện chính là ở khả năng diễn đạt, hay nói cách khác, ở giọng văn của ông. Đó là một giọng văn có sức hấp dẫn lạ lùng, một giọng văn vừa uyên bác vừa sôi nổi, vừa rất trí tuệ và lại rất giàu chất thơ. Đã đành trong giọng văn của hầu hết các nhà văn của Việt Nam đều ít nhiều có chất thơ, tuy nhiên, có lẽ, ít ở đâu mà chất thơ lại đậm đặc như là trong văn xuôi của Phạm Công Thiện. Có điều, Phạm Công Thiện làm thơ không nhiều. Đến nay, ông chỉ có một tập thơ duy nhất được xuất bản: Ngày sinh của rắn, trước, do Hoa Nắng in tại Paris, sau, An Tiêm in lại tại Sài Gòn năm 1966 và, Trần Thi in lại tại California năm 1988. Ở lần in nào, tập thơ ấy cũng đều mỏng manh, chỉ có 12 bài, phần nhiều là ngắn và tự do. Nói chung, bài nào cũng có nét riêng, có thể nói là khá hay, đặc biệt là một bài thơ hai câu có sức ngân rất sâu: Mưa chiều thứ bảy tôi về muộn Cây khế đồi cao trổ hết bông Tuy nhiên, đó không phải là những cái hay lớn đủ để biến Phạm Công Thiện thành một nhà thơ có tầm vóc nổi bật so với những nhà thơ cùng thời. Tôi thích hơn, ở Phạm Công Thiện, là những bài thơ ông hoàn thành sau này, chủ yếu là sau năm 1975. Chúng không nhiều, về số lượng, và cũng không đều, về chất lượng, nhưng trong đó, có hai bài rất hay, theo tôi, xứng đáng được xếp ngang hàng với những bài thơ hay nhất trong nền thơ Việt Nam hiện đại: 'Trường giang Mỹ tho' và 'Thơ cho khoảng trống'. Cả hai bài đều đẹp, trong ngôn ngữ và mới mẻ, trong kỹ thuật. Làm thơ ít, hồn thơ của Phạm Công Thiện tràn vào cõi văn xuôi của ông. Biện pháp tu từ được ông sử dụng nhiều nhất trong văn xuôi là ẩn dụ. Mặt trời không bao giờ có thực là một ẩn dụ. Bay đi những cơn mưa phùn là một ẩn dụ. Trùng trùng ẩn dụ trong từng trang viết của Phạm Công Thiện. Điều đó làm cho hầu hết các bài viết văn xuôi của Phạm Công Thiện đều trở thành những bài tuỳ bút. Tôi nghĩ, rất nhiều tác phẩm triết lý của Phạm Công Thiện sẽ trở thành dễ hiểu và tuyệt vời vô cùng nếu chúng được đọc như những bài tuỳ bút. Ví dụ tập Bay đi những cơn mưa phùn trong đó có bài ‘Thấp thoáng bóng huỳnh trên con sông tàn bạo’ cứ làm cho tôi, khi đọc lại - gần đây- thấy ngẩn ngơ thật lâu. Giọng văn của ông thật phóng khoáng, thật độc đáo và thật đẹp. Từ bài văn ấy, đọc lại các tác phẩm khác của Phạm Công Thiện, tôi phát hiện ra một điều khá bất ngờ, hình như chưa ai nói đến: không chừng Phạm Công Thiện là một trong những nhà tuỳ bút xuất sắc của Việt Nam. “Thiền học và Thiền tông là gì?" Câu hỏi không được trả lời. Tất cả còn lại chỉ là những câu thần chú chữ Phạn và một con bướm màu trắng băng qua đại dương.” Đoạn văn trên, tôi tình cờ nhặt được ở trang cuối cùng của quyển Bay đi những cơn mưa phùn. Câu thần chú chữ Phạn. Cánh bướm trắng bay qua đại dương. Rồi đây, có lẽ sẽ có người có thẩm quyền hơn tôi tìm hiểu và đánh giá câu thần chú chữ Phạn ấy. Hôm nay, tôi chỉ muốn dừng lại và giới thiệu Phạm Công Thiện như một cánh bướm bay qua cái cõi đại dương thơ bao la của Việt Nam. Chú thích: Bài ''Thơ cho khoảng trống' của Phạm Công Thiện tương đối dễ tìm: nó được đăng trên tạp chí Hợp Lưu gần đây (số 21, ra tháng 2.1995), sau đó được in lại trong tuyển tập 20 năm văn học Việt Nam hải ngoại do Đại Nam xuất bản vào cuối năm 1995. Do đó, ở đây chúng tôi chỉ xin in lại bài 'Trường giang Mỹ Tho', vốn thoạt đầu, được đăng trên tạp chí Quê Mẹ tại Paris. PHẠM CÔNG THIỆN Trường giang Mỹ Tho (Tặng Bùi Ngọc Đường ở Thái Lan) 1 Thôi nôi con trường giang mọi rợ tôi mọi mãi mỗi trường an con diều hâu chạy bắt con chim con chim lòn qua kẽ núi lọt ra gió Hải Nam thổi hiu hắt về trường sơn nước trường giang mẹ ru chim ngủ con lớn khôn rồi bỏ mẹ bay xa Cha con già trường sơn con ơi trường giang đi chảy mãi nửa đời trường sơn già ngồi đứng hứng mưa mưa đi từ dưới chân đỏ bồ câu thượng thuỷ tây hồ con lớn khôn rồi quên đất quên sông con sông nào Cửu Long chảy từ thượng tứ Mỹ Tho buồn thây chết trôi sông Súng nổ bên cầu quay Mẹ bồng con đóng cửa Lính Tây dương đang say rượu giao thừa Bông cúc vàng đầy sân ướt máu Ba con già con trẻ đi xa Súng nổ trên mái lầu Nhà cháy bên hông Mấy dì con chơi tứ sắc Con còn nhỏ quá con ơi. 2 Thôi nôi thằng trường giang mọi rợ tôi mọi mãi nỗi lang thang Con chim trĩ xưa đỏ nuôi cá lia thia Cá phượng mái đẻ ra một bầy trứng Và rong rêu xanh kì lạ ao hồ Trốn học bị cha còng cẳng Bầu cua cá cọp mỗi năm buồn Càng lớn lên càng thấy Tết bơ vơ Bông mai nở trên đầu cây chợ vắng Dưa hấu làng hiu hắt nắng ba mươi Súng nổ bên cầu quay Mẹ tôi bồng con chạy trốn Giặc Lê dương đang say rượu Thằng bé con có biết gì đâu Chim bay nhiều chiều nay Toulouse Tôi uống từng chùm nho đỏ Còng cẳng tôi trên thượng tuý thu hồ Người dượng bị Tây bắn Xác nơi đâu hai con nhỏ bơ vơ Bà ngoại đi tìm thây chẳng thấy Mười năm sau tôi bị còng cẳng ngục tù Mẹ tôi đến thăm đem theo một gà mên cơm nóng Mẹ tôi khóc Tôi nhìn sông Cửu Long chảy Đừng như dượng con ơi Tôi nhìn sông Cửu Long chảy Tôi đúng rồi trường giang mọi rợ Mẹ hãy về đi và hãy bỏ con đi Mẹ tôi khóc Đừng như dượng con ơi Yêu nước làm gì để hai con nhỏ bơ vơ Tôi nhìn trường giang chảy Mẹ hãy về đi người công an già gác cổng Cậu rất lạ kì Sau này cậu có làm lớn Hãy nhớ đến tôi Tôi nhìn trường giang chảy Tôi chỉ muốn làm con chó Chạy giỡn mưa trường giang sa 3 Rồi từ ấy trường giang lại càng mọi rợ khi chảy khi bay khi thượng đỉnh đìu hiu khi trác táng đến tận màn sân khấu Vẫn nhớ những buổi hát bội quê nhà Kèn trống cải lương đứa con nít ngó cô đào trang điểm từng dưới hầm nhà hát Mỹ Tho Cô đào chửi đụ má Đứa con nít đéo hiểu gì hết Mà chỉ nhớ tô hủ tiếu phổi bò Nó bắt gặp một sáng khi cô đào chổng cẳng ăn gãi ngứa Tấn tuồng sao quá lạ Tôi không hiểu Nhưng sao mà quá đỏ nóng như một triệu côn trùng loé sáng Tôi bắt mỗi đêm trong bao diêm Cho tôi những tràng dưa hấu quá đỏ quá đỏ những ngày trước Tết Biển Nha Trang trời sinh các hạ Đọc thơ Ba Tiêu cho Quách Tấn nghe Cây mận đẻ hoa thằng Mỹ Tho nằm võng Từ ô y hạng Quách Tấn tỉa thơ Ta đéo biết gì hết Đạp xe đạp ngồi ra bãi biển ngó cái gì chỉ thấy mây bay Trường giang chảy đại dương bại trận Quách Tấn buồn bông cúc đơm hoa 4 Thôi rồi thôi trường giang mọi rợ tôi mọi mãi nắng chiều Ban Mê Thuột Hoàng Kiều ơi em đã đi xa Buồn xóm cũ chiều xưa chưa tỉnh dậy Buon Brieng và Bon Sar Par Kontum và Pleiku chiều nay cỏ mọc Bu Prang và Ban Don ở nơi đâu Tìm thượng tứ té ra hạ thế Gió chiều nay Toulouse máu đỏ Hai đứa con bây giờ ở nơi đâu? Dượng của anh bị lê dương bắn chết Người con gái nằm trôi thây trên bãi lạ Chiều nay Chim bay quá nhiều Chuyện đời xưa không còn nữa Như Mãn đã chết Treo thây trên hàng rào Hoàng Kiều ơi đâu nữa là Thu Uyên Em còn quá nhỏ Rừng xưa chim lặng tiếng Hãy đóng cửa Long Khánh Hãy đóng cửa Con trâu vừa bị chém Trường giang ta sẽ ru em ngủ Máu đêm xưa thương em từng trận mưa rào Bồ câu buồn gáy lại năm xưa Mái chùa cũ Đà Lạt chiều tận thế. (16.7.1980) HNTuan. -------------------- ... những khi va vấp ưu phiền, con chỉ cần về với mẹ yêu...
|
Dân làng Ven |
Sep 4 2005, 11:00 PM
Đường dẫn tới bài viết này
#5
|
Triển Chiêu của Khoai Nhóm: Bá Hộ làng Ven Số bài viết: 2.306 Tham gia từ: 5-May 05 Đến từ: from Heaven Thành viên thứ: 1.704 Tiền mặt hiện có : 318.361$ Số tuần chưa đóng thuế : 1 Bình chọn : |
Phạm Công Thiện
Sinh ngày 1.6.1941 tại Mỹ Tho. Xuất ngoại từ 1970. Hiện định cư tại Hoa Kỳ Tác phẩm đã xuất bản : Tiểu Luận Về Bồ Ðề Ðạt Ma, tổ sư Thiền Tông (1964) Ý Thức Mới Trong Văn Nghệ Triết Học (1965) Ngày Sinh Nhật Của Rắn (1967) Trời Tháng Tư (1966) Im Lặng Hố Thẵm (1967) Hố Thẵm Của Tư Tưởng (1967) Mặt Trời Không Bao Giờ Có Thực (1967) Bay Ði Những cơn Mưa Phùn (1970) Ði Cho Hết Một Ðêm Hoang Vu Trên Mặt Ðất (1988) Sự Chuyển Ðộng Toàn Diện Của Tâm Thức Trong Tư Tưởng Phật Giáo (1994) Triết Lý Việt Nam Về Sự Vượt Biên (1995) Làm Thế Nào Ðể Trở Thành Một Bậc Bồ Tát Sáng Rực Khắp Bốn Phương Trời (1998) Tinh Tuý Trong Sáng Của Ðạo Lý Phật Giáo (1998) Trên Tất Cả Ðỉnh Cao Là Im Lặng Một Ðêm Siêu Hình Với Hàn Mặc Tử Khai Ngôn Cho Một Câu Hỏi Dễ Hiểu: Triết Học Là Gì ? Ðối Mặt Với 1000 Năm Cô Ðơn của Nietzche -------------------- |
Thị Anh |
Sep 5 2007, 12:41 AM
Đường dẫn tới bài viết này
#6
|
Kẻ ngơ ngẩn như những người đần trong cổ tích. Nhóm: Lý trưởng Số bài viết: 3.036 Tham gia từ: 15-June 05 Thành viên thứ: 1.805 Tiền mặt hiện có : 75.874$ Số tuần chưa đóng thuế : 2 Bình chọn : |
Gío Thổi Đồi Tây Hay Đồi Đông
Gió thổi đồi tây hay đồi đông Mưa hạ ly hương nuớc ngược giòng Trong mơ em vẫn còn bên cửa Tôi đứng trên đồi mây trổ bông Muời năm qua gió thổi đồi tây Tôi long đong theo bóng chim gầy Một thoáng em về trong giấc ngủ Mây trời bay trắng cả rừng cây ! -------------------- ... những khi va vấp ưu phiền, con chỉ cần về với mẹ yêu...
|
Thị Anh |
Sep 5 2007, 12:45 AM
Đường dẫn tới bài viết này
#7
|
Kẻ ngơ ngẩn như những người đần trong cổ tích. Nhóm: Lý trưởng Số bài viết: 3.036 Tham gia từ: 15-June 05 Thành viên thứ: 1.805 Tiền mặt hiện có : 75.874$ Số tuần chưa đóng thuế : 2 Bình chọn : |
Tết Xưa
lơ lửng bông mồng gà chiều ba mươi tết ta tôi ôm gà tre nhỏ chạy trốn tuổi thơ qua -------------------- ... những khi va vấp ưu phiền, con chỉ cần về với mẹ yêu...
|
Thị Anh |
Sep 5 2007, 12:47 AM
Đường dẫn tới bài viết này
#8
|
Kẻ ngơ ngẩn như những người đần trong cổ tích. Nhóm: Lý trưởng Số bài viết: 3.036 Tham gia từ: 15-June 05 Thành viên thứ: 1.805 Tiền mặt hiện có : 75.874$ Số tuần chưa đóng thuế : 2 Bình chọn : |
Ca sĩ
Cô đơn về trắng sương rừng Anh nghe tiếng hát hoang đường của đêm Khuya buồn tủi nhục môi em Mưa run lặng lẽ trên thềm bơ vơ Tiếng em vàng xuống đôi bờ Hoang vu anh đứng đợi chờ chim kêu Tay gầy ôm chặt tình yêu Anh về phố gục những chiều hư vô Đời đi trên những nấm mồ Đau thương em hát cơ hồ khăn tang Phố chiều tôi bước lang thang Như con sông nhỏ mơ màng biển xanh Nửa đêm khói đốt đời anh Yêu em câm lặng như cành thu đông Đời em như một dòng sông Đôi bờ anh đứng giữa lòng hoa niên Mưa chiều nước chảy triền miên Một con chim dại lạc miền hoang lương Về đâu thương những con đường Lê thê phố cũ nghe buồn hè xưa . -------------------- ... những khi va vấp ưu phiền, con chỉ cần về với mẹ yêu...
|
Tương Như |
Sep 5 2007, 01:55 AM
Đường dẫn tới bài viết này
#9
|
Newbie Nhóm: Dân ngụ cư Số bài viết: 24 Tham gia từ: 1-July 07 Thành viên thứ: 3.240 Tiền mặt hiện có : 1.600$ Số tuần chưa đóng thuế : 4 Bình chọn : |
Ngày sinh của Rắn- Phạm Công Thiện
I tôi đi Đông chìm trời âm u thung lũng khô nhiều mây chim bay không nổi tôi đi dưới kia sụp đổ Núi Cấm nổ tôi ra Cửu Long ca từ Tây Tạng tôi về tôi hiện đèn tắt trời gió tắt trăng chim lạ kêu tiếng người hố thẳm ra đời tôi bay trên biển II tôi nằm cho rã chiếu cạp điều nước chảy lên vùng phố tịch liêu tôi nhớ một lần cây quế mọc tôi đứng gọi hương trọn buổi chiều III mưa chiều thứ bảy tôi về muộn cây khế đồi cao trổ hết bông IV trời mưa Nữu Ước cây mọc nhớ hương trời mưa ngày tháng nhớ hương đường hoang mái vắng nữu ước chỉ còn hương trong giấc ngủ tim anh tràn máu con chim đã bay về rừng đạn anh không còn làm tu sĩ anh chỉ còn hương trong giấc ngủ anh chỉ còn máu để đổ vào tim hương đổ vào tám tách cà phê đen anh uống mỗi đêm tại Greenwich Village tại làng thi sĩ tại đường khói bay tại hương trong giấc ngủ tại chiều ba mươi tết ở Việt Nam bây giờ anh xa hương đến mấy đại dương xanh mấy phương trời cỏ mọc mấy phương trời hương khóc hương còn ca hát hương còn phơi áo giữa phố buồn hương còn cười mười năm rồi cây quế vẫn mọc trên đời anh trên mắt anh môi anh trên bước chân buồn phố mẹ ngày xưa trên bước chân chiều phố lạ hôm nay mưa làm tóc anh thơm mùi cây quế giữa hồ mọc giữa hồ quế hương tóc anh mọc dài che chở hương lúc mưa rơi lúc đông lạnh lúc chim chiều đi mất mưa trên phố đêm trên quán cà phê Ý Đại Lợi trên chiến tranh của quê hương của quế hương còn anh V rạng đông tôi xin thề thức dậy ba giờ sáng đợi kinh đào chảy ngược cửa nhỏ đóng kín những chiếc cầu tuổi dại mười sáu năm tôi thức trong đời mười sáu con kinh đào không bao giờ chảy ngược đứng ngang cầu Pont-Neuf nhìn sông Seine tôi thấy Cửu Long Paris đuổi mất mây mộng hoang đường đập vỡ cơn điên trên triền đá sương tôi trốn giặc đời tắm trong hồn hương trái đu đủ trong khu vườn xưa con rắn nhỏ VI tôi chấp chới đắng giọng giữa tháng ngày mơ mộng nốt ruồi của hương hay nốt ruồi của Rigvéda tôi mửa máu đen trên nửa đêm Paris VII tôi nuốt nọc đen giữa đường Guillaume Apollinaire từ xóm Saint-Germaindes-Prés mọc lên giáo đường hang động cà phê biến hồn đầu thai hoá thành một triệu con ma đen nhảy múa trên núi lửa đầu tôi tôi mặc đồ xanh và mang đồng hồ da đen tôi chứa chấp sáu ngọn lửa điên trong sáu diêm quẹt còn rớt lại tôi gọi hương và tôi chết giấc tôi chạy lên trời làm rắn thâu đêm máu đổ mưa đen ồ cây mồng tơi của thời trẻ dại tôi gọi thầm rắn cuộn tròn tương lai VIII mười năm qua gió thổi đồi Tây tôi long đong theo bóng chim gầy một sớm em về ru giấc ngủ bông trời bay trắng cả rừng cây gió thổi đồi Tây hay đồi Đông hiu hắt quê hương bến cỏ hồng trong mơ em vẫn còn bên cửa tôi đứng trên đồi mây trổ bông gió thổi đồi Thu qua đồi thông mưa Hạ ly hương nước ngược dòng tôi đau trong tiếng gà xơ xác một sớm bông hồng nở cửa Đông IX rắn trườn vỡ trứng chim rừng tôi nghe tiếng hát hoang đường nửa đêm khuya buồn tủi nhục môi em mưa bay nhỏ nhẹ qua thềm bơ vơ tiếng ru chín đỏ điện thờ hoang vu tôi đứng đợi chờ chim kêu tay còn ôm giữ tình yêu tôi về phố động những chiều hư vô đời đi trên những nấm mồ đau tim em hát cơ hồ khăn tang phố chiều tôi bước lang thang nuôi con sông nhỏ mơ màng biển xanh nửa đêm khói đốt đời anh yêu em câm lặng khô cành Thu Đông lời ca ru cạn dòng sông trọn đời chạy trốn mống vòng cầu điên bỏ mình nước chảy đồi tiên theo con chim dại lạc miền thiên hương về đâu thương những con đường lê thê phố cũ nghe buồn Hè xưa X mùa Xuân bay thành khói tôi ca hát một mình suốt đời không biết nói nước chảy tràn con kinh quá khứ bay lên trời biến thành cánh chim non tôi quì hôn lá mới đau khổ trắng linh hồn hư không đổ ra khơi kỷ niệm trôi qua cầu bãi chiều chưa người tới tình nhỏ quên từ lâu Xuân bay trắng núi đồi tôi nằm ngủ mơ chim bỗng hét lên trong tối ngồi thức dậy bảy đêm trời cuối năm gác trọ đèn tắt suốt đêm dài con chim mười năm nhỏ bay về đậu nơi đây hơi thở giết thời gian bướm nằm chết thang lầu tiếng chim ru ngày tháng máu chảy về sông sâu suốt đời không biết nói tôi ngồi thức một mình đốt thuốc lên nhìn khói đêm rạng niềm hư linh XI tôi lái ô tô buýt giữa thành phố New York mỗi ngày tôi lái ô tô buýt đi trên những con đường không người những con đường chim chết những con đường của mỗi ngày từ Riverside drive đến Broadway đến Đại Lộ Thứ Năm đến Washington Square Công Trường Nghệ Sĩ tóc bay hương hát từ Greenwich Village tôi đi về Chinatown mười lăm xu mỗi chuyến xa hay gần hay mau hay chậm tôi vẫn lái cuộc đời tôi trên những con đường quen thuộc không mây mùa lá hay mùa kèn nửa đêm dong buồm thổi đến Honolulu lặng gió xa Việt Nam Đà Lạt và cà phê Tùng cuối năm tôi cúi đầu trong hầm cà phê Figaro Nữu Ước chuyến ô tô buýt của đời tôi vẫn chạy hoài trên những con đường Mỹ Châu trống rỗng chuyến xe không về Harlem đói lửa vì Mỹ Châu trống rỗng trên chuyến ô tô buýt chiều nay tóc bay hương khóc tôi vẫn lái chuyến xe này đi về đêm tối đêm tối Nữu Ước là đêm tối nhà xác tôi đốt đèn cầy để nhìn xác tôi giữa nhà mồ Mỹ Châu lạnh lẽo mưa đen đêm qua tôi thấy máu đổ trong hầm xe điện Irt giữa con đường 42nd hay Times Square tôi thấy Việt Nam ngang tàng cho mặt trời vẫn mọc trên rắn lửa trên mái ô tô buýt chiều Thu XII buổi chiều mưa đụng tim mưa đụng máu đèn đường đổ xuống nước xanh xin hét lên rừng U Minh đầu Đông tử hình trong ngục nhốt vào trong ngục suốt đời trong ngục khói vóc lửa núi nhóm nước đầu Thu xin đừng nói lá chuối lá me non xanh nhà thương ngồi trong thành phố hoa trắng không còn con chó đứng nhìn xe lửa mỗi ngày chùm hoa trắng rụng một hai bông rất nhỏ bông trắng quá nhỏ buổi chiều ích kỷ con đường quá dài những cây trắc bá chùi đầu lên nghĩa địa một người họa sĩ thất tình nhân loại đều thất tình nói đi thật nhiều khoai tây lang thang ngược vòng những vũ trụ anh nói gì tôi không nghe xuống phố và lên phố chạy hun hút qua hai nghĩa địa cây trắc bá chôn vùi con chó nhà ga Nguồn: Đặc Trưng - www.dactrung.net Bài viết này được sửa chữa mông má bởi Tương Như: Sep 5 2007, 02:34 AM -------------------- Ký kiếc gì!
|
TươngGiang |
Sep 5 2007, 01:34 PM
Đường dẫn tới bài viết này
#10
|
Me, Myself and I Nhóm: Dân làng Ven Số bài viết: 855 Tham gia từ: 9-September 05 Thành viên thứ: 1.953 Tiền mặt hiện có : 5.840$ Số tuần chưa đóng thuế : 1 Bình chọn : |
điều gì đã khiến hôm nay LA nhớ tới Phạm của em?
-------------------- I'm crazy for Caufield :-)
|
Xem diễn đàn ở dạng TEXT - PDA - Pocket PC |