· [ ] · Đường Tăng, Giải nhất truyện cực ngắn

[Hoang Yen]

Truyện cực ngắn "Đường Tăng" của tác giả Trương Quốc Dũng cùng với "Hoa Muộn" của Phan Thị Vàng Anh đoạt giải nhất cuộc thi Truyện cực ngắn của tạp chí Thế Giới Mới và Hội Nhà Văn đồng tổ chức năm 1994 và đã nhận nhiều ý kiến khác nhau.

Đường Tăng

Đêm cuối cuộc trường chinh đầy gian khổ, ngày mai yết kiến Như Lai để lên kiếp Phật, Đường Tăng trằn trọc không sao ngủ được. Suốt cuộc đời tâm nguyện tới cõi này, giờ đây khi sắp trút bỏ kiếp người, ông bỗng thấy lòng day dứt.
Nhiều ngày nay, thân thể Đường Tăng đã rã rời, đầu óc đầy mộng mị, tay biếng lần tràng hạt. Tâm linh như muốn níu chân dừng lại. Máu ông nhức nhối thấm lần cuối qua tim, cứa vào quá khứ đau xé. Ông nhớ tới những người sinh thành ra mình. Tình cha, huyết mẹ tạo nên mà bao nhiêu năm nay ông không một lần thắp hương, không một lần nhắc nhở.
Chặng đường dài tới đất Phật khiến trái tim ông dần chai sạn. Ông đã quá nhiều lần phải lạy lục, cầu khẩn các thần linh thánh lớn bé, đã quá nhiều lần giẫm đạp lên xác máu yêu ma xa gần, chỉ với một mục đích: mau thành chính quả. Ông thương người. Nhưng đêm nay, trước ranh giới cuối cùng của cõi Người và Phật, ông chợt hiểu ra cội rễ của tình thương ấy. Mỗi lần cứu giúp con người, ông chỉ thầm tính toán như xây thêm cho mình một bậc thang tới Phật đài.
Nhiều lần Đường Tăng đã tự hỏi tại sao nước mắt mình ngày càng lạnh giá. Giờ đây ông thầm biết, trên con đường thỉnh kinh về cứu rỗi người đời, ông đã dần dần xa lạ với con người.
Ông trở mình, thở dài: không là người, ta sẽ là ai? Yêu quái cản đường, biết bao kẻ chính từ trên đây xuống, pháp thuật vô biên, ác nghiệt vô cùng. Ta nhập vào chốn ấy biết rồi thành Phật hay ma?
Đường Tăng chợt nhói trong tim. Ông khẽ rên lên, hai tay ôm ngực. Mở mắt thấy các đồ đệ đang đứng bên giường nhìn ông âu lo. Cả ba hình như đều không ngủ.
Đường Tăng thở hắt: “Không sao đâu. Ta chỉ chợt nhớ tới ngày xưa”. Nói rồi lại nhắm mắt.
Nghe tiếng Ngộ Không: “Xin thầy đừng tự dối lòng. Thầy đang nhớ cả kiếp người – Đường Tăng rùng mình khi giọng Ngộ Không quá u uất – Con từ đá sinh ra. Coi thường cả thần thánh, yêu ma, chỉ mong được thành người. Thầy đã là người lại tự bỏ mình đi tìm hồn phách khác. Đêm nay sao khỏi xót xa”.
Bát Giới cười khẽ: “Làm người có gì vui. Chúng ta đã dốc lòng theo đạo, ngày mai được lên chốn thần tiên, sung sướng biết bao nhiêu. Thầy đừng luyến tiếc”.
Sa Tăng an ủi: “Thầy trò mình sắp hóa Phật mang đạo xuống khai sáng cho loài người. Công quả vĩ đại lắm”.
Đường Tăng lắc đầu, nằm im hồi lâu, hai tay vẫn đặt lên tim, mắt vẫn nhắm, nước mắt trào ra ấm nóng lại. Rồi như trăng trối: “Ta ước gì đêm nay đừng sáng. Ta đau đớn cho mười mấy năm viễn du. Ngộ Không ơi! Một đời con mong được thành người thì bị bắt ép phải theo ta để thành Phật. Bát Giới tự dối mình giác ngộ thật ra chỉ là đi tìm một chốn hoan lạc mới. Sa Tăng rời cõi u mê này sang cõi hoang tưởng khác mà lại hy vọng khai sáng. Còn ta? Không còn là người không phải là người thì làm sao đồng cảm mà đòi khai sáng, cứu vớt con người”.
Ngộ Không sụp xuống nắm tay thầy nghẹn ngào: “Thầy đã nhận ra chân lý. Nhưng chậm quá rồi”.
Đường về. Qua sông. Thiên sứ vừa cười vừa chỉ cho Đường Tăng thấy thân xác ông đang trôi dạt dưới cầu.
Nhưng Đường Tăng đã không nghe thấy gì nữa. Đôi mắt vô hồn.


(nguồn: ttvnol)

Bài viết này được sửa chữa mông má bởi Hoang Yen: Nov 28 2004, 11:17 PM

[yuyu]

Truyện này rất hay. Lúc mới công bố đã từng gây sóng gió ít nhiều. Một vị lãnh đạo Hội Phật Giáo đã từng có công văn chính thức phê phán truyện này với những ngôn từ khá mạnh như " bôi nhọ, xuyên tạc Phật giáo, phá hoại niềm tin, gây chia rẽ v.v...."
Sau còn nghe đồn là vì tác giả có ô dù ở trên nên không bị sao ? .....Nhưng tôi thì nghĩ rằng, chẳng phải vì có ô dù, mà vì chuỵên gì chứ chuyện bài xích tôn giáo, dẫn đến thủ tiêu tôn giáo thì luôn được bật đèn xanh một cách kín đáo, vì tôn giáo nói chung đều bị họ coi là " thuốc phiện của nhân dân", " trừ được thứ nào hay thứ nấy "
Không biết tác giả còn ẩn ý gì không, nhưng ít ra cũng thấy rất rõ một chủ đề của nó là nhắm vào chỗ yếu nhất của Phật giáo, đó là mâu thuẫn giữa mục đích và phương tiện : Muốn đạt đến Cực Lạc ( cực sướng ) thì phải diệt bỏ Ham Muốn. Muốn Giải Thoát thì phải từ bỏ Tồn Tại.
Kiếp Người và nói chung kiếp Tồn Tại nào cũng là Khổ, nhưng muốn Diệt Khổ lại phải diệt Tồn Tại, như vậy thì thực là cay đắng biết bao ?
Cũng có thể các khái niệm về Sướng Khổ, Ham Muốn, Giải Thoát, Tồn Tại, Bản Ngã v.v....chỉ là cách quan niệm của kiếp Người và nó có thể được quan niệm khác trong những dạng Tồn Tại khác. Nhưng dù đứng trên hệ qui chiếu nào thì cũng thấy để thoát khỏi đau khổ của kiếp Người phải thoát khỏi sự tồn tại của kiếp Người thì thật vô ích ." Không còn là người không phải là người thì làm sao đồng cảm mà đòi khai sáng, cứu vớt con người" ?
Cho dù không cần cứu vớt, khai sáng ai, nhưng ngay đối với bản thân mình, khi đã không còn thân xác, không còn tồn tại, thậm chí " vô hồn" thì phỏng còn ích gì ? Đó chính là thông điệp của tác phẩm ở tầng ngữ nghĩa đầu tiên mà ai cũng nhận thậy...
Những đoạn văn sau đây cũng gây những liên tưởng mơ hồ, không rõ chủ ý tác giả còn muốn nói gì nữa ngoài những liên hệ đế Phật giáo ? :

Nhiều lần Đường Tăng đã tự hỏi tại sao nước mắt mình ngày càng lạnh giá. Giờ đây ông thầm biết, trên con đường thỉnh kinh về cứu rỗi người đời, ông đã dần dần xa lạ với con người.
......
Ông trở mình, thở dài: không là người, ta sẽ là ai? Yêu quái cản đường, biết bao kẻ chính từ trên đây xuống, pháp thuật vô biên, ác nghiệt vô cùng. Ta nhập vào chốn ấy biết rồi thành Phật hay ma?
.....
rời cõi u mê này sang cõi hoang tưởng khác mà lại hy vọng khai sáng





Một điều cũng gây ngạc nhiên là tác giả Trương Quốc Dũng cũng im tiếng luôn sau khi đã viết được một truyện cực ngắn mà cũng cực hay trong việc dồn nén ý tưởng ?

[Tiểu Vũ]

Về ý tưởng dưới lăng kính văn học thì đã rõ rồi, cái đó không bàn đến. Còn dưới góc độ tôn giáo, bác Phật tử nào vì truyện ngắn này mà lung lay đường tu thì chỉ nên trách mình tu chưa tới thôi. Hì hì. Cái gì là cõi hoang tưởng, cái gì là không hoang tưởng? Cái gì thuộc về cõi người, cái gì thuộc về cõi Phật? Nếu còn u mê trong vòng lẩn quẩn đấy thì tinh thần siêu thóat thế nào được. Cái gì là diệt bỏ ham muốn, cái gì là lưu luyến ham muốn. Cố chấp giữa hai thứ ấy cũng không siêu thóat được. Vả lại, thế nào là siêu thóat, thế nào là không siêu thóat? Gã Đường Tăng này quả thực còn tham, sân, si đầy mình, rút cục chỉ thóat thai từ cõi u mê này sang cõi u mê khác.

[Hoang Yen]

Hồi bé đọc Tây Du Ký, tôi thích Tôn Ngộ Không lắm, và đôi lúc ghét Đường Tăng tệ. Cứ nghĩ Tôn Ngộ Không mới là nhân vật chính.
Lớn lên một chút, lấy tinh thần trong các bài giảng văn phân tích truyện cổ thì nghĩ Tôn Ngô Không đại diện cho nhân dân lao động cần cù, thông minh, dũng cảm vượt qua muôn vàn thử thách của lịch sử còn Đường Tăng đại diện giai cấp thống trị nhiều khi mù quáng dốt nát luôn đè đầu cưỡi cổ nhân dân :crazying:

[Dai Thanh]

Hồi bé đọc Tây Du Ký, tôi thích Tôn Ngộ Không lắm, và đôi lúc ghét Đường Tăng tệ. Cứ nghĩ Tôn Ngộ Không mới là nhân vật chính.
Lớn lên một chút, lấy tinh thần trong các bài giảng văn phân tích truyện cổ thì nghĩ Tôn Ngô Không đại diện cho nhân dân lao động cần cù, thông minh, dũng cảm vượt qua muôn vàn thử thách của lịch sử còn Đường Tăng đại diện giai cấp thống trị nhiều khi mù quáng dốt nát luôn đè đầu cưỡi cổ nhân dân :crazying: 

"tôi thích Tôn Ngộ Không lắm?"

[Phó Thường Nhân]

"Mỗi lần cứu giúp con người, ông chỉ thầm tính toán như xây thêm cho mình một bậc thang tới Phật"

Chỉ nội câu này thì đủ hiểu trình độ phật giáo của ông ấy đến đâu. Nhưng có thể ông ấy lấy Phật giáo để nói những tư tưởng khác.

[yuyu]

"Mỗi lần cứu giúp con người, ông chỉ thầm tính toán như xây thêm cho mình một bậc thang tới Phật"

Chỉ nội câu này thì đủ hiểu trình độ phật giáo của ông ấy đến đâu.  Nhưng có thể ông ấy lấy Phật giáo để nói những tư tưởng khác.

Tất nhiên rồi.
Cũng vì thế " người ta " phản đối.
Văn chương chữ nghĩa vốn lắt léo. Ngoài cái lớp ngữ nghĩa đầu tiên là nói lên những suy tư về sự mâu thuẫn của Phật giáo, dù đúng hay sai, người đọc suy ngẫm một chút ắt thấy cái tầng ngữ nghĩa thứ 2 là nói lên sự mâu thuẫn của Ý Thức Hệ và có lẽ đấy mới là ý nghĩa chính :
1. Mâu thuẫn giữa Mục Đích và Phương Tiện : Muốn giải phóng con người lại phải nô dịch con người.
2. Ảo tưởng về sự giải phóng : thay nô dịch này bằng nô dịch khác.
3. Phi nhân. Huỷ diệt con người....

Chính vì thế mà nó gây phản ứng từ những người có tật giật mình, nhưng lại không thể làm gì đuợc, vì tính chất mơ hồ ngữ nghĩa của nó. Cái lắt léo của chữ nghĩa và cái tài của người viết là ở chỗ đó ....

[Phó Thường Nhân]

@yuyu
Bravo
Sao ở đây bác không nhầm lẫn Mục đích và phương tiện nhỉ, lại phân biệt rất chính xác (giải thich:
chẳng khác gì tôi)

Rồi ảo tưởng về sự giải phóng.

Thế tại sao bác không áp dụng những suy nghĩ đó ở mọi lúc, mọi nơi.

[voiconlontalonton]

Hồi bé đọc Tây Du Ký, tôi thích Tôn Ngộ Không lắm, và đôi lúc ghét Đường Tăng tệ. Cứ nghĩ Tôn Ngộ Không mới là nhân vật chính.
Lớn lên một chút, lấy tinh thần trong các bài giảng văn phân tích truyện cổ thì nghĩ Tôn Ngô Không đại diện cho nhân dân lao động cần cù, thông minh, dũng cảm vượt qua muôn vàn thử thách của lịch sử còn Đường Tăng đại diện giai cấp thống trị nhiều khi mù quáng dốt nát luôn đè đầu cưỡi cổ nhân dân :crazying:  

"tôi thích Tôn Ngộ Không lắm?"

Ơ bác không phải Tôn Ngộ Không à?

[yuyu]

@yuyu
Bravo 
Sao ở đây bác không nhầm lẫn Mục đích và phương tiện nhỉ, lại phân biệt rất chính xác (giải thich:
chẳng khác gì tôi)

Rồi ảo tưởng về sự giải phóng.

Thế tại sao bác không áp dụng những suy nghĩ đó ở mọi lúc, mọi nơi.

 

Làm sao tôi có thể nhầm lẫn được. Chẳng ai nhầm lẫn cả. Chỉ có bác là cố tình muốn gây sự nhầm lẫn (trong vấn đề Dân Chủ ) ngõ hầu giảm thiểu tầm quan trọng của Dân chủ trong tranh luận mà thôi.

Tất nhiên những điều đúng thì tôi với bác suy nghĩ cũng giống nhau, vì đó là do Lương Tri dẫn dắt và tôi tin là ai cũng có Lương tri, nên không gì lạ.



Còn khi tôi nói " ảo tưởng về sự giải phóng " thì đó là tôi đang nói trong văn cảnh của câu chuyện này.

Điều đó không có nghĩa là ở đâu cũng có ảo tưởng và dĩ nhiên là không thể áp dụng "mọi lúc, mọi nơi ".