Cách Thức Uống Và Pha Trà Xanh Nhật Bản

Lưu An



1. Giới thiệu:

Đây chỉ là bài viết đơn giản nói về cách thức pha và uống trà xanh của Nhật Bản. Mục đích nêu lên những nguyên tắc căn bản, cần thiết cho những người muốn thưởng thức cái ngon, cái đậm đà của loại trà độc đáo và rất phổ biến của người Nhật Bản. Bài viết không thể đi sâu vào những dữ kiện, thể thức và dụng cụ khá phức tạp để uống trà có tính cách thưởng thức một nghệ thuật. Mà chúng ta thường thấy trong các những cuộc lễ hội hay trong những cuộc trình diễn dâng trà của các đoàn nhóm phu nhân, nữ sinh viên ở các đoàn thể, trường học chuyên môn về văn hóa.

Bài viết càng không thể nào so sánh, hoà trộn được với những thủ tục rất rườm rà, quí phái, đạt đến mức tối thượng của nền văn hóa cổ truyền của Nhật Bản. Đó là lễ dâng trà, trong đó người ta uống một loại trà xanh cao cấp hơn dưới dạng bột. Người uống trà phải biết những thủ tục để tiếp nhận từ người dâng trà, đó làTrà Đạo (Tsado).

Bài viết chỉ thu nhỏ vào cách thức pha và uống trà xanh rất thông thường của bất cứ gia đình Nhật nào trong xã hội. Họ pha trà mời khách khi đến thăm gia đình họ. Cô thư ký, bà giúp việc pha trà cho người giám đốc, ông chủ hãng hay để tiếp đãi nhưng vị khách trong các cuộc hội họp ở các văn phòng giao tế, các công ty. Và ngay trong gia đình khi người vợ, người mẹ pha trà cho chồng, cho con trong những lúc uống trà hàng ngày người ta cũng phải theo những nguyên tắc rất căn bản và cần thiết này để không làm mất cái ngon, cái đậm đà của trà.

Tóm lại đây chỉ là bài viết nêu lên những điều căn bản không thể thiếu, không thể bỏ qua được cho bất cứ ai muốn uống, muốn thưởng thức mùi vị đúng nghĩa của loại trà xanh Nhật Bản. Một loại trà xanh hoàn toàn khác xa với loại trà xanh được sản xuất tại VN hay Trung Hoa. Loại trà xanh Nhật cho ra nước mầu xanh từ đầu cho đến hết mùi trà, ngược lại trà xanh của VN hay Trung Hoa chỉ cho ra mầu xanh lờ lợ mầu nâu ở nước đầu tiên rồi biến nhanh sang mầu nâu ở các lần pha kế tiếp.

Cũng trong bài viết này giúp người uống trà hiểu biết thêm về những tiêu chuẩn lựa chọn, phân biệt được những loại trà xanh tốt hay xấu, ngon hay không ngon được bán trên thị trường (ở các cơ sở buôn bán của kiều dân Nhật Bản). Rồi dựa vào những tiêu chuẩn đó chúng ta sẽ hiểu được lý do tại sao cùng gọi là trà xanh mà chúng ta uống thấy khác nhau về phẩm chất.

2. Dụng cụ:

Sau đây là những vật dụng cần thiết cho việc pha trà xanh:

a. Một cái bình thủy: để chứa nước sôi. Thường loại dung tích khoảng 2 lít nếu dùng cho 4, 5 người uống trà.

b. Một bình pha trà: thường bằng đất nung mầu đen hay nâu có cán cầm (khác với loại có quai tuy nhiên đây cũng không phải là điều bắt buộc). Bình pha trà cũng có khi bằng kim khí rất nặng mầu đen, có quai sách. Thường bình pha trà có dung tích khoảng 200 ml (bằng trái cam), nếu cỡ khoảng 400ml (bằng trái bưởi) đã được coi là to. Rất hiếm có bình pha trà cỡ lớn hơn 500ml vì làm loãng, mất mùi vị trà và nhất là không đẹp mắt. Với những cỡ bình lớn người ta thường dùng để pha những loại trà hạ phẩm (loại nhiều cuống lá, lá già thô hay loại trà xanh pha trộn với gạo rang...) thường được pha để uống trong các restaurants hay cho nhân viên lao động trong giờ giải lao của hãng xưởng. Dùng cho gia đình hay tiếp khách thăm viếng, khoảng dưới 5 người, chiếc bình trà cỡ 300ml được coi là tốt nhất.

Hầu hết các bình pha trà xanh của Nhật Bản đều một tấm lưới rất mịn bằng kim khí bao phía trong vòi ấm hay một cái phễu lọc bàng lưới nằm sát vào miệng ấm để đựng trà. Với mục đích giữ lại không làm cho bã trà ra tách khi rót trà.

c. Một bộ ly uống trà: Thường cỡ khoảng 70ml đến 100 ml. Hĩnh tròn, hay hình ống , đôi khi có hình dạng méo mó . Thường mầu đậm hay nhiều mầu in hình hoa trái hay viết những chữ Nhật Bản dạng chữ thảo. Tuy nhiên mầu sắc không diêm dúa với mầu đỏ gay gắt nhãn giới như trên các đồ sứ của Trung Hoa, mà có mầu thanh thoát, êm dịu, dễ thương hơn. Tách uống trà có thể có nắp hay không, nhưng phải có một đĩa nhỏ đễ đỡ tách uống trà.

d. Hộp đựng trà: Trà xanh bán trên thị trường thường được đóng kín trong một bịch bằng alumin với chân không, hay bằng những hộp bằng kim khí rất kín. Sau khi mua về, bó bao bì và được đựng trong một chiếc hộp dung tích cỡ 100ml -300ml, bằng kim khí có 2 nắp. Nắp ở phía trong bằng plastic hay bằng kim khí, Nắp phía ngoải hộp ngoài tác dụng đậy hộp trà cho kín, nhưng còn được dùng như một dụng cụ để đo lường trà chính xác trước khi cho trà vào bình. Người pha trà lấy một chiếc muỗng bằng tre gạt trà vào trong chiếc nắp, tùy theo số người uống để tránh tình trạng nhiều ít không đều.

Đó là những dụng cụ mà mọi gia đình Nhật Bản đều phải có và được coi như đồ dùng hàng ngày của gia đình. Tuy nhiên trong trường hợp tiếp khách, họ còn mang ra thêm vài dụng cụ khác nữa để tạo vẻ lịch sự và đẹp mắt. Chẳng hạn

- Một cái bình uống trà thứ hai dùng để điều chỉnh độ nóng của nước pha trà (hình thức cái chén Tống của lối uống trà của VN hay Trung Hoa).

- Một cái bình khá lớn bằng đất nung mầu đen, thường có nhiều hình dạng khác nhau để đựng nước tráng tách uống trà, bình pha trà hay đựng trà cặn mỗi lần uống trà mới .(giống như cái khay có nan bằng tre để trên một cái chậu để đổ nước dư thừa của Trung Hoa. Hình thức này người Nhật không bao giờ dùng , họ thà đựng vào một cái tách uống trà rồi mang đi đổ chứ không dùng đến vì thô kệch và không đẹp mắt!).

- Một cái khay đựng tách và bình trà bằng gỗ (thường mầu nâu và hình vuông hay chữ nhật) đươc che phũ bởi một tấm khăn xinh xắn, sạch sẽ để người pha trà lau khô tách uống trà trước khi rót trà cho khách.

Ngoài ra còn rất nhiều dụng cụ lỉnh kỉnh khác như muỗng lấy trà bằng tre. Cái máng nho nhỏ bàng tre hay gỗ để ước lượng số trà nhiều ít trước khi ruôn trà vào bình... tất cả tùy thuộc vào mức độ quan trọng của cuộc uống trà và sự cầu kỳ tiếp khách của chủ nhân.

3. Cách pha trà: Gồm những thủ tục cần thiết sau đây:

a. Nước pha trà: Tuyệt đối không bao giờ lấy nước đang sôi để pha trà, có nghĩa là không thể nào dùng nước đang sôi trong bình ruôn vào bình pha trà. Lý do trông không đẹp mắt và nhất là tất cả các loại trà Nhật Bản (trà xanh, trà bột dùng trong lễ dâng trà (Sado) không bao giờ dùng nước đang sôi! Nước pha trà phải được đựng trong một bình thủy (uống trà thông thường) hay nước được nấu trong một cái ấm kim khi không nắp trên bồn than rất yếu để giữ nước ở khoảng 80-90 độ celcius (trà đạo).

b. Làm ấm dụng cụ: Ấm pha trà và tách uống trà được tráng bằng nước sôi trong bình thủy để làm ấm, sau đó dùng khăn lau khô trước khi xử dụng.

c. Cho trà vào ấm pha trà: Thường với loại trà ngon cỡ trung bình ngươì ta thuờng tính cho mỗi một ngườI khách khoảng một muỗng cà phê trà xanh. Tuy nhiên nếu dưới 3 ngườI khách, nên cho hơn một tí để tránh qúa nhạt.

d. Pha trà: Với loại trà xanh cỡ trung bình, người ta thường pha trà 3 lần khác nhau như sau:

*/ Lần thứ nhất: đươc pha với nước nóng ở khoảng 60 độ C, để trà ngấm khoảng 2 phút đồng hồ trước khi rót cho khách. Nước sôi từ bình thủy được rót ra một cài bình trà khác (hay chén Tống) để giảm nhiệt độ trước khi cho vào bình pha trà. (Lý do tại sao sẽ được giải thích ở phần sau).

*/ Lần thứ hai: pha với nước nóng khoảng 80 trong khoảng 30-40 giây, có nghĩa là cho nước vào ấm pha trà, hơi lắc nhẹ và rót ra tách cho khách ngay. Nước cũng được rót qua bình trung gian nhưng mau lẹ hơn để có nhiệt độ mong muốn.

*/ Lần thứ ba: Nước pha ở nhiệt độ khoảng 90 độ C, cũng khoảng 30- 40 giây. Nước có thể ruôn trược tiếp từ bình thủy vào ấm trà, ví nước sôi khi qua các giai đoạn rót vào bình thủy, rồi từ bình thủy rót vào ấm pha trà đã có nhiệt độ khoảng 90 độ C.

Với những loại trà ngon đặc biệt, người ta có thể pha trà lần thứ 4 hay lần thứ 5 mà nước trà vẫn xanh và còn mùi vị. Nhưng những loại trà xanh hạ phẩm, rẻ tiền việc pha trà hơi khác hơn chút đỉnh. Chẳng hạn lần thứ nhất phải ở nhiệt độ cao hơn (70- 80 độ, 2 phút), lần thứ hai (90 độ, khoảng 1- 2 phút) và không có lần thứ 3 vì hết mùi vị rồi. (Giải thích ở phần dưới).

e. Lượng nước pha trà: Ngưới pha trà phải biết ước lượng cho bao nhiêu nước pha vào bình trà, không thể pha trà xanh Nhật Bản bằng cách cứ cho nước vào đầy bình rồi rót cho khách theo lối pha trà của Tầu hay VN được. Mà phải biết dung tích của tách uống trà và số tách để cho đúng lượng nước để mỗi lần rót trà cho khách phải hết trọn vẹn nước trong bình pha trà. Nếu còn sót lại sẽ làm giảm phảm chất của lần uống trà kế tiếp vì sai nhiệt độ, vì oxy hoá làm mất mầu xanh đẹp của trà..v..v..

4. Cách rót trà:

Không bao giờ rót trà cho khách một lần đầy tách rồi rót tiếp cho người khách kế tiếp! Làm như vậy sẽ có sự khác biệt về độ đậm nhạt của nước trà trong mỗi tách, cũng như không đều về lượng trong mỗi tách (Tách đầu tiên quá nhiều, tách cuối cùng rất ít, quá đậm vì thời gian trà ngấm ra nhiều hơn hay không còn nước cho người kế tiếp!). Vì vậy tất cả các tách của khách đều được để trong khay trà rồi rót theo thứ tự 1, 2, 3, 4... rót lần đầu khoảng 30ml (cho mỗi tách, cỡ lớn 70 ml), sau đó rót lần thứ hai với thứ tự ngược lại 4, 3, 2, 1 mỗi lần khoảng 20ml (cho mỗi tách có tổng cộng 50ml nước trà) nếu còn dư chút ít trong bình, nên co dãn để phân đều cho các tách. Sau đó mới đưa cho khách.

Chính vì lý do này, người pha tra phải canh làm sao cho đủ (không thiếu, không thừa) cho tất cả khách, mỗi người khỏang 50ml với loại tách uống trà cỡ 70-80 ml).

5. Cách uống trà:

Khi uống trà xanh Nhật Bản cũng như uống trà bột trong lễ dâng trà người Nhật phải ăn một vài loại bánh ngọt để làm gia tăng hương vị của trà. Các loại bánh này bán rất nhiều trên thị trường thường làm bằng đậu hay bột khoai. Chúng ta có thể thay thế bằng các bánh ngọt khác của Âu Mỹ, chocolate... Ở VN có loại bánh đậu xanh (Bảo Hiên Rồng Vàng, Hải Dương...) được coi là rất thích hợp cho việc uống trà xanh.

Trước khi uống trà, ngươì ta ăn vài miếng bánh (phải ăn hết bánh trong miệng rồi mới uống trà, không nên vừa ăn vừa uống). Sau đó thỉnh thoảng ăn thêm bánh và uống trà tiếp theo. Với cách này sẽ làm gia tăng hương vị của trà xanh một cách lạ kỳ.

Uống trà xanh Nhật Bản hoàn toàn khác với lối uống nhâm nhi từng tí một trong lối uống trà Tàu của những vị nhà Nho VN. Người nhật uống thành ngụm đàng hoàng để có đủ lượng nước trà thấm vào tất cả các màng niêm của miệng.

Với những loại trà xanh hảo hạng hay trên trung bình, người Nhật nước pha trà lần đầu tiên được coi là đậm đà nhất, làm mùi ngon của trà thấm vào vị giác nhiều nhất (Giải thích ở phần sau). Nước thứ hai, có một khoái cảm khác nhờ nhiệt độ nóng của lần pha này, nước trà mất đi khá nhiều vị đặc biệt của trà nhưng lại có mùi rất thơm bốc lên, kích xúc vào khứu giác. Cả hai lần pha trà này được coi là quan trọng nhất và độc đáo nhất của trà xanh Nhật Bản. Vơí loại trà thượng hạng người ta có thể uống đến lần thứ 4 hay thứ 5 nước trà vẫn xanh và mùi vị vẫn còn. Tuy nhiên loại trà hạ phẩm, người ta bỏ qua lần thứ nhất và bước sang cách pha lần thứ hai (Chỉ dẫn ở phần dưới bài)

6. Vài tiêu chuẩn để xếp hạng trà xanh:

Rất nhiều người ngoại quốc khi uống trà xanh Nhật Bản thường đưa ra những ý kiến khác biệt nhau, thậm chí có lúc họ thấy rất ngon, có lúc họ thấy rất nhạt nhẽo. Đó là vì họ không biết cách pha và uống trà. Nhưng điều quan trọng nhất, ít ai để ý đến đó là loại hạng của trà mà họ uống. Trên thị trường trà xanh Nhật Bản có hàng trăm loại khác nhau. Từ loại rất rẻ được đóng gói cỡ 500 grams hay một kg trong bao giấy kính trong suốt dùng cho việc uống trà hàng ngày hay ở các giờ giải lao của hãng xưởng. Đến những loại cao cấp rất mắc đựng trong những chiếc hộp bằng kim khí nhỏ nhắn cỡ 50ml rất trang nhã đựng trong một hộp bằng gỗ trình bầy rất đẹp, kèm theo một vài tờ giấy như lụa ghi xuất xứ, lịch sử của sản phẩm có dấu hiệu, ấn ký của nhà sản xuất... Mục đích của bài viết này nhắm vào loại trà cỡ trung bình trở lên, còn những loại trà hạ phẩm không thể áp dụng được. Sau đây là những tiêu chuẩn để người uống trà xét đoán, lựa chọn một loại trà xanh Nhật Bản để thưởng thức hợp với túi tiền và mục đích của mình.

Giá cả của trà xanh Nhật Bản là một tiêu chuẩn rất ít sai (nếu không muốn nói là hoan toàn chính xác) khi mua trà xanh Nhật Bản. Vơí loại trà xanh rẻ tiền, đóng gói sơ sài với bao giấy bóng trong suốt, thường số lượng 500 grams hay môt kilo vơí giá cả khoảng 100 yen- 200 yen (1- 2 USD) cho 100grams. Có thể chia ra 3 hang trà xanh Nhật Bản như sau:

a. Loại trà hạ phẩm:

*/ Cánh trà thường to, dầy, thô vì được biến chế từ những lá trà già lấy ở phần dưới nhánh cây trà.

*/ Là sản phẩm dư thừa cuả loại trà cao cấp, chẳng hạn như cuống của những lá non dùng cho trà cao cấp.

*/ Có loại lại trộn thêm vào khoảng 20% gạo rang hay lúa mì rang, khi uống có mùi trà xanh hoà trộn với mùi hơi khét của gạo rang.

Loại trà xanh hạ phẩm này thường không có mùi thơm vì nhà sản xuất không cho vào loại trà bột vào. Loại này thường uống trong giờ giải lao của nhân viên lao động trong hãng xưởng hay uống hàng ngày trong nhưng gia đình nghèo Nhật Bản cũng như ở những tiệm ăn uống bình dân. Với loại trà này người ta bỏ qua lần pha thứ nhất (60 độ trong 2 phút) mà dùng ngay nước nóng 80-90 độ, khoảng 2 phút, uống hết rồi lập lại lần thứ hai mà thôi vì chẳng còn mùi vị gì trong lần kế tiếp.

b. Loại trung bình:

Loại này thường được đựng trong các bao bằng alumin hay trong hộp bằng kim khí, có 2 nắp rất kín đáo. Hình thức trình bầy rất trang nhã và hấp dẫn. Trọng lượng mỗi gói khoảng 50-100 grams. Loại này có đặc tính sau đây:

*/ Có rất nhiều hạng khác nhau, thường giá cả từ 1000 yen - 6000 yen/100 grams (9- 50 USD). Trên thi trường thường đóng goi cỡ 100 gram, nhưng nếu đóng gói cỡ cỡ 50grams, thường là loại ngon của hạng này.

*/ Khi mở gói trà hay hộp trà người ta nhận thấy ngay đặc tính của loại này như sau:

- Có mùi thơm rất dịu

- Cánh trà nhỏ cánh, xanh đậm

- Có mầu xanh cuả bột trà bám trên thành bao alumin hay thành hộp trà, đó là loại trà bột (dùng trong lễ dâng trà) được nhà sản xuất cho vào. Càng nhiều trà bột cho vào càng ngon và càng mắc giá.

*/ Khi pha trà lần đầu (60 độ, 2 phút) chỉ để hoà tan loại trà bột và một phần nào hương vị của cánh trà mà thôi. Chính vì vậy lần uống đầu tiên này mang đến khẩu vị nhiều hơn là mùi vị. Nhưng ở lần pha thứ 2 và thứ 3 lượng trà bột đã giảm sút nhưng nhờ nhiệt độ nước pha cao (80-90 độ) làm bốc hơi mùi vị thơm của cánh trà. Vơí loại trà trung bình hạng tốt, người ta có thể pha lần thứ tư vẫn còn mùi vị ngon của trà. Tóm lại lần pha trà đầu tiên để người ta thưởng thức "Vị" của trà, từ lần thứ hai, người ta thưởng thức "HƯ� NG" của trà.

*/ Đây là loại trà thường uống hàng ngày ở những gia đình khá giả hay để đãi khách cũng như ở các văn phòng của các vị lãnh đạo hãng.

c. Loại hảo hạng:

Loại này là loại trà biến chế từ lá trà non (VN gọi là trà búp), sản xuất bởi những hãng trà nổi tiếng, kèm theo in ấn và lịch sử của nhà sản xuất hay loại trà. Trong đó nhà sản xuất lựa chọn những điïa danh trồng trà nổi tiếng ở Nhật Bản.

Các nhà sản xuất trà xanh ở Nhật cũng nhập cảng hay có các cơ sở biến chế sơ khởi ở ngoại quốc như ở Trung Hoa, Bắc VN, Tây tạng, Bắc Lào... Nhưng theo ý kiến của người Nhật thì những loại trà mà họ mang từ ngoại quốc vào Nhật Bản chỉ để sản xuất loại trung bình hay hơn trung bình mà thôi. Còn những loại trà hảo hạng hay loại trà bột đặc biệt dùng cho các lễ dâng trà đều được biến chế từ các vườn trà đặc biệt ở miền Nam và miền Trung Nhật Bản.

Vơí loại trà hảo hạng, thường đóng gói rất nhỏ (35- 100 grams), thường 50 grams và được trộn vào rất nhiều trà bột. Người Nhật Bản khi có dịp uống loại trà này họ tuân thủ phương pháp pha trà một cách tuyệt đối để không phí phạm và nhất là hưởng thụ được tất cả hương vị của loại trà xanh quí và mắc tiền. Loại trà này người ta có thể pha đến lần thứ 5 nước trà vẫn thơm ngon và mát dịu. Dĩ nhiên loại này chỉ dùng trong các trường hợp tiếp đãi khách quí và trong các trường hợp đặc biệt mà thôi. Giá cả cũng rất thay đổi tùy theo nguồn gốc của vật liệu và của nhà sản xuất, có thể gần 50 USD cho một bịch trà khoảng 50 grams! Những người biết thưởng lãm loại trà này họ có nhiều dụng cụ phức tạp, cầu kỳ để cung ứng cho nhã khiếu uống trà của họ.

7.Vài chú ý căn bản:

Khi chúng ta quen biết một gia đình người Nhật hay có dịp du lịch Nhật Bản... Chắc chắn chúng ta sẽ có nhiều dịp được các bạn bè Nhật Bản mời về nhà họ. Chắc chắn món giải khát đầu tiên, gần như không thay đổi của ngươì Nhật là mời chúng ta uống trà xanh và ăn một vài loại bánh ngọt đặc biệt để gia tăng hương vị của trà. Sau đây là vài điều ghi chú mà chúng ta nên chú ý:

- Ăn một vài miếng bánh ngọt trước khi uống trà.

- Khi chúng ta uống hết trà trong tách, không khi nào tự ý lấy bình trà rót vào tách của mình hay lấy bình thủy tự ý pha trà cho mình... Làm như vậy chúng ta đã vô tình làm sai lệch cách pha trà của chủ nhân (vì họ biết rõ loại trà mà họ đãi chúng ta phải pha như thế nào, đặc biệt theo sự chỉ dẫn của nhà sản xuất). Người Nhật, nhất là người phụ nữ (vợ bạn hay các bà mẹ) rất kín đáo và chú ý, thường thường họ nhìn thấy tách uống trà của chúng ta hết và họ tiếp cho chúng ta ngay. Trong trường hợp họ bị vướng bận điều gì mà họ quên, chúng ta chỉ cần khen trà ngon là họ sẽ hiểu ngay và tiếp cho chúng ta tức thì.

- Khi chúng ta pha trà xanh, tuyệt đối không bao giờ lấy nước đang sôi từ chiếc nồi ruôn vào bình trà. Đây là một sai lầm rất nặng về nguyên tắc và cả về mỹ thuật nữa. Với người pha trà chuyên môn, người ta để ấm nước không đậy nắp trên bồn than rất nhỏ, nước nóng ở khoảng 90 độ C, rồi họ dùng một chiếc muỗng bằng tre nhỏ để múc nước pha trà. Tùy thuộc vào lượng nước họ múc ở trong nồi và thời gian họ rót nước nóng vào bình trà để điều chỉnh nhiệt độ của nước pha trà (Đây là một xảo thuật trong trà đạo).



Lưu An
(December, 2001)

Tên bài này là uống trà Xanh kiểu Nhật Bản, nhưng thực ra là cách uống trà nói chung thôi. Ở đâu dù Trung Quốc, Nhật Bản, Việt Nam, Triều tiên là nhưng nước có truyền thống trà, người ta cũng đều uống như thế. Ngoại trừ cái việc ăn bánh ngọt, theo tôi là học mót cách uống trà của người Anh.
Người Nhật rất tự hào về Trà của họ. Tôi đã thử mấy lần, nhưng thật sự là không mê được, nước trà lạt thèo lẽo, mà lại tanh.(Có lẽ vì thế phải ăn bánh ngọt cho nó tan vị đi). Tôi chỉ mê anh trà Thái của VN. Nước đậm, đủ độ chát, mầu lại đẹp. Ở nhà hay mua hộ tôi trà Ninh hương (Hàng điếu). Có Bác nào biết những nhãn khác của Trà VN cho tôi biết.
Cái luật pha trà bằng nước sôi non (khoảng độ 90 °C), cũng không phải chỉ riêng của Nhật Bản. Nó bắt nguồn từ TQ, vì họ sợ nước sôi già thì giết chết đi cái sinh khí của nước. Nhưng các Bác mê trà khỏi lo đi. Nước pha trà bây giờ nếu không cầu kỳ lấy nước khoáng cỡ "la vie",thường là nước máy. Mà nước máy đã được tẩy trùng bằng Chlore rồi. Giả dụ nó có sinh khí, thì cũng tử. Tôi lại thích pha nước sôi già. Ngấm nhanh mà đậm.

Bất công quá nhỉ, Cà phê thì không biết có bao nhiêu bài, mà Trà thì chẳng mấy ai tham gia. Tủi quá :(
Việt Nam vẫn tự hào là có Trà đạo cơ mà, có ai nói là nó có "Cà phê đạo " đâu. ;D

Ớ bác Phó ơiiiiii Việt Nam làm gì có trà đạo ??? Bác Milou ơi cái topic này của bác sở dĩ ế là vì trà đạo Nhật còn hơi xa lạ với người Việt.Bác nào muốn biết rõ hơn những gì bác Milou đã ttrình bày rất công fu ở đây ( nếu ở Hà Nội ) có thể tới phố Nguyễn Khắc Cần có 1 quán trà đạo Nhật để tận mắt thấy và thưởng thức.

Bác Ghen đấy hả!!!
Viết vài câu để "câu" thế thôi Chứ Tôi cũng nghĩ như Bác, VN chỉ có cách thức uống trà, chứ không có Trà đạo . Làm chén Trà Bác !!!

Bác nào có thể cắt nghĩa ý nghĩa của chữ "đạo", trong "Trà đạo" của Nhật bản hay không vậy?

"Trà đạo" khác với uống trà ở chỗ nào?

Chào Bác Quý, theo tôi thì chữ Đạo có nhiều nghĩa
Nghĩa thứ nhất là chỉ tôn giáo như Phật giáo, ThiênChúa giáo
Nghĩa thứ nhì là chỉ một cách thức, một phương pháp (tựa như chữ Procédure trong tiếng Pháp, huặc như chư way của tiếng Anh,khi người ta nói I make it my way vậy.Hì, hì.. mà chưa chắc tôi viết đúng chính tả tiếng Anh đâu đấy)
Nghĩa thứ ba là chỉ con đường, ví dụ đường độc đạo chẳng hạn.

Như vậy thì trà đạo của người Nhật chắc chắn có nghĩa thứ nhì, vì đó là một phương pháp uống trà công phu,tỉ mỉ, rắc rối.
Trà đạo cũng có một phần cái ý thứ nhất nữa, vì mọi cử chỉ động tác của nó đều được hiểu là biểu trưng(symbol) của Thiền. Bản thân tôi, nhiều khi cũng coi uống trà là một ...cách ngồi Thiền tự do :-X

Lần trước một người bạn của em dẫn đến uống trà Nhật ở quán Oisy hay Oisi gì gì đó, mà em quên mất địa chỉ rồi, thú thực là nó nhạt toẹt và chán ngắt, nếu không kể tới các cô chủ dịu dàng của khoa Đông Phương học và vài bài hát Nhật mà em khẳng định nó không khác nhạc vàng mấy( có lẽ là nhạc vang Nhật Bủn chăng ? ) Đựơc cái là quán rất tĩnh, ít người tới, cũng nho nhỏ nữa,...

Tôi cũng không mê trà Nhật, uống không thích vừa tanh, vừa nhạt. Chỉ có món trà Thái (Nguyên) là hợp khẩu vị. Nhà thường mua hộ tôi trà Ninh hương (hàng điếu). Có bác nào biết các loại trà Thái khác , xin cho biết địa chỉ

Cám ơn bác Phothuongdan đã cho ý kiến, không biết có bác nào có thể cho ý kiến về vấn đề em nếu ra nữa không ạ?

Cám ơn bác Phó mời,kính lão đắc thọ,để mời bác cạn trước ạ .Em cũng thích uống trà Việt Nam hơn,trà Việt mình chủ yếu là trà xanh,à quên xin giải thích 1 tẹo ạ : trà của mình sau khi qua công đoạn "ba sao hai tẩm" thì cho các sản phẩm gồm trà xanh,trà đỏ,trà vàng và trà đen.Nguời Việt ta chủ yếu sản xuất trà xanh để dùng và trà đen để xuất khẩu.Trà xanh của mình vừa được màu lại vừa được nước ai lại không mê ??? Trà ngon ngoài trà Thái Nguyên,còn có trà trồng ở Đồng Văn,Lũng Phìn,suối Giàng...gọi là trà Tuyết san (sơn) có vị đắng,còn trà trồng ở các vùng trà như Phú Thọ,Bắc Thái,Thái Nguyên...đại loại là các vùng thấp hơn thì vị nó chát.Bác muốn mua thì có thể nhờ mua ở 180 Yên Phụ.Mà bác đang ở nước nào ??? Nếu có thể thì em sẽ biếu bác lạng trà sen của cụ Lư mà em đã nhiều lần nhắc đến.Nhưng chả biết gửi thế nào và cước phí ra sao bác ạ !!!
To Quyzen :Theo em thì chữ "đạo" cứ hiểu 1 đơn giản là cách uống trà có gắn liền với 1 hình thức tín ngưỡng,từ đó suy ra là cần có những quy tắc nào đó linh thiêng và người uống cần thực hiện những quy tắc đó 1 cách thành kính.

Trà đạo đúng là có gắn khá chặt với Thiền và Hoa đạo Nhật bản. Phòng uống trà ( Trà thất ) của người Nhật cũng đặc biệt. Thường là một căn phòng gỗ nhỏ kích cỡ mười bộ vuông ( khoảng 5*5 mét ) vì được ấn định theo một đoạn trong Duy Ma Cật Kinh mà em cũng đang có ở nhà đây :P, kể về Duy Ma Cật Bồ Tát ( Vikiamadytia ) nghênh tiếp Thánh Mạn Thù Sư Lợi ( Manjushiri- hình như là Văn Thù Bồ Tát ) cùng với tám mươi tư ngàn đệ tử của Phật trong một căn phòng kích thước như vậy.
Trà thất thường có một cửa chính thông ra vườn và lối ra vườn ấy phải được chăm sóc, quét dọn rất cầu kỳ. Bên trong trà thất người ta không bày biện nhiều đồ vật và mọi đồ vật, màu sắc trong phòng không được "lặp lại"- tức là không được phép dùng những thứ đồ có màu giống nhau và hình dáng giống nhau.Thường thì ở chỗ trang trọng nhất của Trà thất người ta để một lọ hoa chỉ cắm một bông hoa thật đẹp. Trong phòng luôn phải được quét dọn và giữ thật sạch- đến bụi cũng không được phép lọt vào nhiều. ;D
... Nhiều lắm em đọc rồi quên béng gần hết rồi. Em cũng có ý định làm một cái Trà Thất nhưng mà đó còn là chuyện lâu dài sau này. :P Giờ bác nào có ý định làm một cái Trà thất thì để em đọc lại viết kỹ hơn. Chỉ cần các bác trả công là một lần nào đó mời em vào Trà thất của các bác cho em xin chén là được rồi.
Trà thất là nơi rất thanh tịnh ( yêu cầu tối quan trọng của nó ) và cần người biết thưởng thức trà cũng như sự thanh tịnh ấy cho nên hạng phàm phu tục tử và đàn bà trẻ em léo nhéo thì nên "cấm cửa".
Ấy chết, tí nữa thì em ăn đòn- ý em bảo đàn bà.. léo nhéo tức là các cô nàng son phấn choe choét ăn nói ầm ỹ, mắt liếc ngang dọc hay chớp chớp làm duyên ấy ạ. Chứ các cô nhẹ nhàng, đứng đắn, ăn nói dáng điệu thanh thoát thì nên mời vào càng đông càng tốt. ???

Trà tuyết sơn, suối giàng tôi cũng có lần thử rồi. Có phải đó là loại trà cánh thẳng, đầu nó có mầu phơn phớt bạc phải không. Nước không đậm lắm, nhưng công hiệu khá mạnh nên dễ mất ngủ như chơi.
Tôi ở Pháp, cám ơn thịnh tình Bác Ghen nhé. Gửi bằng cước thì đắt. Tội gì, mà ta thì có ngày rộng tháng dài cơ mà. Khi nào tôi có người quen về VN, thì sẽ nhắn Bác. Còn nếu Tôi về, thì sẵn sàng rủ anh em Box LS-VH ít nhất là ...đi làm một tuần trà (Không phải tuần là 7 ngày đâu nhé).

[quote author=Ghen link=board=14;threadid=140;start=10#2705 date=1029835871]
To Quyzen :Theo em thì chữ "đạo" cứ hiểu 1 đơn giản là cách uống trà có gắn liền với 1 hình thức tín ngưỡng,từ đó suy ra là cần có những quy tắc nào đó linh thiêng và người uống cần thực hiện những quy tắc đó 1 cách thành kính.
[/quote]

Không biết cái hình thức tín ngưỡng trong Trà đạo mà bác Ghen nói là tín ngưỡng cái gì vậy hả bác Ghen? :-[

Quy tắc linh thiêng là linh thiêng như thế nào ạ???

Trước hết là xin lỗi các bác vì cái tính cẩu thả của em nhé !!! Lúc đó em vội nên dùng từ không chính xác lắm : "Quy tắc" xin đổi thành nghi lễ và do đó bỏ từ linh thiêng đi cũng được vì ngay trong chữ nghi lễ cũng bao hàm nghĩa linh thiêng rồi.
To bác Quý : Đây chỉ là ý kiến chủ quan,do quan sát trực tiếp, của em thôi nhá,bác không đồng ý thì xin cũng nhẹ tay thôi.Theo em biết thì nghi lễ uống trà của nguời Nhật diễn ra rất phức tạp và trang trọng,người tham gia phải chui vào phòng rồi đi giật lùi rồi lại phải thi lễ trước cái bức tường được trọn làm nơi trang trọng nhất của phòng trà...
nên em cho rằng đó là 1 vị thần thánh hoặc chí ít ra đấy cũng là 1 dạng ông tổ nào đó.Người tham gia vào nghi lễ trà đạo lại phải tẩy trần trước khi vào phòng trà...như bác Milou đã trình bày tỉ mỉ ở trên và những quy tắc đó theo em thấy thì được thực hiện rất thành kính nên em cho rằng đó là 1 thứ tín ngưỡng.Mở rộng 1 chút nhá : Em hiểu tín ngưỡng một cách "nông dân" thế này : đấy là lòng tin của con người vào 1 thế lực siêu nhiên nào đó với hy vọng thế lực siêu nhiên kia sẽ giúp cho con người này có cuộc sống tốt đẹp hơn;với cách hiểu thế này thì ngay cả việc thờ cúng tổ tiên của người Việt ta cũng mang màu sắc 1 thứ tín ngưỡng,hay việc thờ cúng ông tổ nghề cũng có dính dáng đến tín ngưỡng bởi vì trong việc thờ cúng các cụ người ta không chỉ là tưởng nhớ các cụ mà còn hy vọng các cụ "phù hộ độ trì" cho con cháu "ăn nên làm ra";hay việc thờ cúng ông tổ nghề cũng có hy vọng ông tổ giúp cho việc hành nghề được thuận lợi hơn.Xin nhắc lại đây là ý kiến của riêng em thu thập từ những điều mắt thấy tai nghe,bác nào thấy chướng tai gai mắt thì xin nhẹ tay thôi nhá !!!

Chào bác Ghen!

Em đã làm gì mà bác phải xin em nhẹ tay với bác vậy??? :-[

Bởi vì bác đã bảo đó là ý kiến chủ quan của bác nên em không bàn nữa, :P nhưng xin bác cho em tò mò chút nhé: bác có cho những nhận thức đó của bác là đúng không vậy??? :-[

Tất nhiên là em vẫn tin rằng em đúng bác Quý ạ !!! Mình không tin mình thì tin ai ??? Em vẫn tin thế cho tới khi nào có người chứng minh đầy đủ là em sai :Mà trà đạo Nhật Bản cũng có liên hệ chặt chẽ với phái Zen của bác ắt hẳn bác phải biết hơn em,bác có thể chỉ cho em cái được không ??? Mà nhân tiện bác có thể giới thiệu chút về nghệ thuật của Zen được không bác,em thấy nó rất hay nhưng mà ở Việt Nam chẳng có nhiều tài liệu về nó.Thế nhá !!!

[quote][quote author=Ghen link=board=14;threadid=140;start=10#2915 date=1029935429]
Tất nhiên là em vẫn tin rằng em đúng bác Quý ạ !!! Mình không tin mình thì tin ai ??? Em vẫn tin thế cho tới khi nào có người chứng minh đầy đủ là em sai :[/quote]

Vậy bác hãy xem em chứng minh nhé!!! ;)

[quote]
Mà trà đạo Nhật Bản cũng có liên hệ chặt chẽ với phái Zen của bác ắt hẳn bác phải biết hơn em,[/quote]

Đúng thế! đây là bác nói đấy nhé!

Theo bác nói thì trà đạo Nhật Bản cũng có liên hệ chặt chẽ với phái Zen, vậy nó có liên hệ chặt chẽ với Zen không??? :-[

[quote]
bác có thể chỉ cho em cái được không ???[/quote]

Rất sẵn sàng!!! nhưng cần phải có một chút thời gian (không nhiều lắm) mới có thể hiểu được zen.

[quote]Mà nhân tiện bác có thể giới thiệu chút về nghệ thuật của Zen được không bác,[/quote]

Zen là Zen chứ làm gì có nghệ thuật của Zen!!! chỉ có vấn đề đưa Zen vào nghệ thuật mà thôi, như Trà đạo, Kiếm đạo, Cung đạo,vvv... Nhưng vấn đề này phat triển ở Nhật bản!

[quote]
em thấy nó rất hay nhưng mà ở Việt Nam chẳng có nhiều tài liệu về nó.Thế nhá !!![/quote]

Nó ở đây là cái gì? Zen hay là những môn Nghệ thuật có Zen trong đó???
[/quote]

Câu 1 : bác hỏi em là trà đạo có liên hệ với Zen không ??? Theo em biết thì cũng như thơ,kiếm đạo,nghệ thuật cắm hoa,thơ...trà đạo có chịu ảnh hưởng của Zen.
Câu 2 :Cái "nó" mà em nói,là nghệ thuật Zen - Zenga thường được hiểu là những hoạ phẩm và những bức thư pháp của các tu sĩ nghệ sĩ của tông phái Zen.Em cho rằng những bức thư pháp này là thể hiện sâu sắc hơn cả cái bản ngã cũng như sự đốn ngộ của các tu sĩ này.Kính mong bác chỉ giáo cho !!!