Cuốn " Gặp Tố Hữu tại biệt thự 76 Phan Đình Phùng " của Nhật Hoa Khanh ghi chép lại nhưng tâm sự của nhà thơ Tố Hữu đang gây xôn xao dư luận ở Hà Nội mấy tháng nay :


Sự Thật Ở Đâu?
(Nhân đọc bản thảo "Nhà thơ Tố Hữu tâm sự" Nhật Hoa Khanh ghi)

Nhà văn Hoàng Tiến

Năm 1997, tôi có viết một tiểu luận "Nhìn lại vụ án Nhân văn-Giai phẩm cách đây 40 năm". Dưới con mắt của người nghiên cứu, tôi đặt ra một vấn đề: trên cái bề mặt nổi của đấu tranh giai cấp về quan điểm tư tưởng vô sản và quan điểm tư tưởng tư sản trong văn nghệ, giấu một cái mạch ngầm là lòng đố kỵ tài năng, là sự đố kỵ của Tố Hữu với những tài năng trong văn nghệ. Đó là cách nhìn của tôi về vụ án văn học kỳ dị nhất trong lịch sử văn chương xứ ta, với mức án không thành văn kéo dài hàng 30 năm. Đến khi được cởi trói (1986 Đại hội Đảng lần VI) thì nhiều người tóc đã bạc phơ, nhiều người đã chết. Cách nhìn nhận ấy đúng hay không đúng, mong được bàn bạc. Chính vì vậy trong tiểu luận tôi phải chỉ ra được những yếu kém trong thơ Tố Hữu, điều mà lâu nay như cấm kỵ; và đi theo nó phải chứng minh được những cái hay của các nhà thơ bị đánh trong vụ án Nhân Văn. Phần phụ lục trích mỗi nhà thơ Nhân Văn hai bài, nhằm cung cấp tư liệu để độc giả tự đánh giá.

Bạn bè thân quen bảo: "Ông Tố Hữu tuy bây giờ nghỉ làm việc, nhưng thế lực còn mạnh lắm, ông ấy vẫn có thể bóp chết anh bất cứ lúc nào".

Tôi đã trả lời: "Tôi hiểu điều ấỵ Chính đấy là lý do khiến tôi phải viết khi ông ấy còn sống". Bạn cứ lắc đầu hoàị Tôi phải nói thêm: "Nếu không thì trả lời thế nào với câu hỏi của người sau: "Sao khi ông ấy sống không thấy ai viết gì?"

Tôi đã chính thức gửi bài viết đến Tạp chí Văn học của Viện Văn học và vài tờ báo khác, cũng như gửi đến nhà thơ Tố Hữụ Không thấy đâu đăng, cũng không thấy đâu trả lờị

Không sao! Không đăng là quyền của họ, trách nhiệm phải viết là quyền của tôị

Cho nên khi Tố Hữu mất, tôi đã không viết gì nữa, cho rằng trách nhiệm của mình đã xong. Nhân đọc trên báo Lao Động thấy nhà thơ Hoàng Cầm, người bị điêu đứng trong vụ án Nhân Văn, có bài thương cảm viếng nhà thơ Tố Hữu, gây cảm xúc mà bật ra mấy câu sau:


"Tố Hữu mất đi

Hoàng Cầm viết lời ai điếu

Đăng đầu tiên, báo Lao Động, trang 5.

Ông trời xanh rõ thật oái oăm

Khiến dân đen bật cười khúc khích.

Hoàng Cầm vị thuốc đắng

Nên giã tật rất tàị

Chuyện thế gian,

Thôi, gác bỏ ngoài tai

Phất tay áo,

Đến Trúc Lâm:

"Đối cảnh vô tâm mạc vấn thiền

Cư trần lạc đạo thả tùy duyên" (*)

(Tạm dịch:) Trước cảnh, tâm không, hỏi gì thiền

Ở đời vui đạo cứ tùy duyên

(Xin được nối thêm:) Lòng không thù hận, hồn trong sáng

Mở rộng yêu thương tới mọi miền.

(12 - 12 - 2002)

Gần đây, trong dịp toàn dân tưng bừng kỷ niệm 50 năm chiến thắng Điện Biên Phủ, tôi có được đọc bản thảo "Nhà thơ Tố Hữu tâm sự" của Nhật Hoa Khanh ghi, và các báo Quân Đội Nhân Dân, Tiền Phong, Người Hà Nộị... trích đăng vài phần, nhất là phần nói về đại tướng Võ Nguyên Giáp (báo Quân Đội Nhân Dân đăng 3 số liền), bỗng lại thấy rằng mình chưa thể thôi viết được. Với góc độ của người nghiên cứu đã viết về Tỗ Hữu, tôi thấy cần phải bàn cho ra sự thật.

Tâm sự Tố Hữu của Nhật Hoa Khanh ghi hoàn toàn khác với Tố Hữu đã sống trước đâỵ

Bản thảo được hoàn thành tháng 2-2004, đã được thông qua bà Vũ Thị Thanh, vợ ông Tố Hữu, được tung ra vào dịp cả nước hoan hỉ kỷ niệm Điện Biên Phủ, nhằm cái gì? Muốn thanh minh với đại tướng Võ Nguyên Giáp chăng? Võ đại tướng trong kỷ niệm 50 Điện Biên Phủ, có thể nói ông đã lại thắng một trận Điên Biên Phủ thứ haị Cả nước ghi ơn ông. Tên tuổi ông và đức độ của ông sống lại, chói ngời trên cả nước.

Một câu hỏi được đặt ra với người nghiên cứu, bản thảo thực sự đã viết xong từ tháng 5-1997 (theo Nhật Hoa Khanh), nghĩa là gần 6 năm sau Tố Hữu mới mất.

Sao không công bố trong chuỗi thời gian ấy, lại để đến tận bây giờ? Liệu có sâu xa tính toán gì như thơ di cảo của Chế Lan Viên?

Đã từ lâu nhiều người rất mong muốn nhà thơ Tố Hữu hãy xin lỗi anh em "Nhân Văn-Giai Phẩm" lấy một tiếng. Như nhà viết kịch Bửu Tiến đã làm trong một đại hội nhà văn. Như nhiều anh em văn nghệ khác đã hùa theo đánh anh em "Nhân Văn-Giai Phẩm" hồi ấy, nay đã nhận sai lầm, đã đến xin lỗi từng cá nhân. Cho lòng mình nhẹ nhõm, cho lòng bạn nhẹ nhõm. Nhưng Tố Hữu đã không làm.

Nhà thơ Hoàng Cầm kể rằng, nhà văn tướng quân Trần Độ trưởng ban Văn hoá Văn nghệ của Đại hội Đảng lần VI, tổng bí thư lúc ấy là ông Nguyễn Văn Linh; người đẫ giúp tổng bí thư Nguyễn Văn Linh tuyên bố những câu đáng ghi vào lịch sử văn nghệ: "cởi trói cho văn nghệ sĩ" "các văn nghệ sĩ hãy tự cứu lấy mình" "không bẻ cong ngòi bút" "dũng cảm trình bày sự thật" v.v...

Trong cái không khí cởi mở ấy của Nghị quyết 5/BCT về văn học nghệ thuật, nhà văn Trần Độ có đến gặp Tố Hữu và hỏi ông về thái độ đối với anh em "Nhân Văn-Giai Phẩm" bây giờ. Nhà thơ Tố Hữu với giọng trọ trẹ xứ Huế đã nói: "Rất tiếc! Rất tiếc! Hồi ấy tôi đã không tiêu diệt hết chúng nó đi". Trên đường về ông Trần Độ có rẽ vào thăm ông Hoàng Cầm, có kể lại câu chuyện trên. Ông Hoàng Cầm đến nay còn sống, yếu lắm rồi, hiện ở số nhà 43 phố Lý Quốc Sư, Hà Nộị Ai có thắc mắc, xin đến đấy hỏi, kẻo rồi ông Hoàng Cầm đi mất, lại thành tam sao thất bản.

(*) Bài "Cư trần lạc đạo"của Trần Nhân Tông đệ nhất tổ Trúc Lâm thiền pháị Người viết xin phép đảo câu đầu và câu cuốị

Chuyện rỉ tai văn nghệ sĩ về Tố Hữu thì nhiều lắm. Nhất là cái hồi ông Tố Hữu làm phó thủ tướng phụ trách giá-lương-tiền, rồi đồn thổi có thể làm tổng bí thự Cái bả vinh hoa ấy của ông Duẩn và ông Thọ đưa ra, có thể đã làm nhà thơ choáng váng trong hy vọng, và có thể hồi ấy đã phải biểu lộ những cư xử với Võ đại tướng để chứng tỏ lập trường của mình đứng về phía bên nào, nên sau này hối hận, cứ phải thanh minh trong lời tâm sự với Nhật Hoa Khanh, nói khá kỹ về lòng yêu quý đại tướng Võ Nguyên Giáp, chiếm khá nhiều trang giấy, hai lần viện đến vợ là bà Vũ Thị Thanh làm chứng, không tin xin cứ đến hỏị

Chuyện rỉ tai từ Đại hội Đảng III (1961), phía ông Duẩn ông Thọ thuộc phái dùng bạo lực quân sự giải phóng miền Nam, được Tố Hữu ủng hộ, thắng thế. Ông Duẩn làm tổng bí thự Cụ Hồ và ông Giáp là phía chủ trương hòa bình thống nhất đất nước, bị thiểu số, phải phục tùng theo đa số. Điều thực hư diễn biến ra sao thì sau này các nhà nghiên cứu lịch sử Đảng sẽ phải làm rõ. Đây chỉ là chuyện rỉ tai, ngoài lề cuộc họp. Nhưng nhờ đó có căn cứ để nhìn nhận được thái độ chuyển biến của từng ngườị

Chuyện rỉ tai về Tố Hữu nói tổng tư lệnh thực sự công cuộc đánh Mỹ giải phóng miền Nam là đồng chí Lê Duẩn chứ không phải Võ Nguyên Giáp.

Chuyện rỉ tai Tố Hữu xóa câu thơ về Võ Nguyên Giáp trong bài thơ "Hoan hô chiến sĩ Điện Biên".

Có lần trên màn tivi, quay cảnh đón phó thủ tướng Tố Hữu nhân một chuyến công cán ở nước ngoài về. Nhiều cán bộ cao cấp có mặt ở sân baỵ Lần lượt Tố Hữu đi bắt tay từng ngườị Đến Võ Nguyên Giáp, khi ông Giáp giơ tay thì Tố Hữu lại quay đi chỗ khác như mải nói chuyện với aị Những người ngồi xem cùng tôi bình phẩm: "Quá lắm! Thiếu lịch sự quá lắm!"

Tổng tấn công Mậu Thân (1968) ông Duẩn điều ông Giáp đi Đông Âu, điều cụ Hồ sang Trung Quốc nghỉ ngơi, để rảnh tay tổng tiến công nổi dậy đồng loạt bao vây Khe Sanh (định tái diễn Điện Biên Phủ) và đánh vào Sài Gòn dứt điểm giải phóng miền Nam. (Thất bạị Sự việc này rồi lịch sử sẽ định giá).

Kỷ niệm 30 năm chiến thắng Điện Biên Phủ, có vài bài trên báo, nhưng chỉ nói đến Sở chỉ huy chiến dịch chung chung, không nhắc đến tên ông Giáp. Đến Chúc văn giỗ tổ vua Hùng cũng bỏ đi hai câu nói về Điện Biên Phủ và Giải phóng Sài Gòn 30/4, thành ra bài Chúc văn 100 câu để ứng với huyền thoại 100 trứng 100 con, chỉ còn 98 câụ

Ông Giáp hồi ấy được phân công phụ trách sinh đẻ kế hoạch. Bỗng lưu truyền những câu ca dao trôi nổi: "Ngày xưa đại tướng cầm quân. Ngày nay đại tướng cầm quần chị em"., "Người đi từ cây đa Tân Trào đến cây đa Nhà Bò" (Cây đa Nhà Bò-cơ sở hộ sinh của quận Hai Bà, ở phố Lò Đúc, Hà Nội).

Rồi những chuyện ông Giáp sợ Mỹ, sợ bom nguyên tử, ông Giáp với Khơ-rúp-xốp, ông Giáp lý lịch mờ ám, chuyện Năm Châu-Sáu Sứ khai báo vu vợ.. Lại tin rỉ tai, đảo Tuần Châu tỉnh Quảng Ninh đã được chuẩn bị để ông Giáp ra sống biệt lập, giống Napoléon ở đảo Sainte Hélènẹ Có cả một cuốn hồi ký của ông phó thủ tướng thời ông Duẩn, khen ông Duẩn hết lời, chê ông Giáp quá đáng được in phôtô chuyền tay nhau v.v...

Thái độ ông Giáp là im lặng. Ông ngồi thiền. Lấy chữ Nhẫn của người xưa di dưỡng tinh thần.

Và bây giờ thì ông sống lại, như một ngọn đèn rực sáng giây phút cuối, ông đã 94 tuổi trời, lá thư ông viết gửi Hội nghị Trung ương 9 Khoá IX đầu năm 2004, có thể coi là những lời tâm huyết cuối đời của vị tướng tài ba lỗi lạc; trong đó về đề mục an ninh nội bộ, ông khẩn thiết đề nghị Trung ương giải quyết dứt điểm vụ T4, một vụ án chính trị siêu nghiêm trọng từ trước đến nay, và yêu cầu kỷ luật những ai vi phạm bất kể ở cương vị nàọ (Không biết Bộ Chính trị sẽ giải quyết ra sao trước khi đại tướng về trờỉ)

Ông Tố Hữu chỉ sau thất bại cuộc bầu vào Trung ương Khoá VI (1986), mới tỉnh ra, thấy bơ vơ, và sau này mới có bài "Một tiếng đờn". Nghe kể, khi biết mình không trúng cử, ông thất thần, mất hồn, đến mức xe ô tô của ông đến đón, đỗ trước mặt, ông không nhận ra, cứ ngơ ngơ ngác ngác.

"Một tiếng đờn

Mới bình minh đó đã hoàng hôn

Đang nụ cười tươi lệ bỗng tuôn

Đời thường sớm nắng chiều mưa vậy

Khuấy động lòng ta biết mấy buồn.

Ôi kiếp trăm năm được mấy ngày

Trời xanh không gợn áng mây bay

Thủy chung son sắt nên tình bạn

Êm ấm lòng ta mỗi phút giâỵ

Còn khổ đau nào đau khổ hơn

Trái tim luôn sát muối oán hờn

Còn đây một chút trong đêm lạnh

Đầm ấm bên em một tiếng đờn".

Bài thơ trên được giải thưởng văn học ASEAN. Họ trao giải cũng không phải là vô cớ. Có nhiều bài họa lại, vô danh, xin trích một bài trong số đó để bạn đọc được nghe nhiều tiếng chuông:

"Nắng hè sao đã vội hoàng hôn?

Sao nụ cười tươi lệ bỗng tuôn?

Mới hay nhân quả là như vậy,

Vui lắm thì ra cũng lắm buồn.

Danh lợi đua chen được mấy ngàỷ

Phù vân một thoáng gió xua baỵ

Thủy chung không có, đâu bè bạn?

Êm ấm làm sao được phút giâỷ

Đúng vậy còn gì đau khổ hơn!

Đời luôn khơi dậy những oán hờn,

Còn đây một chút trong cô lạnh,

Mới thấm Nhân Văn một tiếng đờn".

Ông Tố Hữu về nghỉ. Sống cô đơn. Giấc mộng quyền lực không thành. Tôi tin là ông đã hối hận. Cho nên trong Lời tâm sự Nhật Hoa Khanh ghi, ông nói nhiều về ông Giáp, ca ngợi ông Giáp hết lời, như muốn thanh minh những điều gì không phải trước đây đã cư xử với ông Giáp. Đúng như một câu châm ngôn của phương Tây: Qui s'excuse s'accuse (Kẻ nào tự thanh minh là tự thú nhận).

Đối với anh em "Nhân Văn-Giai Phẩm" cũng như thế. Qua "Lời tâm sự" Nhật Hoa Khanh ghi thì tất cả đều là tốt, là đáng ca ngợi, là không ai đáng phải chê trách điều gì cả. Xin trích vài người:

1). Về cụ Phan Khôi "Không thể quên được hình ảnh gương mẫu và nồng nhiệt của cụ trong đội quân Văn nghệ kháng chiến chống Pháp. Không thể bỏ qua được những kết quả của cụ trong việc đổi mới thơ Việt Nam trước khi xuất hiện phong trào thơ mớị Phan Khôi còn là một học giả về văn học Trung Quốc. Muốn hay không, cụ cũng đã có một vị trí xứng đáng trong lịch sử văn học nước ta thế kỷ 20". (trg 39. Lời tâm sự)

2). Về ông Trương Tửu "Trương Tửu có năng lực đặc biệt về phê bình và lý luận văn học. Không thể tùy tiện quy kết anh là cơ hội, là tờ-rốt-kít. Đến bây giờ chúng ta đều rõ: anh sống thẳng thắn, sống lương thiện và hết lòng với các công trình nghiên cứu của mình. Cần khẳng định những đóng góp độc đáo của anh đối với phê bình và lý luận văn học". (trg 39. Lời tâm sự)

3). Về ông Trần Đức Thảo được Tố Hữu dùng cụm từ người trí thức yêu nước lỗi lạc, rồi tiếp: "Anh Thảo vừa nổi tiếng trong phong trào chống thực dân Pháp vừa nổi tiếng trên lĩnh vực nghiên cứu triết học Mác-xít ngay từ hồi anh đang học đại học Xoóc-bon và làm việc tại Pa-rị Anh Thảo suốt đời bảo vệ chủ nghĩa Mác, kể cả khi Liên Xô đã sụp đổ. Anh Thảo là một nhà nghiên cứu triết học tài giỏi nhất ở nước tạ Anh Thảo có công lớn nhất trong việc phát triển ngôn ngữ lý luận Việt Nam, phát triển ngôn ngữ triết học Việt Nam, phát triển tư duy triết học và tư duy luận lí (tức tư duy lô-gích) Việt Nam. Trần Đức Thảo là một mẫu mực của lòng say mê nghiên cứu và sáng tạo vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội trên lĩnh vực triết học". (trg 51. Lời tâm sự)

4). Về ông Nguyễn Hữu Đang "người được Bác Hồ trao cho nhiệm vụ trọng đại Trưởng ban Tổ chức Lễ Tuyên ngôn Độc lập mồng 2-9-1945. Anh Đang suốt đời trung thành với Bác Hồ và với lý tưởng Độc lập-Tự do của dân tộc. Anh Đang đóng góp nhiều cho cách mạng nhưng đóng góp lặng lẽ. Anh Đang có nhiều hy sinh đáng quý. Những hy sinh ấy chính là tấm gương sáng ngời treo cao trước mắt chúng ta". (trg 54. Lời tâm sự)

5). Về ông Đào Duy Anh "Tôi sẽ thiếu sót rất nặng nếu không bày tỏ cảm nghĩ của mình về học giả lớn và nhà yêu nước Đào Duy Anh. Từng là tổng bí thư và sau đó, là một trong những người thuộc bộ phận tiên tiến của Tân Việt Cách mạng đảng, Đào Duy Anh đã lặng lẽ và bền bỉ hiến dâng toàn bộ tài năng và nhiệt huyết của mình cho độc lập và tự do của dân tộc đến hơi thở cuối cùng. Hàng chục tác phẩm của ông bao gồm các loại từ điển và các công trình nghiên cứu về văn học Việt Nam v.v... trở nên một hạt ngọc trong chuỗi ngọc di sản văn hoá dân tộc. Hồi ký của ông là hình ảnh trung thực của chính ông và của các đồng chí, đồng nghiệp cùng thế hệ ông suốt mấy chục năm bão táp đấu tranh cứu nước. Trên mặt trận văn hoá và tư tưởng Việt Nam thế kỷ 20, Đào Duy Anh được nhìn nhận như một nhà yêu nước, một nhà đạo đức, một bậc hiền tài". (trg 55. Lời tâm sự)

6). Nhắc đến các văn nghệ sĩ "Nhân Văn-Giai Phẩm" bị đánh tơi bời Trần Dần, Lê Đạt, Hoàng Cầm, Phùng Quán, Hữu Loan, Quang Dũng, sau khi khen từng người cùng những tác phẩm của từng người, Tố Hữu nhận xét: "Tất cả 6 anh đều góp phần to lớn vào sự nghiệp xây dựng một nền văn học Việt Nam giàu tính hiện thực, tính phê phán, tính hiện đại và tính truyền thống. Tất cả 6 anh đều bền bỉ tiến bước dưới ngọn cờ cách mạng. Tất cả 6 anh đều là những nhà văn nghệ luôn luôn giữ vững phẩm vàng đạo đức của người cầm bút. Tất cả 6 anh đều xứng đáng được trao tặng những giải thưởng cao quý và những huân chương cao quý". (trg 34. Lời tâm sự)

Ông Tố Hữu còn nói về nhiều anh chị em khác, toàn khen là khen, với những lời rất tốt đẹp. Tôi chỉ xin trích vài trường hợp, để làm một việc so sánh, với những nhận xét của Tố Hữu trước đây, khi ông còn đương quyền đương chức, đang chỉ đạo cuộc đánh phá anh em "Nhân Văn-Giai Phẩm".

Tài liệu sau đây lấy trong báo cáo tổng kết cuộc đấu tranh chống nhóm phá hoại "Nhân Văn-Giai Phẩm", do chính Tố Hữu viết, với tiêu đề "Qua cuộc đấu tranh chống nhóm phá hoại "Nhân Văn-Giai Phẩm" trên mặt trận văn nghệ", đã in thành sách, nhà xuất bản Văn Hoá, 1958, trong thư viện quốc giạ

Nhận định tổng quát về "Nhân Văn-Giai Phẩm" Tố Hữu viết:

+ Lật bộ áo "Nhân Văn-Giai Phẩm" thối tha, người ta thấy ra cả một ổ phản động toàn những gián điệp, mật tham, lưu manh, trốt-kít, địa chủ tư sản phản động, quần tụ trong những tổ quỷ với những gái điếm, bàn đèn, sách báo chống cộng, phim ảnh khiêu dâm. (trg 9. Sđd)

+ Trong cái công ty phản động "Nhân Văn-Giai Phẩm" ấy thật sự đủ mặt các loại "biệt tính": từ bọn Phan Khôi, Trần Duy mật thám cũ của thực dân Pháp đến bọn gián điệp Thụy An, từ bọn trốt-kít Trương Tửu, Trần Đức Thảo đến bọn phản đảng Nguyễn Hữu Đang, Trần Dần, Lê Đạt. Một đặc điểm chung là hầu hết bọn chúng đều là những phần tử thuộc giai cấp địa chủ và tư sản phản động, và đều ngoan cố giữ lập trường quyền lợi giai cấp cũ của mình, cố tình chống lại cách mạng và chế độ. (trg 17. Sđd)

+ Với sự thuyết phục của Trần Đức Thảo, báo Nhân Văn cũng "chuyển mạnh sang chính trị", nghĩa là đi đến "hành động quần chúng". Những bài đánh vào nền chuyên chính, đòi phát triển tự do tư sản, đòi cho hoa độc, hoa thối tự do đua nở và đả kích từ quân đội, công an, mậu dịch, sở báo chí, cho đến cả quốc hội cũng không đủ nữa [ .... ] Chúng muốn gì? Trương Tửu, Trần Đức Thảo, Nguyễn Hữu Đang và cả bọn họ luôn luôn tuyên truyền "sẽ có biến động lớn". Rõ ràng chúng không muốn gì khác hơn Mỹ-Diệm: lật đổ chế độ dân chủ cộng hòa và đảng lãnh đạọ (trg 18. Sđd)

+ Chúng phân công nhau: Trần Dần, Lê Đạt, Hoàng Cầm ở Hội Nhà văn, Sĩ Ngọc ở Hội Mỹ thuật, Chu Ngọc, Hoàng Tích Linh ở Hội Nghệ sĩ sân khấu, Tử Phác, Đặng Đình Hưng ở Hội Nhạc sĩ... Còn Nguyễn Hữu Đang, hắn vẫn tiếp tục làm vai trò của kẻ tổ chức phá hoại cùng bọn gián điệp Thụy An, bọn trốt-kít Trương Tửu, "quân sư" Trần Đức Thảo, và những kẻ khác... (trg 21. Sđd)

+ Không thể che giấu được cái lịch sử phản cách mạng của Phan Khôi một đời những 5 lần phản bội, phá hoại phong trào cách mạng; không thể che giấu được cái dã tâm của tên đầu cơ cách mạng Nguyễn Hữu Đang hơn 10 năm trời vì cái đầu óc cường hào xôi thịt như cái gốc của hắn, mà luôn luôn bất mãn, kèn cựa, hằn học, dần dần đi vào con đường làm phản, bán mình cho kẻ địch, đánh lại nhân dân, tổ quốc, đánh lại chế độ chúng ta; không thể che giấu được cái chân tướng trốt-kít thâm căn ngót 20 năm nay của Trương Tửu và cái cốt cách đen tối của Trần Đức Thảo "đứa con nuôi của đế quốc" như y đã tự nhận; cũng không thể che giấu được chân tướng của bọn gián điệp như Thụy An, mật thám như Trần Duy, trước kia đã từng "lập công" với bọn chủ Pháp, nay lại ngựa quay về đường cũ; và những phần tử phản động trong giai cấp tư sản tích cực ủng hộ bọn chúng như Trần Thiếu Bảo (nhà xuất bản Minh Đức) ... (trg 43. Sđd)

Cũng xin trích dẫn một số đề mục của bản báo cáo tổng kết để bạn đọc thấy cuộc đấu tranh chống "Nhân Văn-Giai Phẩm" dữ dội đến thế nào:

* [.....] Những tư tưởng chính trị thù địch:

1. Kích thích chủ nghĩa cá nhân tư sản, bôi nhọ chủ nghĩa cộng sản.

2. Xuyên tạc mâu thuẫn xã hội, khiêu khích nhân dân chống lại chế độ và Đảng lãnh đạọ

3. Chống lại chuyên chính dân chủ nhân dân, chống lại cách nạng xã hội chủ nghĩạ

4. Gieo rắc chủ nghĩa dân tộc tư sản, gãi vào đầu óc sô-vanh chống lại chủ nghĩa quốc tế vô sản.

* Những quan điểm văn nghệ phản động:

1. Nhóm "Nhân Văn-Giai Phẩm" phản đối văn nghệ phục vụ chính trị, thực tế là phản đối văn nghệ phục vụ đường lối chính trị cách mạng của giai cấp công nhân. Chúng đòi "tự do, độc lập" của văn nghệ, rêu rao "sứ mạng chống đối" của văn nghệ, thực ra chúng muốn lái văn nghệ sang đường lối chính trị phản động.

2. Nhóm "Nhân Văn-Giai Phẩm" phản đối văn nghệ phục vụ công nông binh, nêu lên "con người" trừu tượng, thực ra chúng đòi văn nghệ trở về chủ nghĩa cá nhân tư sản đồi trụỵ

3. Nhóm "Nhân Văn-Giai Phẩm" hằn học đả kích nền văn nghệ xã hội chủ nghĩa, nhất là văn nghệ Liên Xô, đả kích nền văn nghệ kháng chiến của tạ Thực ra, chúng phản đối chế độ xã hội chủ nghĩa, chúng đòi đi theo chế độ tư bản chủ nghĩạ

4. Nhóm "Nhân Văn-Giai Phẩm" phản đối sự lãnh đạo của Đảng đối với văn nghệ, chúng đòi "trả văn nghệ cho văn nghệ sĩ", thực ra chúng đòi đưa quyền lãnh đạo văn nghệ vào tay bọn phản cách mạng. [......]

Còn có thể trích dẫn nhiều nữa, nhưng thiết tưởng đã đủ để bạn đọc nhận ra: đã có hai Tố Hữu, khác hẳn nhau như nước với lửa, như lòng bàn tay với mu bàn taỵ

* Vậy Tố Hữu nào mới là thật Tố Hữủ

Trong bản báo cáo tổng kết về "Nhân Văn-Giai Phẩm" (1958), Tố Hữu có hai lần trích lời Lê Duẩn. Mặc dù lúc ấy Lê Duẩn chưa làm tổng bí thư, nhưng chiều hướng đang lên, rồi sẽ làm. Những câu trích ấy cũng bình thường, chưa phải lời vàng ý ngọc gì - nhưng Tố Hữu cứ trích, vì ông là người khôn ngoan, tính được nước cờ.

Ví dụ 1: Đúng như đồng chí Lê Duẩn nhận xét: "Trong kháng chiến chủ nghĩa cá nhân chưa bị đánh tan, nó mới bị dồn ép lại một góc, nên đến khi có điều kiện, thì nó vùng dậy một cách hờn giận". (trg 31. Sđd)

Ví dụ 2: Như đồng chí Lê Duẩn nói: "Phải biết thấy cái chồi xanh mọc lên dưới chân cây chuối úa vàng. Nếu không, sẽ chỉ thấy những lá úa che lấp mà không thấy chồi non, sẽ bi quan thất vọng". (trg 33. Sđd)

Trong Lời tâm sự Tố Hữu Nhật Hoa Khanh ghi năm 1997, không thấy trích dù một lời của ông Lê Duẩn nữạ Vì ông Duẩn (và cả ông Thọ) đã mất, để lại nhiều tai tiếng. Còn ông Giáp vẫn sống, uy tín ngày càng cao, nhất là trong dịp kỷ niệm nửa thế kỷ chiến thắng Điện Biên Phủ, tên tuổi ông lại rực sáng lên như một ngọn hải đăng.

Con người biết sám hối là điều rất đáng được trân trọng. Biết sám hối, biết hối hận làm con người trong trắng hơn lên, cao đẹp hơn lên. Nhưng cần sám hối thành thật và sòng phẳng với những sai lầm trước đây của mình.

Trong Lời tâm sự Tố Hữu Nhật Hoa Khanh ghi không thấy lời nhận lỗi hoặc xin lỗi những nạn nhân trước đây của mình, ai cũng được ông Tố Hữu đánh giá rất cao, rất tốt đẹp, chỉ thấy khen là khen. Những thế hệ bây giờ không biết chuyện cũ, cứ tưởng ông Tố Hữu rất tốt với mọi người, rất đáng kính và rất đáng yêu, ông không thù ghét ai, làm sao ông Tố Hữu lại có thể đánh những tài năng văn nghệ như anh em "Nhân Văn-Giai Phẩm" được? Ông Tố Hữu đã viết trong Lời tâm sự:

"Bất cứ một người nào, nếu tìm cách này hoặc cách khác "đánh" đồng đội và đồng nghiệp thì người đó sớm muộn sẽ chết trong trái tim của thế hệ cùng thời hoặc các thế hệ mai sau" (trg 64. Sđd)

Rất tiếc là ông Lê Duẩn và ông Lê Đức Thọ đã mất rồị Nếu các ông sống lại và được đọc những dòng trên, và tự liên hệ bản thân, thì phải khen ông Tố Hữu nói giỏi, nói rất giỏị

Phần viết thêm:

Chúng tôi phải cảm ơn anh Nhật Hoa Khanh, vì biết công sức anh bỏ ra thật là không nhỏ cho bài viết "Gặp Tố Hữu tại biệt thự 76 Phan Đình Phùng" dài 67 trang vi tính khổ A4. Tôi hình dung anh phải gỡ những băng ghi âm cuộc hỏi chuyện kéo dài 7 tiếng đồng hồ (từ 2 giờ chiều đến 9 giờ tối) vất vả đến thế nào, sắp xếp lại câu chữ gọn gàng cho lọt mắt người đọc, vì văn viết khác với văn nóị

Và như vậy phải thấy là ông Tố Hữu có một trí nhớ phi thường. Người già 77 tuổi, lại đau ốm, cứ ho luôn trong buổi hỏi chuyện, mà nhớ được như vậy, các sự việc, tên người, rất nhiều tên người và tên tác phẩm của từng người, ông Tố Hữu nhớ lại được hết trong một buổi nói chuyện, mạch lạc, đâu ra đó. Thật khó mà tuởng tượng nổị (Người có trí nhớ như vậy hẳn ông Tố Hữu khó có thể quên những gì ông đã kết tội anh em "Nhân Văn-Giai Phẩm" trước đây).

Qua lời văn mà lột tả được tính cách con người, tôi thấy anh Nhật Hoa Khanh thành công ở đoạn Tố Hữu nói về Phạm Duy:

(Xin trích một chút) Nhật Hoa Khanh hỏi Tố Hữu:

"- Thưa anh, trong hồi ký về thời kháng chiến chống Pháp của mình, nhac sĩ Phạm Duy có kể: tại hội tranh luận văn nghệ tại Việt Bắc (1948) Tố Hữu bác bỏ vai trò của mấy thể loại kịch thơ, chèo, tuồng và cải lương trong nền văn học nghệ thuật thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Thực hư ra sao, xin được biết ý kiến của anh.

Với gương mặt đượm vẻ không hài lòng, Tố Hữu trả lời:

- Tôi chưa biết việc nhạc sĩ Phạm Duy đã xuất bản hồi ký. Điều nhạc sĩ Phạm Duy nói về tôi như anh vừa mới cho biết, tôi thấy không cần phải trả lờị Tôi không cãi nhau với Phạm Duỵ Tôi đã mười năm ở trong Bộ Chính trị, tôi không cãi nhau với Phạm Duy". (trg 4. Lời tâm sự)

Một đối thoại nhỏ vậy, bộc lộ hết tính cách của Tố Hữụ Một con người rất vụ vào quyền lực. Khá lạnh lùng với anh em. Có thể Nhật Hoa Khanh không cố ý nhưng anh đã lột tả đúng chân tướng của Tố Hữụ Thật tài tình. Thời xưa là khuyên đỏ, bây giờ thì rất đáng điểm 10.

Chúng tôi còn phải cám ơn anh Nhật Hoa Khanh, vì nhờ bài viết của anh mà tôi lại có dịp được bàn thêm về Tố Hữu và anh em "Nhân Văn -Giai Phẩm". Ở bài viết này tôi chỉ xin cung cấp một ít tư liệu xưa về "Nhân Văn-Giai Phẩm", để độc giả ngày nay tự phán xét.

Cuối cùng, điều tôi muốn nói là ông Tố Hữu sám hối thật hay chưa thành thật, điều ấy không quan trọng, sự thực là ông đã thanh minh với ông Giáp và với anh em "Nhân Văn-Giai Phẩm", có nghĩa là trong thâm tâm ông đã nhận ra cái sai của mình trước đâỵ

Cái sai của cải cách ruộng đất thì Đảng đã nhận ra, Hồ Chủ tịch đã thay mặt Đảng và Chính phủ xin lỗi nhân dân (1956). Công tác tiến hành sửa sai được thực hiện ngay sau đó.

Cái sai của vụ án "Nhân Văn-Giai Phẩm", 30 năm sau Đảng đã nhận ra, với lời tuyên bố của cố tổng bí thư Nguyễn Văn Linh: "Cởi trói cho văn nghệ sĩ" (1986). Tuy không chính thức xin lỗi, nhưng đã sửa sai, anh em "Nhân Văn-Giai Phẩm" được phục hồi công việc, được xuất bản những sáng tác phẩm.

Thế mà phải 40 năm sau (1997) ông Tố Hữu mới có lời tâm sự để Nhật Hoa Khanh ghi, đã không nhận lỗi phần mình mà chỉ ra sức thanh minh. Thế mới biết tư tưởng con người thay đổi chậm chạp, nhất là những người một thời có quyền lực lớn.

Còn vụ án Xét Lại-Chống Đảng những năm 1966-1968, thì sau này ông Nguyễn Trung Thành người phụ trách công tác bảo vệ Đảng hồi bấy giờ, người đứng vị trí thứ hai sau ông Lê Đức Thọ thụ lý vụ án Xét lại-Chống Đảng, đã chính thức gửi đơn minh oan cho 38 cán bộ Đảng trung cao cấp bị kết tội oan.

Vậy là trong quá trình cư xử với nhau chúng ta đã có những sai lầm. Đã làm tổn hại đến những thành phần tinh hoa của đất nước.

Tôi tha thiết đề nghị các vị lãnh đạo Đảng và Nhà nước hiện nay nên rút những kinh nghiệm xưa, để đừng mắc phải những sai lầm đáng tiếc bây giờ. Trước mắt là vụ bắt bớ giam cầm những người lên tiếng về dân chủ, về chống tham nhũng, về đất đai biên giới v.v.....vu cho họ tội gián điệp, kết án nặng nề như các ông: cựu chiến binh quân giải phóng miền Nam Nguyễn Khắc Toàn, cử nhân luật Lê Chí Quang, bác sĩ Phạm Hồng Sơn, nhà báo Nguyễn Vũ Bình; và đang giam giữ chờ xét xử là các ông: nhà nghiên cứu văn hoá Hán Nôm Trần Khuê, đại tá tổng biên tập tạp chí Lịch sử quân sự, nhà báo Phạm Quế Dương, nhà đấu tranh dân chủ nổi tiếng bác sĩ Nguyễn Đan Quế v.v...

Những con người ưu tú kể trên mà bị quàng tội là gián điệp thì thật không thể nào hiểu nổị

Chúng ta đã nhận ra phần dân chủ của đất nước còn yếu kém. Nên Đại hội Đảng IX đã phải đưa hai chữ dân chủ vào nghị quyết. Có nghị quyết rồi thì phải thi hành. Hiểu đơn giản về dân chủ là phải biết lắng nghe những ý kiến khác với chủ kiến của mình. Nên chấm dứt dùng bạo lực đàn áp những người khác chính kiến. Nên tạo một thói quen bàn bạc, tranh luận, tìm ra đồng thuận.

Kẻo rồi sau này lại phải hối hận, rằng, bước vào thế kỷ thứ 21, nước ta sao mà lắm gián điệp đến thế???

Nói lại chuyện "Nhân Văn-Giai Phẩm" xưa kia, để rút kinh nghiệm cho công việc đất nước hôm nay, như thế gọi là ôn cố tri tân (ôn cũ biết mới), nó là điều cần thiết để đất nước đi lên vậỵ

Tôi kính chuyển bài viết này tới các vị lãnh đạo Đảng - Nhà nước, và kính chuyển tới tất cả bạn đọc. Có điều gì không phải mong được thứ lỗi trước.

Hà Nội ngày 6 tháng 6 năm 2004

Hoàng Tiến, nhà văn

Địa chỉ:

Nhà A 11 Phòng 420

Thanh Xuân Bắc-Hà Nộị

Nơi gửi:

- Các vị lãnh đạo Đảng và Nhà nước

- Ban Tư tưởng-Văn hoá

- Bộ Văn Hoá

- Bộ Công an

- Hội Nhà văn Việt Nam

- Hội Nhà văn Hà Nội

- Các cơ quan báo chí, thông tấn

- Bè bạn văn nghệ sĩ

- Các bạn đọc quan tâm

Thơ bác Tố Hữu giờ được đem ra làm trò cười tất nhiên là đáng với giá của nó. Bác ấy cố thanh minh để đợi đựơc ghi vào lịch sử nhưng lịch sử sắp quên tên bác ấy rồi.

Anh nghĩ vấn đề không đơn giản như vậy. Trước hết đây không phải là một cuốn nói về thơ ca, thậm chí cũng không phải là một cuốn nói về đừong lối lãnh đạo Văn Nghệ của Đảng trong thời kỳ mà cuốn sách nói đến. Có lẽ tầm mức nó muốn nói đến lớn hơn và lĩnh vực nó muốn nói đến là chính trị .
Có mấy nghi vấn sau :
1/ Nếu là cuốn thanh minh cho nhà thơ Tố Hữu, tại sao nó không được công bố khi ông còn sống ( trước 2002 ) ?
Không những thế, chính bà quả phụ Tố Hữu cũng phủ nhận cuốn này là đúng với ý tưởng của chồng bà, thậm chí bà cho rằng đó là một tài liệu giả mạo ?
2/ Nếu là nhắm đến những nạn nhân của vụ Nhân Văn - Giai Phẩm thì chẳng những quá muộn màng mà mức độ cũng không còn cần thiết nữa ( Cái họ cần không phải là một lời khen tặng vuốt đuôi, mà là một lời xin lỗi công khai, quân tử. Thậm chí không phải giành cho họ vì phần lớn các nạn nhân này đều già yếu, hoặc đã chết. Lời xin lỗi nếu có là giành cho lịch sử và công lý )
3/ Việc nó đuwọc công bố vào dịp kỷ niệm 50 năm chiến thắng Điện Biên Phủ ( tháng 5-2004 ) cho phép suy luận nó nhắm đến tuwóng Giáp hay nói đúng hơn là Nhóm Tướng Giáp.
4/ Nếu nó nhắm dến Nhóm Tướng Giáp, cho phép ta suy luận tiếp là liệu nó có liên quan đến vụ TC2 không ?

Có thêm những lý do hỗ trợ cho nghi vấn này là cuốn " Gặp Tố Hữu" không ghi tên nhà xuất bản. Tác giả Hoa Nhật Khanh không thấy lên tiếng ? Thậm chí không biết có tồn tại thực không hay đây chỉ là một cái nick của ai đó ?
Cho nên sự ly kỳ của vụ này, không phải là " đâu là bộ mặt thật của nhà thơ Tố Hữu " mà là " Đâu là sự thật của cuốn sách này " ? ( Cuốn này có thực là của Hoa Nhật Khanh ghi chép lời tâm sự của Tố Hữu không hay chỉ là "tác phẩm " của ai đó ? )

Em chưa đọc cuốn này nên chịu không có ý kiến gì nữa. Nói chung mọi sách viết có xu hướng đá thúng đụng nia về chính trị ở VN chỉ có hai con đường tách biệt: hoặc ủng hộ, hoặc đả phá, chứ không có ai viết trung hòa cả.
Nhưng con đường nào cũng thế thôi.

Tôi đọc được cái này, góp vào đây với bác Yuyu:

Ngày 17.7.2004, báo Văn Nghệ đăng bài phỏng vấn bà Vũ Thị Thanh, goá phụ của nhà thơ Tố Hữu, về tính xác thực của tài liệu này. Cuộc phỏng vấn do Ngọc Tình thực hiện, với sự có mặt của các ông Nguyễn Khoa Điềm, Trưởng Ban Tư tưởng Văn hoá, ông Trịnh Thúc Huỳnh và ông Hà Minh Đức.
Nguyên văn ý kiến của bà Vũ Thị Thanh như sau:


“Gần đây có một tài liệu cuộc “gặp Tố Hữu tại biệt thự 76 Phan Đình Phùng” năm 1997. Về tính xác thực của tài liệu đó, tôi xin khẳng định tài liệu đó là giả mạo, pha chế nhiều ý kiến riêng, mượn danh Tố Hữu, biến Tố Hữu thành người phát ngôn cho ý mình. Nội dung tài liệu đề cập rất nhiều vấn đề quan trọng trong đời sống tư tưởng văn hoá hiện thời, nói đó là ý kiến của Anh Tố Hữu. Tài liệu đó ghi là từ tháng 4-1997 (đã được sửa 20 lần) mà mãi đến tháng 6-2004, tức là sau 7 năm, chờ tới khi Anh Tố Hữu không còn nữa mới dám lưu hành một cách phi pháp. Tài liệu đó không có chứng tích kiểm định (không có bút tích hay ghi âm), lại chưa được Anh Tố Hữu duyệt và cho phép công bố. Hơn nữa nó đã qua “sửa lại khoảng 20 lần”, như vậy tác giả sửa ý của mình, không phải của Tố Hữu. Những vấn đề được đề cập trong đó tôi không hề biết, cho đến khi NHK phát tán, nhiều đồng chí bạn bè phẫn nộ gọi điện thoại và gửi tài liệu cho tôi đọc.

Tôi là người gần Anh Tố Hữu, làm thư ký cho Anh (do Tổ chức phân công) từ cuối những năm 90 thế kỷ trước, hiện đang lưu giữ tất cả bút tích, thư từ, bài nói, tranh ảnh. vật lưu niệm… của Anh. Là người có quyền công bố tất cả các tác phẩm, di cảo của Anh, tôi khẳng định những vấn đề ghi trong tài liệu của NHK không phải là ý kiến của Anh Tố Hữu. Tôi biết rất rõ Anh Tố Hữu không bao giờ “phẩm bình nhân vật”, khen chê người này kẻ khác, nói đi nói lại một cách tùy tiện. NHK là một người xa lạ, nhiệm vụ công tác không rõ ràng. Anh Tố Hữu từng là Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng ban Tuyên huấn Trung ương, người hay thảo văn kiện cho Trung ương, người làm thơ, biết giá từng chữ, từng dấu phẩy, lẽ đâu nói tràn lan cho người không quen biết ghi 70 trang mà không cần xem lại. Anh Tố Hữu không vô ý đến thế! Và làm gì có chuyện một buổi chiều mà một phóng viên ghi tay tới 70 trang giấy. Rất nhiều truyện, nhiều việc thuộc diện Anh Tố Hữu không quan tâm (như tờ Kiến trúc mà anh NHK cộng tác, Anh Tố Hữu đâu có đọc mà Anh nói về nó những 2 trang).

Về bối cảnh cuộc phỏng vấn thì sức khoẻ anh Tố Hữu không cho phép Anh nói suốt 7 tiếng đồng hồ (từ 2 giờ chiều đến 9 giờ tối như NHK nói trong tư liệu). Gia đình chúng tôi không để Anh làm việc quá sức như vậy với một việc làm không gấp gáp, quan trọng. NHK lại nói trong lúc nói chuyện có một thanh niên đi qua đi lại nhắc nhở thì là bịa đặt vì thời gian đó trong nhà tôi không có một thanh niên nào vào những buổi chiều.

Tóm lại tài liệu mà NHK đã dùng kỹ xảo để dựng lên những sự kiện biạ đặt có nhiều ý đồ xấu.

Ngoài tài liệu giả mạo của NHK, trước đó ít lâu, trong số báo ANTG cuối tháng 5 có một bài của Tạ Chương tựa đề “Tố Hữu và ngọn đèn thơ” cũng là một dạng viết rất chủ quan, cảm tính, ghán ghép tùy tiện, không có kiểm định. Nhưng nó dựng lên một cách tinh vi một Tố Hữu cô đơn, hoang mang, tuyệt vọng, đáng thương.

Từ lúc 16 tuổi, Tố Hữu đã nguyện “hiến đến cuối cùng suối máu” cho Tổ quốc, đến tám mươi tuổi vẫn nói “còn chút phù sa cũng gắng bồi”, lúc ra đi vĩnh viễn còn thanh thản “Sống là cho, chết cũng là cho”. Tố Hữu là người đã giữ vững khí tiết qua bao nhiêu năm bị tù đày trong các nhà lao đế quốc và nhiều năm hoạt động bí mật trong quần chúng Cách mạng lao khổ nhất. Một Tố Hữu như vậy, đâu phải là người như Tạ Chương mô tả. Dĩ nhiên, là một nhà thơ, một con người, Tố Hữu có thể và cần có những giây phút suy tư, lo âu… trước cuộc đời. Nhưng những tình cảm thể hiện trong cuộc sống của Anh, phải đâu như Tạ Chương cảm nhận.

Với tư cách là vợ anh Tố Hữu, thư ký cho anh gần 20 năm, đang có trong tay tất cả những bút tích của Anh, tôi hiểu rõ tư tưởng, quan điểm của Anh Tố Hữu – là thủ trưởng trực tiếp của tôi trên 30 năm, tôi đề nghị các báo, báo chí, xuất bản không đăng hoặc, không lưu hành dưới bất kì dạng nào những loại tài liệu không chính xác, không lành mạnh như trên, và nếu đã đăng hoặc lưu hành thì cần phải được cải chính công khai trên báo chí. Từ đó tôi đề nghị Nhà nước cần biện pháp nghiêm minh để bảo vệ thanh danh cho mọi công dân, bảo vệ tính xác thực của những sự kiện lịch sử đúng đắn, xử lý thích đáng mọi hành vi vu khống, bịa đặt, nói xấu, làm tổn hại uy tín, nhân cách của mọi công dân, tổn hại đến sự nghiệp văn hoá-chính trị, đến sự bình an và phát triển của đất nước mà nhân dân ta đang ra sức bảo vệ.”

(Báo Văn Nghệ, 17.7.2004)

Nhưng sự ly kỳ vẫn tiếp tục : Tin tức về cuộc phỏng vấn mà bà Thanh gọi là "giả mạo " ( ?) lại được đăng chính thức 3 kỳ liền trên một tờ báo lớn của Nhà Nước là tờ Quân Đội Nhân Dân ?
Thật đúng là chẳng biết tin ai ?

http://www.quandoinhandan.org.vn/news.php?...5643&subject=12


Trang này nằm trong mục Ký Sự, Phóng Sự của báo QDND, nhưng không hiểu sao copy xong cái link của nó dán lên thì nó lại nhảy sang bài Cất Cánh ? Phải ấn Xem Tiếp bên mục lục khoảng 15 trang nữa thì mới đến trang có dưới đây :


Tố Hữu và “Hoan hô chiến sĩ Điện Biên”
Ngày 05 tháng 05 năm 2004



LTS: Cách đây 7 năm, ngày 26-4-1997, nhà thơ lớn Tố Hữu đã có cuộc gặp thân mật kéo dài 6 giờ với tác giả Nhật Hoa Khanh. Hôm đó, nhà thơ Tố Hữu đã tâm sự về cảm nghĩ của ông đối với Đại tướng Võ Nguyên Giáp, vị tướng mà ông đã ca ngợi trong bài thơ “Hoan hô chiến sĩ Điện Biên”. Nhà thơ Tố Hữu đã đề nghị tác giả chuyển nội dung cuộc nói chuyện này tới báo Quân đội nhân dân. Nhân kỷ niệm 50 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ, báo Quân đội nhân dân trân trọng giới thiệu một số nội dung cuộc trò chuyện trên đây của nhà thơ Tố Hữu.

Năm 1997, mấy ngày sau khi từ thành phố Hồ Chí Minh bay ra Hà Nội, tôi được nhà thơ Tố Hữu tiếp chuyện tại nhà riêng của ông, biệt thự số 76 Phan Đình Phùng (quận Ba Đình).

Cuộc nói chuyện kéo dài hơn sáu tiếng (từ 14 giờ đến gần 21 giờ ngày thứ bảy, 26-4-1997 tức 20-3 Đinh Sửu).

Trời đã vào hè. Ve sầu kêu rền rĩ khắp các hàng cây trên đường phố.

Tố Hữu không được khỏe. Bên ngoài sơ mi, ông vẫn phải mặc một áo len mỏng. Suốt buổi trò chuyện, nhà thơ ho rất nhiều lần.

Uống xong chén trà tôi nói:

- Thưa anh, nhân dịp kỷ niệm 43 năm đại thắng Điện Biên Phủ, 22 năm giải phóng miền Nam, 60 năm thơ Tố Hữu và 50 năm Tố Hữu nhận trọng trách chỉ đạo công tác tư tưởng văn hóa-văn nghệ, tôi xin phỏng vấn anh về mấy vấn đề:

1 - Chuyện liên quan đến anh trong Hồi ký Phạm Duy.

2 - Về hai bài thơ của anh: Mười năm và Tiểu đội anh hùng.

3 - Việc sáng tác Nước non ngàn dặm và một vài bài thơ khác.

4 - Cảm nghĩ của anh về Đại tướng Võ Nguyên Giáp, nhân vật mà anh đã hoan hô trong tráng khúc Hoan hô chiến sĩ Điện Biên.

5 - Quan hệ của anh với văn nghệ sĩ và trí thức.

Tố Hữu im lặng nhìn tôi một lúc khá lâu, rồi bảo:

- Đừng gọi là phỏng vấn. Nên gọi là gặp gỡ thân mật. Như vậy, tôi dễ nói với anh những điều có thể coi như tâm sự của mình.

Sau khi “tâm sự” với tôi về ba vấn đề đầu tiên, vẫn với gương mặt không biến sắc, vẫn với giọng Huế ngọt ngào, vẫn với nhịp điệu đều đều và hơi chậm, nhà thơ nói tiếp:

- Bây giờ, tôi sẽ trình bày cảm nghĩ của mình về đồng chí Võ Nguyên Giáp và kể một chút về việc sáng tác Hoan hô chiến sĩ Điện Biên.

Tôi muốn đặc biệt nhấn mạnh đến giai đoạn mười năm 1940-1949. Đây là giai đoạn Bác Hồ trở về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng về mọi mặt, trực tiếp uốn nắn những sai lệch của cách mạng Việt Nam mười năm trước đó.

Mười năm ấy (1940-1949), cách mạng đi từ tay trắng, đi từ số không, đi từ trứng nước. Mười năm ấy, cách mạng hoàn toàn không có hậu phương lớn trong nước và cũng hoàn toàn không có hậu phương lớn quốc tế. Mười năm ấy, Việt Nam là một hòn đảo chơ vơ, xung quanh là đại dương dồn dập sóng thần và bão táp. Mười năm ấy, cách mạng lọt giữa vòng vây trùng trùng điệp điệp của đủ loại thù trong giặc ngoài, bị bao vây mọi mặt đến mức một con kiến cũng không thể lọt nổi ra ngoài. Mười năm ấy như Lê Lợi “khi Linh Sơn lương hết mấy tuần, khi Khôi Huyện quân không một đội”. Mười năm ấy, phá vây và đánh thốc ra bằng hai tay trắng, đói cơm rách áo và sốt rét ngã nước. Mười năm ấy, tiến công, tiến công và tiến công liên tục như vũ bão trong sự giúp đỡ phi thường và có hiệu quả vĩ đại của đồng bào miền núi Cao Bằng và Việt Bắc. Mười năm ấy, Bác Hồ đã chỉ thị cho đồng chí Võ Nguyên Giáp thành lập đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân, đội chủ lực đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam. Mười năm ấy, Đảng ta dưới sự chỉ đạo thiên tài của Bác Hồ, đã chớp thời cơ ngàn năm có một, cướp chính quyền làm Cách mạng Tháng Tám thắng lợi. Mười năm ấy, có một lần, để đảm bảo giữ vững khối đại đoàn kết toàn dân, đồng chí Trường Chinh phải tuyên bố: Đảng Cộng sản Đông Dương rút vào bí mật nhưng vẫn nắm chắc ngọn cờ lãnh đạo cách mạng. Mười năm ấy, vừa đánh vừa đàm, Bác Hồ nhiều lần phải trực tiếp thực hiện những cuộc đàm phán trong thế bị bao vây với Pháp và với Tưởng ở Hà Nội. Rồi Bác và đồng chí Phạm Văn Đồng cùng nhiều vị trí thức phải sang đàm phán tận Pa-ri. Nhân dân có lúc nghi ngờ lòng yêu nước của Bác. Bác phải đau đớn nói rằng: Hồ Chí Minh không phải là một kẻ bán nước. Mười năm ấy, dưới sự lãnh đạo của Ban Thường vụ Trung ương Đảng đứng đầu là Bác Hồ và Tổng bí thư Trường Chinh, đồng chí Võ Nguyên Giáp phải trực tiếp đàm phán rất gay go với Pháp trong thế bị bao vây tại Hà Nội, Hải Phòng và Đà Lạt (Tây Nguyên). Rồi gần hai tháng kháng chiến với tinh thần cách mạng tiến công quyết liệt nhưng với lực lượng rất yếu trong thế bị bao vây tại Thủ đô Hà Nội. Rồi cách mạng phải rút khỏi Thủ đô, trở lại đại bản doanh Tân Trào, vào rừng núi, tay trắng kháng chiến suốt năm năm (cuối 1946-đầu 1950). Mười năm ấy, đồng chí Trần Đại Nghĩa và đồng đội đã vượt qua đủ loại khó khăn, sáng tạo thành công nhiều loại vũ khí cực mạnh. Mười năm ấy, ta phải tìm mọi cách cướp vũ khí của giặc để đánh giặc. Mười năm ấy bác bỏ một quan niệm sai lầm cho rằng chiến tranh cứu nước Việt Nam từ đầu đến lúc kết thúc là cuộc chiến tranh bằng vũ khí, lương thực và thuốc men của Liên Xô và Trung Quốc do người Việt Nam thực hiện. (Tất nhiên, sau đó, Liên Xô và Trung Quốc giúp ta rất nhiều).

Tóm lại, đây là giai đoạn hiểm nghèo nhất, phức tạp nhất, khó khăn nhất so với bất cứ một giai đoạn nào khác trong toàn bộ cuộc cách mạng giải phóng dân tộc ở nước ta.

Bất cứ một bộ óc nào giàu sức tưởng tượng đến đâu cũng không thể hình dung được đầy đủ muôn triệu hy sinh, muôn triệu khó khăn, muôn triệu gian nan và muôn triệu sáng tạo với tinh thần cách mạng tiến công tột đỉnh, mọi mặt và liên tục của toàn dân, toàn Đảng, toàn quân chúng ta trong mười năm ấy.

Không có mười năm ấy, không thể có đại thắng Biên Giới, không thể có toàn thắng Điện Biên Phủ, không thể có Thủ đô Hà Nội giải phóng và không thể có miền Bắc giải phóng để sau đó, làm đường Hồ Chí Minh tuôn người, tuôn trí tuệ, tuôn vũ khí, lương thực, thuốc men v.v. vào miền Nam cùng nhân dân miền Nam chống Mỹ thắng lợi được.

Giai đoạn 10 năm (1940-1949) và tiếp theo là giai đoạn năm năm (1950-1954) tiêu biểu là Điện Biên Phủ đã khẳng định thắng lợi hàng loạt nguyên lý. Nguyên lý về vấn đề tiếp nối và phát triển truyền thống giữ nước và cứu nước của dân tộc. Nguyên lý về thời cơ (chớp thời cơ, tạo thời cơ). Nguyên lý về đánh lâu dài. Nguyên lý về ba thứ quân. Nguyên lý về đánh và đàm. Nguyên lý dựa vào sức mình là chính. Nguyên lý về cách mạng tiến công. Nguyên lý về thế đi trên đầu thù. Nguyên lý về cách đánh. Nguyên lý về tổng khởi nghĩa. Nguyên lý về ba mũi giáp công. Nguyên lý về đoàn kết quốc tế nói chung. Nguyên lý về đoàn kết với Liên Xô. Nguyên lý về đoàn kết với Trung Quốc. Nguyên lý về đoàn kết toàn dân và nguyên lý vừa kháng chiến vừa kiến quốc, v.v.. Tất cả các nguyên lý ấy tạo ra vô số thuận lợi hết sức cơ bản về thực tiễn và lý luận cho cuộc chống Mỹ sau này. Phải nói rằng, cuộc chống Mỹ của chúng ta sau này, dù khó khăn rất lớn nhưng đã tiếp nhận được vô số thuận lợi hết sức cơ bản về thực tiễn và lý luận do cuộc chống Pháp mười bốn năm (1940-1954) đem lại.

Tôi nói như trên để thấy rằng dưới sự lãnh đạo tuyệt vời sáng suốt, tuyệt vời của Đảng đứng đầu là người thầy Hồ Chí Minh, Tổng bí thư Trường Chinh và các đồng chí Hoàng Văn Thụ, Phạm Văn Đồng, v.v. trong mười bốn năm đó (1940-1954), đồng chí Võ Nguyên Giáp đã có đóng góp đặc biệt to lớn.

Đối với tôi, đồng chí Võ Nguyên Giáp đã để lại nhiều kỷ niệm thắm thiết và ấm áp, dù bất cứ hoàn cảnh nào cũng không thể phai nhạt.

Chẳng hạn kỷ niệm chuyến đi Ba Lan tháng 3-1959 dự Đại hội Đảng Công nhân Thống nhất Ba Lan. Là Trưởng đoàn, nhưng bất cứ việc gì, đồng chí Võ Nguyên Giáp cũng trao đổi cặn kẽ với tôi và luôn luôn nhắc tôi nên có thơ về đất nước Sô-panh. Khi đồng chí lên diễn đàn đọc Lời chào mừng Đại hội của Đảng ta, tiếng hoan hô vang dội hết đợt này sang đợt khác. Trong chuyến đi ấy, tôi tận mắt thấy rõ sự kính trọng, niềm yêu mến hết sức sâu sắc của nhân dân, các nhà lãnh đạo, tướng lĩnh và trí thức Ba Lan đối với đồng chí Võ Nguyên Giáp. Ở Ba Lan, người ta coi Bác Hồ và sau đó, Võ Nguyên Giáp, là hai biểu tượng chói lọi của lòng yêu nước, là hai biểu tượng chói lọi của chiến thắng đối với các siêu cường xâm lược.

Tôi đã được tiếp xúc với đồng chí Võ Nguyên Giáp nhiều lần trước và sau khi đồng chí ra trận. Chỉ có một điều vô cùng đáng tiếc: Chưa bao giờ tôi được theo đồng chí đi chiến dịch. Tiếc nhất là không được theo đồng chí đến Điện Biên Phủ. Tôi đề nghị đồng chí Trường Chinh nói với Bác cho tôi đi Điện Biên Phủ để có thực tiễn sáng tác. Đồng chí Trường Chinh trả lời: Bác bảo: Các chú văn nghệ nhiều người đi theo chú Văn lên Điện Biên Phủ rồi, nếu chú Lành đi nốt thì ai giúp Bác và chú Trường Chinh viết thư thảo hịch. Thông qua đồng chí Trường Chinh, Bác dặn tôi: ở nhà, nhưng vẫn phải theo dõi thật sát diễn biến của trận đánh vĩ đại này để sau khi nghe được tin chiến thắng chú Giáp báo về là phải có thơ ngay. Toàn thắng ở Điện Biên Phủ, đó là một quyết tâm, một điều chắc chắn, một mệnh lệnh của lịch sử, mệnh lệnh của nhân dân, mệnh lệnh của Đảng. Bác nhấn mạnh như thế với đồng chí Trường Chinh.

Cơ quan tôi ở xa Văn phòng Tổng bí thư Trường Chinh nhưng sáng mồng 7-5-1954, tôi đã có mặt ở Văn phòng Tổng bí thư. Buổi tối cùng ngày, đồng chí Trường Chinh nhận được tin Điện Biên Phủ toàn thắng. Anh Phan Hạo, thư ký quân sự của Tổng bí thư do Bộ Quốc phòng biệt phái sang, rất bận vào những ngày giờ đó.

Tối mồng 7-5-1954, ngay sau khi nhận được tin Điện Biên Phủ toàn thắng, tôi viết Hoan hô chiến sĩ Điện Biên. Trong vài giờ, tôi viết xong bài thơ về cơ bản.

Sáng hôm sau, mồng 8-5-1954, tôi được Bác Hồ gọi lên gặp Bác về công tác tư tưởng tại nơi Người làm việc gần đấy. Người phê bình chúng tôi đêm qua vui chiến thắng làm ầm ĩ cả một vùng rừng núi bí mật của Trung ương. Bác bảo: Điện Biên Phủ là trận thắng vĩ đại nhưng dù sao, đó cũng chỉ là thắng lợi bước đầu. Sắp tới đây, sẽ phải đánh Mỹ lâu dài và gian khổ.

(Còn nữa)

Bên Talawas thì đã đăng toàn văn cuốn " Gặp Tố Hữu tại biệt thự 76 Phan Đình Phùng " của Nhật Hoa Khanh , với lời phủ nhận của bà Vũ Thị Thanh cùng những ý kiến nghi vấn :
http://www.talawas.org/talaDB/showFile.php...es=3214&rb=0102

Nhật Hoa Khanh
Gặp Tố Hữu tại biệt thự 76 Phan Đình Phùng
(Những tâm sự của nhà thơ Tố Hữu)

5 kỳ
1 2 3 4 5

Lời nói đầu của talawas

Nhiều tháng nay, dư luận Việt Nam nóng lên vì một tài liệu mang tên “Gặp Tố Hữu tại biệt thự 76 Phan Đình Phùng (Những tâm sự của nhà thơ Tố Hữu)”, của tác giả Nhật Hoa Khanh. Tháng 4.2004, tài liệu này bắt đầu được phổ biến trong giới văn nghệ, báo chí tại Việt Nam. Tháng 5.2004, báo Quân Đội Nhân Dân trích đăng 3 kì từ tài liệu này dưới nhan đề “Tố Hữu và ‘Hoan hô chiến sĩ Điện Biên’”, kì số 3 vào ngày 07.5.2004. Nhà văn Hoàng Tiến, trong bài viết “Sự thật ở đâu? (Nhân đọc bản thảo Nhà thơ Tố Hữu tâm sự)” viết ngày 6.6.2004, gửi tới “Các vị lãnh đạo Đảng và Nhà nước, Ban Tư tưởng-Văn hoá, Bộ Văn hoá, Bộ Công an, Hội Nhà văn Việt Nam, Các cơ quan báo chí, thông tấn, Bè bạn văn nghệ sĩ và Các bạn đọc quan tâm”, đăng trên nhiều tạp chí, websites, và các diễn đàn trên mạng, cho biết rằng các báo như Tiền Phong Chủ Nhật, Người Hà Nội cũng đã trích đăng tài liệu này.

Ngày 17.7.2004, báo Văn Nghệ đăng bài phỏng vấn bà Vũ Thị Thanh, goá phụ của nhà thơ Tố Hữu, về tính xác thực của tài liệu này. Cuộc phỏng vấn do Ngọc Tình thực hiện, với sự có mặt của các ông Nguyễn Khoa Điềm, Trưởng Ban Tư tưởng Văn hoá, ông Trịnh Thúc Huỳnh và ông Hà Minh Đức.
Nguyên văn ý kiến của bà Vũ Thị Thanh như sau :

( Xem phần trích dẫn trên của Hoàng Yến................................)

Đến nay, không thấy ý kiến của tác giả Nhật Hoa Khanh về tuyên bố của bà Vũ Thị Thanh, các báo đã trích đăng tài liệu này không đưa ra đính chính, cho đến hôm nay (12.11.2004) kì số 3 ngày 07.5.2004 của báo Quân Đội Nhân Dân trích đăng tài liệu này vẫn chính thức nằm trên trang điện tử của tờ báo: http://www.quandoinhandan.org.vn/right.php...hp?id_new=25920, và “Gặp Tố Hữu tại biệt thự 76 Phan Đình Phùng” đã được xuất bản ở dạng sách, không ghi nhà xuất bản, bản photocopy của quyển sách này xuất hiện ở nhiều nơi.

Người quan tâm tới thời sự văn hoá-chính trị phải tự hỏi, vì sao có tình trạng kì lạ này?

Những người đã đọc cuốn sách hẳn phải ngạc nhiên hơn nữa. Hình ảnh Tố Hữu hiện ra qua lời ghi của tác giả Nhật Hoa Khanh là hình ảnh của một nhà hoạt động chính trị tuyệt đối trung thành với sự nghiệp cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam, một nhà thơ đem cả sự nghiệp của mình phụng sự cho cách mạng, một nghệ sĩ đầy lòng ưu ái và trân trọng đối với giới trí thức văn nghệ sĩ. Vì sao một hình ảnh Tố Hữu đẹp đẽ như vậy lại có thể bị người vợ ông, bà Vũ Thị Thanh, phủ nhận và đồng chí, bạn bè của bà phẫn nộ? Vì sao cuốn sách của Nhật Hoa Khanh, theo những nguồn thạo tin, lại có thể trở thành một trong những ấn phẩm bị coi là nguy hiểm? Dường như chính những diễn biến kì lạ xung quanh cuốn sách này lại cho thấy nhiều về bối cảnh văn hoá-chính trị Việt Nam hơn bản thân nội dung của nó.

Hai người duy nhất có thể làm chứng cho sự xác thực hay không của những lời tâm sự này là nhà thơ quá cố Tố Hữu và tác giả Nhật Hoa Khanh. Trong một nếp sinh hoạt tinh thần cởi mở, với một chính sách thông tin công khai minh bạch, lẽ ra một câu hỏi như vậy đã được giải đáp nhanh chóng. Nhưng cũng chính bởi sự thiếu sáng tỏ này và không khí nhạy cảm bao trùm lên cuốn sách mà sự kiện “Những tâm sự của nhà thơ Tố Hữu” đã trở thành một biến cố quan trọng trong đời sống văn hoá-chính trị Việt Nam hiện thời. Chúng tôi cho rằng độc giả rộng rãi có quyền được thông tin đầy đủ về biến cố này để có thể tự xác định quan điểm của mình.

Toàn văn sau đây của “Gặp Tố Hữu tại biệt thự 76 Phan Đình Phùng” được chuyển trực tiếp từ bản in của cuốn sách đang lưu hành. Chúng tôi đã không thể liên lạc với tác giả Nhật Hoa Khanh để xin phép. Dĩ nhiên nếu ông phản đối, talawas phải lập tức rút bài đã đăng và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước tác giả.

Tố Hữu là Tố Hữu. Mấy mươi năm tác phẩm tràn ngập trên thi đàn cách mạng hãy còn rành rành ra đấy. Muốn hiểu ông là người thế nào cứ đọc là rõ, rõ hết. Những hồi ký nặng mùi ân óan thị phi chẳng thay đổi được gì, vì người thì đã đi rồi, ai đúng ai sai không còn can hệ.

Bài "Một tiếng đờn" trên kia hay. Đọc mà tiếc cho Tố Hữu, con người phải nói là có tài. Tuy không phải thi nhân, nhưng cũng chỉ có Tố Hữu mới viết được những gì Tố Hữu viết thôi.

Thơ Tố Hữu mười phần thì cũng được hai phần cảm xúc là chân thật. Còn lại là tài năng để biến từ không ra có. Cao thủ như Xuân Diệu cũng phải phục (nguyên văn "tôi cũng có tài phi hành mỡ lắm chứ ... ").

Thơ Tố Hữu rất dễ thấm vào lòng quần chúng. Phải chi ông sống vô danh, phải chi thời thế khác đi thì kho tàng ca dao Việt Nam đã được thêm vài bài xuất sắc. Nhưng số phận không thể khác được. Số phận quả là biết đùa cợt, mà nói số phận nghiệt ngã cũng đúng.

Đối với người Việt Nam trong nước yêu văn chương, thơ Tố Hữu như liều thuốc thử. Nhất là sinh ra trong thời lọan lạc, khi những giá trị nhân văn bị thời thế xoay vần trêu cợt, đọc thơ Tố Hữu càng dễ khuấy động sự phấn khích. Những tâm tình nhẹ dạ gật gù rung động. Khi cõi lòng đã lắng dịu, khi đã nếm đủ mùi chua chát trong cõi nhân sinh, khi ấy ta sẽ nhìn ra được chỗ hư thực, chân giả trong câu từ và mạch thơ.

Tố Hữu đi rồi. Ông đã tỉnh chưa hay vẫn còn trong cõi mê, điều ấy can hệ gì. Ông đã đóng một vai tuồng hay. Con người của Tố Hữu mất đi, nhưng vai tuồng không mất, dù dưới con mắt lịch sử hay văn học. Mai này chắc hẳn người ta sẽ thấy lại Tố Hữu trong một tác phẩm nào đó (kịch hay tiểu thuyết chẳng hạn). Nào phải là thánh nhân, anh hùng hay thiên tài mới sống bất hủ trong cõi thế gian.

Vâng, Tố Hữu là Tố Hữu, cũng là một con người, đâu phải thần thánh. Nhưng nếu ai đó nghĩ ông viết chỉ vì danh lợi bản thân thì hơi hồ đồ. Nếu không say sưa nhiệt thành với sự nghiệp cách mạng chung thì sao có nổi những vần thơ như vậy. Những sai lầm có thể xảy ra trong lúc người ta nghĩ là họ đang trung thành chiến đấu cho lý tưởng, bảo vệ thành quả cách mạng, quá khích, cuồng tín thì thành sai, bây giờ, vài ý kiến xem xét lịch sử một cách phiến diện lại chĩa mũi nhọn vào chuyện tranh giành quyền lực, đấu đá, tiêu diệt...

Danh lợi, hiếm ai rũ bỏ nhẹ nhàng, nhưng cũng đừng nên quy kết mọi điều chỉ vì danh lợi.
Bạn thử đọc những câu thơ này xem:

Hoan hô chiến sĩ Điện Biên
Chiến sĩ anh hùng
Đầu nung lửa sắt
Năm mươi sáu ngày đêm khoét núi ngủ hầm mưa dầm cơm vắt
Máu trộn bùn non
Gan không núng chí không mòn,
Những đồng chí thân chôn làm giá pháo
Đầu bịt lỗ châu mai, băng mình qua núi thép gai
Ào ào vũ bão...

Khí thế trong thơ hừng hực là xuất phát từ suy tính lợi cá nhân ư? Nực cười.

Và đây, viết về Bác, ai viết được hay hơn, chính xác hơn Tố Hữu:

Bác sống như trời đất của ta
Yêu từng ngọn cỏ mỗi nhành hoa
Tự do cho những người nô lệ
Sữa để em thơ, lụa tặng già...

...

Bác ơi tim Bác mênh mông quá
Ôm cả non sông trọn kiếp người...

NHưng câu sau thì đáng bị phê phán :
Bác đã lên đường theo tổ tiên
Mác, Lê Nin thế giới người hiền !(????)
Chính ông cụ lúc viết di chúc cũng nhận là "phòng khi tôi sẽ đi gặp các cụ Các mác, cụ Lê Nin ..." ????

Con Rồng cháu Tiên mà lại coi tổ tiên là Mác Lê thì thật là mất gốc quá.

Tuy nhiên, nói chơi chút về văn thơ, chứ thực ra topic này không bàn về văn thơ Tố Hữu. Thậm chí cũng không bàn về Tố Hữu. Tố Hữu có lẽ chỉ là cái cớ thôi.
Vấn đề nghi vấn ở đây là :
Cuốn sách " Gặp Tố Hữu ...." được tung ra lúc này nhằm mục đích gì ?

Đọc cái này thấy kính ca kính cong, nghe hay như tổng kết hội nghị, chắn chắn ko phải của ông Tố Hữu.

NHưng tại sao báo Quân Đội lại đăng trịnh trọng 3 kỳ liền về một cuộc phỏng vấn " giả mạo" ?
Vả lại nội dung cuốn sách này rất tốt cho hình ảnh của Tố Hữu, không có gì sai phạm, nhưng tại sao bà Thanh lại phủ nhận ?
Ai đúng giữa bà Thanh và báo Quân Đội ?

Không chơi kiểu bác Yuyu. Khen nhau thì nhặt chỗ này chỗ kia ra để khen được. Chứ còn muốn chê nhau mà nhặt như bác thì đem thúng ra đựng không hết, tất nhiên là trừ những thi nhân chân chính ra.

Viết thơ là đi ra ngòai chuyện danh lợi, đương nhiên phải thế rồi. Những câu thơ nặng mùi danh lợi của Tố Hữu không đem bàn ở đây. Lối phê bình như thế là không hợp lễ với người đã khuất, cũng chẳng có gì mang tính nghệ thuật cả.

Viết thơ cần phải vượt lên trên danh lợi. Đấy mới là điều sơ đẳng thứ nhất. Viết thế nào cho thật lòng mình, đấy mới là cái khó, cũng là tiêu chí để phân định chân giả. Thơ Tố Hữu có thật lòng không? Trả lời câu này thật khó. Như thế nào là thật lòng? Cảm xúc tuôn ào ạt liền mạch chí cuối. Vần thơ du dương nối tiếp, ý tưởng cái sau chắp cánh cho cái trước. Như thế đã coi là thật lòng chăng?

Chỉ có tâm thức của người viết mới trả lời được. Những khỏanh khắc anh tự tạo ra ảo ảnh trước mắt rồi vỗ về, ôm ấp lấy cái ảo ảnh ấy mà tán tụng, mà rung động nhiệt tình. Anh có thể lừa được người đọc nhưng anh không lừa được tâm thức của mình. Trừ khi chính nhà thơ cũng bị chóang ngợp trước hòan cảnh và thời thế. Hòan cảnh sắp đặt khéo quá, thật quá, khiến cho ảo ảnh sống động và tự nhiên. Tâm thức khi ấy bị bịt mắt, bị tù hãm trong cái tháp ngà lung linh tồn tại trong tưởng tượng. Điều ấy là sự thật khách quan cho người cầm bút nói chung. Chỉ có thể vượt lên để gom góp nên những hạt vàng bằng bản năng, sự tinh tế và dũng cảm. Khi thời gian qua đi, nếu thơ anh vẫn tồn tại, vẫn chinh phục được lớp người đọc phía sau, thì như thế mới thật vàng chẳng phải thau đâu.

Cũng chính vì thế nên trong thơ không có dư chỗ để tán tụng lãnh tụ. Âm nhạc, hội họa cũng vậy thôi. Tác phẩm sinh ra để tôn vinh cho vĩ nhân đương thời đều chết yểu theo thời gian. Ở châu Âu hậu thế vẫn dựng tượng các bậc tiền nhân tên tuổi, đa phần đều cúi đầu trầm mặc, nép cạnh thiên nhiên cây cỏ, nhưng đó là chuyện khác. Còn để cho người đương thời tán tụng tuyên truyền mình, đó là điều mà thánh nhân từ cổ chí kim không ai làm. Thế nên thơ ca viết về Bác lúc sinh thời dưới con mắt lịch sử sau này phần hại nhiều hơn phần lợi. Lịch sử vốn công bằng, nó chỉ nhìn vào những sự thật khách quan. Chuyện đời nhiều điều nhất thời tưởng hay mà thực ra không hay chút nào. Còn con đường của nghệ thuật, vốn lạnh lùng hơn cả lịch sử, thiên tài có thể bị bỏ sót và chìm lấp, chứ chưa từng có chuyện nghệ thuật ngụy tạo mà tồn tại mãi.

Đọc bài Một Tiếng Đờn mà thấy thương cho tác giả. Ông như người mới thức dậy sau hôn mê, giấc mê dài. Nhưng thức không có nghĩa là đã tỉnh. Bài thơ biểu hiện sự ngơ ngác. Phải rồi, ngơ ngác chẳng phải riêng mình ta. Lòng người ai chẳng nhiều vọng tưởng, cố chấp, ai chẳng phải né tránh đối diện chính mình. Nhưng Bài Một Tiếng Đờn thể hiện ham muốn tự nhiên được trút mối chân tình. Dù không trút hết, nhưng cũng tạp được một chút gì đó thuộc về cõi của thi ca.



Nói chuyện thơ phú tí thế thôi, còn chuyện chính trị ý mà, bác Yuyu ạ. Ý bác là gì thì bác nói luôn ra. Em lờ mờ thấy bác định dẫn đi đâu rồi, nhưng mà thiết nghĩ bây giờ còn quá sớm để khẳng định. Có lẽ rồi đâu vẫn hòan đấy thôi.

Em quên mất khả năng một mặt bà Thanh vợ ông Tố Hữu cho Hoa Nhật Khanh ra cuốn sách đó để minh oan cho chồng với nhân dân, với giới nghệ thuật, một mặt bà ấy phủ nhận việc ông Tố Hữu nói như vậy trước mặt các đồng chí lãnh đạo của Đảng để tránh đòn của Đảng.
Các chơi hai chiều này rất phổ biến trong giới chính trị, không có gì mới. Lập lờ lấp lửng như vậy có lẽ là cách hay nhất để vớt vát tí dang dự cho ông Tố Hữu vì gây hoang mang cho quần chúng.

Ý kiến của chú cũng độc đáo, nhưng thoạt nghe thì có vẻ có lý, nhưng không hợp lẽ. Nếu bà Thanh làm như thế thì Lợi Bất Cập Hại.
Bởi vì biết đâu bà chẳng kết hợp được 2 yếu tố tích cực của vấn đề này mà lại kết hợp 2 cái tiêu cực lại thì sao : PHủ Nhận cuốn đó với Đảng : nó chứng tỏ sự thanh minh của ông Tố Hữu là dối trá. Công nhận cuốn đó với độc giả : nó lại chứng tỏ bà Thanh cũng nói dối nốt !
Vả lại Đảng và Công Chúng còn sờ sờ ra đó. 2 điều mâu thuẫn không thể cùng đúng.

Bài viết về Tố Hữu này có cần quá mất công để tranh luận thế không? Theo tớ nó chẳng có giá trị gì hết.

Nếu là để thanh minh cho Tố Hữu những việc làm trước đây thì là một bài thanh minh tồi, vì những lời khen, những lời biện bạch dài dòng thế này không thể xí xóa hết những việc mà trước đây Tố Hữu đã làm. Mà những lời khen kiểu này chỉ làm cho những người trong cuộc bực mình thêm...

Nếu bài viết này là một bài đấu đá, nhằm nhắm đến một ai đó thì lại càng tệ hơn, khen người khác để hạ bệ cũng là một cách đấu đá, nhưng bài viết này không đạt được cái tầm như thế, nó chỉ là một trò cười cho những người (nếu quả thật được nhắm đến). Và làm cho vai trò của Tố Hữu thành một con rối...

Tớ chả có bình luận gì về cuốn sách này cả, vì đọc nó xong tớ chẳng thấy có bất cứ thông tin gì cả. Thấy nó giống như một vụ phao tin đồn nhảm làm xôn xao dư luận thì đúng hơn.

Còn về thơ Tố Hữu, theo tớ, nếu xét một tác phẩm nghệ thuật thì nên đánh giá ngay chính tác phẩm nghệ thuật đấy, còn cuộc đời, sự nghiệp của tác giả chỉ là một phần thứ yếu, nằm bên lề của việc đánh giá cái hay cái dở của tác phẩm nghệ thuật đấy.

Thơ Tố Hữu nếu xét về mặt nghệ thuật là giống thể hò vè dân gian, khẩu hiệu tuyên truyền cách mạng thì đúng hơn là thơ, vì về mặt nghệ thuật, sáng tạo từ ngữ chẳng có gì mới, chẳng có gì nổi bật... Nhưng ở thời điểm lịch sử của nó, nó có một chỗ đứng nhất định.

Nó là thơ tuyên truyền cho đảng, cho chính quyền... Xét cho cùng bất kỳ một đảng nào, một chính thể nào cũng cần có chính sách tuyên truyền để lôi kéo quần chúng, với một xã hội VN thời kỳ đấy 80% là nông dân, thì cách tuyên truyền dân dã của Tố Hữu là cách hiệu quả nhất... Và chắc chắn tất cả các bác ở đây cũng đều ít nhất nhớ được một vài câu thơ Tố Hữu, như thế cũng là một thành công lớn của Tố Hữu trong việc sáng tác thơ tuyên truyền rồi có phải không ạ?

Còn tất nhiên thơ Tố Hữu đang bị quên đi thì cũng là điều tất nhiên khi giá trị lịch sử và tuyên truyền của nó hết. Nhưng dù sao đối với tớ đọc thơ Tố Hữu còn dễ vào hơn văn Nguyễn Tuân, thơ Xuân Diệu hay Huy Cận... hix tớ thấy nhiều người ca ngợi, nhưng với tớ nó chẳng có giá trị gì cả về mặt văn học.

Còn bác Yuyu chắc lại muốn hướng anh em đến những vụ đang xôn xao trong các diễn dàn hải ngoại... Hix nói thật tớ chẳng ủng hộ CS 100%, nhưng tớ cũng không thể hấp thụ những cái cách đấu tranh bằng cách nói xấu, bới móc, cạnh khoé nhau như thế, nó giống hệt như kiểu đấu tranh của mấy mụ đàn bà cơ quan tớ ngày xưa ngồi nói xấu xếp, xếp xấu đến cái quần silip của xếp cũng bẩn... hix.

Tớ chưa thấy một diễn đàn nào, một site nào ở hải ngoại nói về việc xây dựng một xã hội mới như thế nào, tốt đẹp hơn ở những chỗ nào, cương lĩnh họat động và điều hành xã hội ra sao, quan tâm đến những chính sách và quyền lợi gì của đại bộ phận quần chúng nhân dân.... (Điều này thì thua xa cương lĩnh họat động của ông Hồ từ những năm 30 của thế kỷ trước...) Mà toàn nói về tự do tôn giáo, tự do báo chí. Thực ra những cái tự do tôn giáo, tự do báo chí... và quyền lợi của một bộ phận nhỏ, hoặc của chính họ - những người lập nên website hoặc tổ chức đấy. Đấy có thể là điều thực sự cần, nhưng nếu không có C� M ĂN, ÁO MẶC thì những cái đấy cũng vứt vào sọt rác cho nhanh.

Nếu có một người nào, một tổ chức nào đứng ra đấu tranh vì lợi ích dân tộc, vì lợi ích đại bộ phận quần chúng nhân dân, chứ không phải cướp chính quyền để lại làm vua thì tớ đứng ra theo ngay . Thế mới biết ngày xưa ông Hồ cũng giỏi đấy chứ

đồng ý với bác Malchik phát.

Còn về thơ Tố Hữu, theo tớ, nếu xét một tác phẩm nghệ thuật thì nên đánh giá ngay chính tác phẩm nghệ thuật đấy, còn cuộc đời, sự nghiệp của tác giả chỉ là một phần thứ yếu, nằm bên lề của việc đánh giá cái hay cái dở của tác phẩm nghệ thuật đấy.

Thơ Tố Hữu nếu xét về mặt nghệ thuật là giống thể hò vè dân gian, khẩu hiệu tuyên truyền cách mạng thì đúng hơn là thơ, vì về mặt nghệ thuật, sáng tạo từ ngữ chẳng có gì mới, chẳng có gì nổi bật... Nhưng ở thời điểm lịch sử của nó, nó có một chỗ đứng nhất định.

Nó là thơ tuyên truyền cho đảng, cho chính quyền... Xét cho cùng bất kỳ một đảng nào, một chính thể nào cũng cần có chính sách tuyên truyền để lôi kéo quần chúng, với một xã hội VN thời kỳ đấy 80% là nông dân, thì cách tuyên truyền dân dã của Tố Hữu là cách hiệu quả nhất... Và chắc chắn tất cả các bác ở đây cũng đều ít nhất nhớ được một vài câu thơ Tố Hữu, như thế cũng là một thành công lớn của Tố Hữu trong việc sáng tác thơ tuyên truyền rồi có phải không ạ?
------------------------------
Dong y la thanh cong, nhung ko the xet ve mat nghe thuat duoc!
------------------------------

Còn tất nhiên thơ Tố Hữu đang bị quên đi thì cũng là điều tất nhiên khi giá trị lịch sử và tuyên truyền của nó hết. Nhưng dù sao đối với tớ đọc thơ Tố Hữu còn dễ vào hơn văn Nguyễn Tuân, thơ Xuân Diệu hay Huy Cận... hix tớ thấy nhiều người ca ngợi, nhưng với tớ nó chẳng có giá trị gì cả về mặt văn học.
---------------------
Cai nay doc choi wa! KO hieu gia tri nhu the nao la gia tri van hoc
----------------------

Còn bác Yuyu chắc lại muốn hướng anh em đến những vụ đang xôn xao trong các diễn dàn hải ngoại... Hix nói thật tớ chẳng ủng hộ CS 100%, nhưng tớ cũng không thể hấp thụ những cái cách đấu tranh bằng cách nói xấu, bới móc, cạnh khoé nhau như thế, nó giống hệt như kiểu đấu tranh của mấy mụ đàn bà cơ quan tớ ngày xưa ngồi nói xấu xếp, xếp xấu đến cái quần silip của xếp cũng bẩn... hix.
-----------------------
Chinh tri ma
-----------------------

Tớ chưa thấy một diễn đàn nào, một site nào ở hải ngoại nói về việc xây dựng một xã hội mới như thế nào, tốt đẹp hơn ở những chỗ nào, cương lĩnh họat động và điều hành xã hội ra sao, quan tâm đến những chính sách và quyền lợi gì của đại bộ phận quần chúng nhân dân.... (Điều này thì thua xa cương lĩnh họat động của ông Hồ từ những năm 30 của thế kỷ trước...) Mà toàn nói về tự do tôn giáo, tự do báo chí. Thực ra những cái tự do tôn giáo, tự do báo chí... và quyền lợi của một bộ phận nhỏ, hoặc của chính họ - những người lập nên website hoặc tổ chức đấy. Đấy có thể là điều thực sự cần, nhưng nếu không có C� M ĂN, ÁO MẶC thì những cái đấy cũng vứt vào sọt rác cho nhanh.
------------------------
Trinh do em day xet ko bang ai nhung doc nhung dong nay thay tac gia co ve hoi ***
------------------------

Nếu có một người nào, một tổ chức nào đứng ra đấu tranh vì lợi ích dân tộc, vì lợi ích đại bộ phận quần chúng nhân dân, chứ không phải cướp chính quyền để lại làm vua thì tớ đứng ra theo ngay . Thế mới biết ngày xưa ông Hồ cũng giỏi đấy chứ
---------------------------
Ko biet tac gia viet cai gi day??? HEHE chuoi gom! To rat kinh trong Bac Ho. To co dieu phan vang la tai sao phai dung bao luc cach mang. nhin lai lich su, he tu tuong cua ,Ghandi, King Junior, Thich Nhat Hanh la dang phuc nhat. Da la con nguoi ai cung co gioi han!
---------------------------

Tớ thấy thơ Tố Hữu tuy cả thường là viết với mục đích tuyên truyền nhưng có nhiều câu rất hay đấy chứ. Ví dụ "Đẹp vô cùng Tổ quốc ta ơi....", rất giàu hình ảnh, câu chữ giản dị dễ gần nhưng cũng rất hàm súc.
Nguyễn Tuân thì tớ không thích lắm vì tớ không thích cái kiểu cầu kỳ của ông, còn Xuân Diệu và Huy Cận tuy tớ cũng không thích lắm nhưng cũng thấy là họ có nhiều bài thơ hay thậm chí Xuân Diệu còn có thể coi như là một luồng gió mới, dạt dào sức sống thổi vào nền thi ca Việt Nam trong giai đoạn 30-40 này. Với lại, nói chung tớ cũng thường thấy phải thận trọng và tách biệt giữa hai khái niệm "thích" và "có giá trị văn học". Tớ có thể thích/không thích một tác phẩm hay một tác giả còn việc có giá trị hay không thì phụ thuộc vào hai yếu tố "hay" và "mới" tức là nó không hoàn toàn là xuất phát từ cảm giác chủ quan của mình mà là sự kết hợp cả cảm giác chủ quan và sự phân tích, so sánh và đánh giá khách quan.

Hơ hơ, đã bảo đấy là đối với riêng bản thân tớ rồi mờ, còn đối với người khác thì tớ không biết, và đối với văn học việt nam thì để giành cho các nhà nghiên cứu phê bình nhá, tớ không phải là người quan trọng đến mức phát biểu một câu làm thay đổi cả lịch sử văn học.