Langven.com Forum

Giúp đỡ - Lục lọi - Dân l ng - Lịch
Full Version: Chánh Niệm Không Như Bạn Nghĩ
Quán nước đầu làng Ven > Sáng Tác - Thảo Luận - Phổ biến kiến thức > Thiền Học & Tôn Giáo
Pages: 1, 2, 3, 4
nguyenducquyzen
Sati (thuật ngữ tiếng Pali), có nguồn gốc từ Đạo Phật ở phương đông, được biết đến ở phương tây qua tên gọi Mindfulness. Tuy nhiên, cách hiểu của đại đa số người phương tây về Mindfulness lại không đúng với ý nghiã thật sự của Sati. Theo cách hiểu của đa số người phương tây hiện nay thì Mindfulness là một trạng thái tâm lý, phát sinh khi ta tập trung vào sự nhận thức về bản thân, ở thời khắc hiện tại. Nó giúp làm dịu tinh thần khi bị căng thẳng và tăng cường sự tập trung. Nhưng nó không mang lại sự thoải mái dễ chịu như là giải trí. Trong Mindfulness ta ko được thả mình hoà vào tự nhiên, mà phải ức chế. Nó ko làm cho ta cảm thấy sướng, cảm thấy đã, không f5 bộ não được. Sau khi tâm trí đã được làm dịu mà không buông bỏ, thì Mindfulness sẽ trở thành một gánh nặng. Chính vì vậy, ở phương tây hiện nay, Mindfulness chỉ được xem như là một liệu pháp tâm lý giúp làm giảm tress. Nếu so sánh với các tác dụng của các hoạt động giải trí, thì nó không thể thay thế được.

Trên thực tế, Sati vốn có ý nghiã như là một trạng thái tâm lý, phát sinh khi không có sự hiện diện của những nhận thức sai lầm.
Sati mang lại nhiều lợi ích to lớn cho những ai ứng dụng nó trong đời sống hàng ngày. Trong Sati, ta hoàn toàn thả mình, hoà vào tự nhiên, hoàn toàn không có một chút gì gọi là ức chế, hay dừng chỉ. Nó mang lại cảm giác phúc lạc, thoải mái và dễ chịu trong công việc và cuộc sống. Sự thoải mái, dễ chịu mà nó mang lại còn hơn cả sự thoải mái, dễ chịu mà các hoạt động giải trí mang lại. Ngoài ra, nó còn giúp nâng cao hiệu suất làm việc ...(bổ sung thêm ý kiến của chồng Nhật về hiệu quả làm việc trong trạng thái )... Đặc biệt, Sati còn giúp, cho những ai thực hành nó, khai mở trí tuệ, giải phóng tiềm năng sáng tạo, nâng cao sự linh hoạt, năng lực thích nghi với những sự thay đổi, năng lực dẫn dắt sự thay đổi, cải thiện năng lực lắng nghe và giao tiếp. Nói chung là nó có thể giúp giải quyết những vấn đề về năng lực làm việc của con người trong kỷ nguyên 4.0.
(Còn tiếp)
Phó Thường Nhân
Đọc thấy cái này thì tôi phải vào đây ..bảo vệ người phương Tây, vì họ không quan niệm Mindfullness là chánh niệm. Cũng có thể bác Quý gặp một người nước ngoài nào đó không hiểu biết người ta nói thế, chứ danh từ này không liên quan gì tới chánh niệm cả, và người phương Tây cũng hiểu như vậy. Vì cái khái niệm này lịch sử của nó có liên quan tới người Việt Nam, và vì thế ta có thể tự hào rởm, nên tôi sẽ trình bầy nó ở dưới đây.
Cái cụm từ này nếu hỏi một người phương Tây bình thường thì họ sẽ giải thích theo kiểu trị liệu tâm lý, cái này tôi sẽ nói sau, chứ không hiểu đúng nghĩa của nó. Tức là nó là một khái niệm mới chỉ có trong tiếng Anh từ khoảng những năm 50 trở đi, liên quan tới việc các thiền sư người Việt, Nhật, hay nhà sư Tây Tạng truyền đạo phật vào phương Tây. Trong đó có thầy Thích Nhất Hạnh, người ta có thể quan niệm rằng chính ông là người đưa cái khái niệm này vào từ ngữ phương tây, nên vì thế tôi mới nói ta có thể tự hào rởm.
Cái danh từ này được ghép lại bởi 3 từ : Mind vốn có nghĩa là tinh thần, Full đầy đủ, còn ness là một cấu trúc ngữ pháp của tiếng Anh để chuyển tính từ sang động từ. Mindfull là tính từ còn mindfullness là danh từ. Tương tự như happy (hạnh phúc) là tính từ, chuyển sang danh từ thành happiness. Ở trong tiếng việt vì sự phân chia danh từ, động từ, tính từ không rõ ràng phụ thuộc vào ngữ cảnh, nên để chỉ danh từ « kiểu tây » thế này ta hay thêm từ sự. ví dụ. happy là hạnh phúc, happiness là sự hạnh phúc.
Như vậy nếu ghép từ lại thì ta không hiểu mindfullness là gì, và người Tây cũng vậy. Thực ra xuất phát điểm của từ tiếng Anh này lại là tiếng Pháp, người ta gọi nó là pleine conscience. Trong đó pleine là đầy đủ (như là full tiếng Anh), ngược lại conscience (tiếng việt nghĩa là nhận thức) thì tương tự với mind (tiếng Anh) nhưng chính xác hơn. Và vì đây là một cụm từ bao gôm tính từ (pleine) và danh từ (conscience) nên người ta không cần cái từ chuyển đổi kiểu ngữ pháp (ness) nữa. Như vậy nghĩa của nó là « nhận thức đầy đủ », nhưng nhận thức đầy đủ cái gì ?
Trong thực tế, khi các thiền sư châu Á sang truyền đạo ở Tây Âu, Mỹ, Tôi nhấn mạnh tới Thiền sư, vì đây là truyền thống của Thiền Tông, họ căn theo cách tu tập ở Đông Á (TQ, Nhật, VN) mà truyền cho người Tây. Trong đó việc đầu tiên là sinh hoạt như các chú Tiểu. Tức là được dậy làm các việc bình thường (ăn uống, đi lại, dọn dẹp, pha trà, lau nhà ..) một cách tập trung. Khi làm thì biết mình đang làm gì, không nghĩ vẩn vơ chuyện khác hay lơ đãng. Những điều này, hiện nay nếu ai sang Nhật rồi tự nhiên xông vào chùa theo phái Thiền Tông, lấy một cái cua tập 24 tiếng, 48 tiếng dành cho du lịch người ta cũng dậy những điều này.
Để đặt tên cho nó thì các nhà sư Đông Á gọi nó là mindfullness, hay pleine conscience. Chính xác hơn cái phép tập phổ thông đầu tiên này là để dậy người ta tập trung. Thế thì tại sao lại không dịch nó là concentration (chính nghĩa của từ tập trung) cho nó tiện. Cũng bởi vì trong nghĩa concentration có tư duy chủ ý, cố gắng, tức là đã có thêm vào rồi. Trong khi đó, cái phương pháp này làm cho người ta nhận biết đang làm là làm gì. Chính vì thế nó mới là pleine conscience hay mindfullness.
Vì khái niệm này là sự bắt đầu tu tập của thiền tông, nên nó không phải là CHÁNH NIỆM. Không kể trong đại thừa, không có khái niệm CHÍNH/TÀ. Cái khái niệm này chỉ có trong Nam Tông hay phật giáo nguyên thuỷ. Bởi vì trong phật giáo nguyên thuỷ cái tôi là không (vô ngã) nhưng cái pháp (sự việc )là thực (pháp hữu) nên mới phân biệt phải trái (CHÍNH/TÀ, ĐÚNG/SAI).
Tiếp theo cái pleine conscience này, nó chỉ là cái mở đầu thì người ta phải đi tới sự chiêm nghiệm :
KHÔNG (VÔ), rồi CHÂN TÂM, rồi VIÊN GIÁC, rồi NHẤT NHƯ (tất cả là một) thì ta mới đi đúng vào đạo phật đại thừa. Các khái niệm VÔ, CHÂN TÂM, VIÊN GIÁC, NHẤT NHƯ sẽ được các tông phái phật giáo phát triển khác nhau. Tuỳ tông phái mà người ta đi sâu vào cái này hay cái kia.
nguyenducquyzen
Chết cười với bác Phó hehe.gif hehe.gif hehe.gif bác có một năng khiếu là hay nhảy vào bàn cái chuyện mà mình không biết. hehe.gif hehe.gif hehe.gif
nguyenducquyzen
Em đang bàn tới các khái niệm Sati và Samma Sati của Phật giáo Nam Tông (Tiểu thừa), chứ không liên quan gì tới Thiền Tông hay Phật giáo Đại Thừa, bác Phó nhé.
Có vài cái này chia sẻ thêm (em giữ nguyên bản gốc bằng tiếng Anh, cho khỏi dính líu đến tiếng Việt):

1 - The English term mindfulness already existed before it came to be used in a (western) Buddhist context. It was first recorded as myndfulness in 1530 (John Palsgrave translates French pensée), as mindfulnesse in 1561, and mindfulness in 1817. Morphologically earlier terms include mindful (first recorded in 1340), mindfully (1382), and the obsolete mindiness (ca. 1200).

2 - The Pali-language scholar Thomas William Rhys Davids (1843–1922) first translated sati in 1881 as English mindfulness in sammā-sati "Right Mindfulness; the active, watchful mind".[37] Noting that Daniel John Gogerly (1845) initially rendered sammā-sati as "Correct meditation",[38] Davids explained:

sati is literally 'memory' but is used with reference to the constantly repeated phrase 'mindful and thoughtful' (sato sampajâno); and means that activity of mind and constant presence of mind which is one of the duties most frequently inculcated on the good Buddhist."[39]

Nguồn: https://en.wikipedia.org/wiki/Mindfulness
Phó Thường Nhân
@Bác Quý,
Sau bác không viết tiếp về chánh niệm theo bác là thế nào ?

Thực ra nếu bác viết tiếp, thì sẽ trả lời giúp tôi, để xem cái wiki kia sai hay đúng ra sao. Tôi không phải là người tin tưởng những gì kiểu wiki, và đây không phải là lần đầu tôi nói như vậy, vì bác trích dẫn nó, mà tôi đã từng nói là ngoại trừ kinh phật, thông tin trên mạng phải sử lý xem nó đúng sai sao.
Vào nửa giữa thế kỷ XIX, các học giả phương Tây bắt đầu quan tâm tới tôn giáo, văn hoá phương Đông và bắt đầu dịch các kinh sách phật giáo, Ấn độ giáo, rồi các tôn giáo Trung hoa ra tiếng Anh, tiếng Pháp. Trong những tôn giáo này, thì đạo Phật chiếm một vị trí quan trọng, do ảnh hưởng của các học giả người Anh thông qua Pali text society. Do có các nhà ngôn ngữ học về ngôn ngữ cổ Ấn độ (Sancrit, Pali). Chính vì thế mà kinh phật giáo từ tiếng Pali (chủ yếu ở đảo Tích Lan) được họ dịch ra tiếng Anh. Khi dịch thuật như vậy, học gặp rất nhiều khó khăn để chuyển dịch các khái niệm. Trong đó có điều thứ 7 trong bát chính đạo (chính niệm). Để dịch từ này, thông thường họ dùng từ attention (có nghĩa là quan tâm, chú ý) và vì là chính niệm, nên nó thành just attention. Nhưng cũng có người dịch như cái wiki mà bác dẫn, thành mindfulness. Nhưng vì không có ai tu tập là một phật tử, nên thực tế không ai biết nó là gì, nó chỉ là cách dịch thôi. Tại sao ? vì họ là những học giả mà niềm tin là thiên chúa giáo, hay họ nhìn vào đạo Phật với « tinh thần khoa học ». Vào thời điểm đó, văn hoá phương Tây được coi như tuyệt đối đúng, là cái đúng duy nhất, người ta có thể lấy dẫn chứng bằng việc Pháp truyền đạo thiên chúa và lợi dụng đạo này xâm lược VN. Chính vì thế họ mới phân tích linh tinh Phật giáo, nghi ngờ các văn bản, suy luận linh tinh kiểu kinh này là nguỵ tạo, kinh kia thì không ..v..v.. Điều khó khăn do có ba điều. 1) Họ không theo phật giáo 2) họ hiểu từ dịch theo cái họ hiểu phật giáo 3) tinh thần thực dân, núp dưới bóng « khoa học » khiến họ si mê.
Phải vào cuối thế kỷ XIX, đặc biệt là sau thế chiến thứ nhất (1914-1918), thì thái độ của người phương Tây với các tôn giáo phương Đông mới thay đổi. Nhưng không phải tôn giáo nào cũng được họ quan tâm giống nhau. Ví dụ đạo Nho được họ quan tâm ít nhất, ngược lại đạo Phật, đạo Lão được quan tâm nhiều hơn. Tại sao lại như thế ?

Bởi từ cuối thế kỷ XIX, đã xuất hiện tâm lý học do Freud tạo ra. Nguyên tắc của nó là tìm trong quá khứ bản thân những ức chế tinh thần (với Freud chủ yếu là thời trẻ con), được caoi là những nguyên nhân tạo nên bệnh lý tâm thần. Cái quá khứ bản thân này có cái gì đó rất giống khái niệm Nghiệp trong phật giáo,Tất nhiên, cái nghiệp của phật giáo khác với quá khứ bản thân vì nó xuyên thời gian, qua nhiều kiếp và bao trùm mọi hoạt động con người, trong khi Freud chỉ quan tâm tới vấn đề sinh dục là chính. Sau này Freud cũng tiếp tục phát triển thuyết của mình, và dẫn tới quan niệm « sur moi/moi/ça » (có thể coi tương đương với quan niệm đạo Lão : Thần/Khí/Tinh). Chính vì thế mà đạo Phật, đạo Lão mới được họ quan tâm hơn. Không kể trong tâm lý học phương Tây có những học giả như Carl Gustav Jung, một tay kiện tướng ngang ngửa với Freud, đã quan niệm trong tâm lý có tôn giáo ..kiểu đạo Lão, hay đạo Phật.

Nhưng cách hiểu theo kiểu tâm lý học này với Phật giáo vẫn sai, vì nó không phải là tâm linh, và vì họ vẫn mắc kẹt vào cái tôi, không « vô ngã » được. Vì thế phải đợi tới thập niên 50,60 khi có các nhà sư Tây Tạng, VN, Nhật ..truyền giảng thì khái niệm mindfullness mới được hiểu đúng như tôi nói ở trên.

Cũng khoảng thời gian này phương tây cũng hiểu hơn thiền học. Bao gồm cả thiền nguyên thuỷ (samatha,vipasana) lẫn thiền đại thừa (Tào động, Lâm tế). Và lúc này cái khái niệm mindfulness mới được hiểu như chánh niệm, theo phương pháp tu thiền Tứ niệm xứ. Nhưng nó vẫn là sai.
Tôi là người ứng dụng thiền Tào động, nhưng đồng thời tôi vẫn tìm hiểu nhưng tông phải phật giáo khác để tu tập. Ví dụ như Tịnh độ, Pháp Hoa, hay Mật tông và tất nhiên cả thiền tiểu thừa (satipathana=Tứ niệm xứ). Trong thực tế chúng rất giống nhau. Ví dụ. Với tào động pháp thiền là chỉ quán đả toạ. Chỉ ở đây chính là samatha. Còn quán chính là vipasana. Nhưng quán cái gì thì cách quán khác nhau. Với thiền vipasana, thì quán chỉ dừng lại ở : vô thường, vô ngã, khổ lúc quán xét bốn xứ bao gồm quán sắc (quán thân thể là túi thịt thối), quán thọ (tức là cảm nhận vô thường), quán tưởng (trạng thái tâm lý vô ngã), quán thức (bị sai lạc theo tham sân si). Đây là tôi nói khái quát, chứ phân tích sâu và ứng dụng thì cũng nhiều thú vị . Ngược lại quán của Tào động thì bao gồm : Khổ, KHÔNG (tôi để chữ to, để thấy cái khác biệt), vô thường, vô ngã. Trong thực tế nó còn gồm có cả TÂM và TÍNH trong đó KHÔNG=TÂM=TÍNH. Quán tào động thì sẽ dẫn tới cảm nhận KHÔNG, TÂM, TÍNH tức là NGỘ.(một cách nói khác của VÔ, CHÂN TÂM, VIÊN GIÁC, NHẤT NHƯ mà tôi viết ở trên).

Hiện nay do quan niệm CHÁNH NIỆM được dịch là mindfulness theo kinh sách tiểu thừa, nhưng thực ra nó là sai. Vì mindfulness chỉ là phần khởi đầu, không phải là chính niệm như tôi nói ở trên, may lắm nó giúp người ta tới CHỈ (samatha, tức là tĩnh lặng) chứ không có QUÁN (vipasana). Trong khi Thiền phải bao gồm cả CHỈ và QUÁN, như trong Tào động nói : Chỉ Quán Đả Toạ.

Tóm lại mindfulness được phương Tây hiểu đúng từ giữa thế kỷ XX, theo những gì mà các nhà sư, thiền sư Đại thừa xuất phát từ châu Á giảng giải, hướng dẫn tu tập, là một sự chuẩn bị tập trung tinh thần. Nó không phải là CHÁNH NIỆM (giống như cách dịch vào thế kỷ XIX), vì ngay trong thiền tứ niệm xứ của tiểu thừa người ta cũng thấy nó không đúng.
Phó Thường Nhân
Tóm lại, từ giữa thế kỷ XX, với sự truyền giảng của các nhà sư châu Á theo truyền thống Đại thừa, đặc biệt là các thiền sư. Thì những người học phật giáo ở phương Tây có thể hiểu đúng mindfulness là gì. Nhưng nếu họ cứ bám theo cách mà các học giả thời trước dịch thì cái này lại là sai (như wiki). Hiện nay đúng là có sự lẫn lộn này, mà việc tiếp cận từ tâm lý học hay phân tâm học phương Tây càng làm nó rối loạn hơn.
Không kể cũng có ý kiến (chủ yếu là của các nhà sư Nam tông ở Thái, Miến, Tích lan), cố gắng đẩy Thiền sati pathana (tức là thiền tứ niệm xứ) thành đỉnh của Thiền, trong cố gắng ấy người ta cũng dễ gán cho mindfulness là CHÍNH NIỆM tức là trở lại sai lầm của các học giả phương Tây ..thế kỷ XIX.
NVT2002
Bác Quyzen còn bận xem 2 người anh em Pháp - Bỉ hôm nay sẽ đấu với nhau thế nào.
Bác Phó hãy chịu khó chờ sau WC đã nhé, vì một trong 2 quốc gia này sẽ vào CK.

Bác Phó hiện đang sống ở vùng này mà không xem à?
Phó Thường Nhân
@NVT,
Bác ấy trả lời lúc nào cũng được. Vì phật giáo ăn về lâu về dài chứ đâu có phải là thời sự. Học phật càng nghiềm ngẫm lâu càng tốt.
Có chứ, tôi cũng xem đá bóng. Nhưng vì không cá độ nên xem cho vui thôi. Từ năm 1998, thì tinh thần thể thao bóng đá kiểu Nguyễn công Hoan ở Pháp cũng lên (tức là tinh thần uống bia ngồi xem bóng đá như một hình thức sinh hoạt văn hoá phổ thông, chứ không phải thể dục thể thao thực sự), chứ trước đó thì Pháp không phải là nước mà dân mê bóng đá. Nếu xét về mặt xã hội học thì ở Pháp có 3 môn thể thao có nhiều người hâm mộ. Đó là bóng đá, tenis, và bóng bầu dục (rugby). Trong đó bóng đá được tất cả các sắc dân hâm mộ (bao gồm cả người nhập cư và Pháp gốc), sau đó là Rugby thường là Pháp gốc hâm mộ(đặc biệt là vùng Tây Nam Pháp, nơi mấy thế kỷ trước thuộc vào Anh). Rồi đến tenis thường là dân mầu sắc trung lưu thượng lưu hâm mộ.
Nhưng bọn Pháp về thể thao nó cũng đều, đặc biệt các môn có mầu sắc châu Á : Ka ra tê, judo nó cũng giỏi và các môn khác như bóng chuyền, hand ball nó cũng giỏi.
Hiện nay, cả bốn đội vào chung kết đều là ở trong EU (Pháp, Anh, Bỉ,Croitie), điều đó chứng tỏ các câu lạc bộ của nó mạnh. Chứ Nam Mỹ, châu Phi dạt hết. Hiện tại có lẽ chỉ có châu Á là có tiềm lực để vươn lên, vì có điều kiện đầu tư kỹ thuật, chứ Nam Mỹ là vùng thuộc các nước đang phát triển, dù bóng đá rất phổ thông nhưng là văn hoá dân dã thôi không thể bứt lên được nữa. Khổ nỗi Nhật, Hàn do sinh học không thể có thể lực, còn TQ thì vốn không có văn hoá bóng đá.
langtubachkhoa
Bác Phó nhận định về bóng đá thế là sai bét rồi ạ hehe.gif
Tư duy phân tích chính trị lịch sử không áp dụng vào đây được laugh1.gif

QUOTE(Phó Thường Nhân @ Jul 10 2018, 10:28 AM)
@NVT,
Bác ấy trả lời lúc nào cũng được. Vì phật giáo ăn về lâu về dài chứ đâu có phải là thời sự. Học phật càng nghiềm ngẫm lâu càng tốt.
Có chứ, tôi cũng xem đá bóng. Nhưng vì không cá độ nên xem cho vui thôi. Từ năm 1998, thì tinh thần thể thao bóng đá kiểu Nguyễn công Hoan ở Pháp cũng lên (tức là tinh thần uống bia ngồi xem bóng đá như một hình thức sinh hoạt văn hoá phổ thông, chứ không phải thể dục thể thao thực sự), chứ trước đó thì Pháp không phải là nước mà dân mê bóng đá. Nếu xét về mặt xã hội học thì ở Pháp có 3 môn thể thao có nhiều người hâm mộ. Đó là bóng đá, tenis, và bóng bầu dục (rugby). Trong đó bóng đá được tất cả các sắc dân hâm mộ (bao gồm cả người nhập cư và Pháp gốc), sau đó là Rugby thường là Pháp gốc hâm mộ(đặc biệt là vùng Tây Nam Pháp, nơi mấy thế kỷ trước thuộc vào Anh). Rồi đến tenis thường là dân mầu sắc trung lưu thượng lưu hâm mộ.
Nhưng bọn Pháp về thể thao nó cũng đều, đặc biệt các môn có mầu sắc châu Á : Ka ra tê, judo nó cũng giỏi và các môn khác như bóng chuyền, hand ball nó cũng giỏi.
Hiện nay, cả bốn đội vào chung kết đều là ở trong EU (Pháp, Anh, Bỉ,Croitie), điều đó chứng tỏ các câu lạc bộ của nó mạnh. Chứ Nam Mỹ, châu Phi dạt hết. Hiện tại có lẽ chỉ có châu Á là có tiềm lực để vươn lên, vì có điều kiện đầu tư kỹ thuật, chứ Nam Mỹ là vùng thuộc các nước đang phát triển, dù bóng đá rất phổ thông nhưng là văn hoá dân dã thôi không thể bứt lên được nữa. Khổ nỗi Nhật, Hàn do sinh học không thể có thể lực, còn TQ thì vốn không có văn hoá bóng đá.
*


Phó Thường Nhân
@ltbk,
Có thể LTBK chưa thấy thế bao giờ nên thấy nó buồn cười, nhưng người ta hoàn toàn có thể phân tích nó trên bình diện xã hội, văn hoá, chính trị. Tất nhiên phải thấy rằng đấy là những khía cạnh, những mặt của một vấn đề mà không phải là tất cả. Điều này lại càng đúng cho bóng đá, vì thể thao chỉ là điểm khởi đầu của nó. Với 22 cầu thủ chạy nhẩy trên sân đuổi theo một .. miếng ni lông giả da hình tròn thì nó đúng là một môn thể thao. Nhưng ngay đối với họ, đây cũng là một nghề. Với những người ngồi trên khán đài, uống mấy vại bia..nói rằng với họ bóng đá là thể thao thì hơi khó (hay là thể thao để luyện cho bụng to). Đối với mấy bà mấy cô, ngồi trên khán đài có chắc là thể thao không khi ..nguyên tắc chơi của bóng đá chưa chắc họ đã biết.
Như vậy bóng đá đúng là một môn thể thao, nhưng thực ra nó là một hình thức sinh hoạt văn hoá xã hội, và có lẽ là hình thức sinh hoạt vănhoá gần như duy nhất có tính toàn cầu. Có thể coi nó như dạng đấu võ sĩ thời chế độ nô lệ La Mã cổ đại, mà cái sân vận động hình dáng tổ chức cũng không khác gì cái Colegium (đấu trường) còn lại di tích ở thành Rôm ma. Khi nhìn thấy tổng thống Pháp Macron ngồi trên khán đài, hay thủ tướng Nga Mevedev, trông yểu tướng như một cô gái, ngồi xem bóng đá, thì chẳng nhẽ họ chỉ xem bóng đá vì tinh thần thể thao.
Nhiều người còn cho rằng bóng đá có thể coi là một dạng tôn giáo, mỗi trận bóng là một dạng lễ hội, cái sân vận động là nhà thờ, và 22 ông cầu thủ là 22 ông thầy tế lễ.
Như vậy bóng đá thực ra một dạng lễ hội phức hợp, mà thể thao chỉ là điểm hội tụ. Nó có thể là nơi thể hiện một dạng văn hoá cộng đồng, là một hình thức cá cược như sổ số (dù bị cấm), là một dạng business. Sau trận đấu Pháp-Bỉ, trưa hôm sau tôi đi ăn cơm, vào cái quán vốn như căng tin của mình, thì thấy bà chủ quán nói hôm qua thức tới 3 giờ sáng, và doanh thu bằng cả tuần. Tất nhiên bà ấy cũng thích bóng đá, tất nhiên rồi.
Và tất nhiên cũng không ai cấm phân tích bóng đá như bóng đá (đội hình, chiến thuật, tài năng cầu thủ..)
Phó Thường Nhân
Nhân dịp bóng đá, thì cũng nói thêm một chút. Vì tôi không cá cược, nên khi xem bóng đá thường quan tâm tới tác động của chiến thuật chiến lược, cũng như các yếu tố liên quan tới văn hoá hơn.
1- Về chiến thuật, các đội bóng hiện nay chủ yếu sử dụng chiến thuật 4-4-2, sân chơi như vậy chia làm ba tầng : hậu vệ - Trung vệ - tiền đạo. Cách bố trí này làm cho hàng phòng thủ mạnh hơn, vì về bản chất nó là phòng thủ. Có thể vì thế mà nhiều trận đấu tỉ số thấp. Nhưng trong trận đấu nó có thể biến hoá thành đội hình 4-3-3 (khi một trung vệ lao lên tấn công), và vào lúc kịch điểm có thể thành 4-2-4 (khi có tới 2 trung vệ lên tấn công). Nhưng gần đây, ví dụ điển hình là đội Pháp, nó có thể đưa hậu vệ lên tấn công, như vậy vào thời điểm đó sân chơi có thể có hình thái 2-4-4, hay 3-4-3. Cách đưa hậu vệ lên tấn công này, bắt buộc hậu vệ phải có thể lực tốt, vì bao gần như hết cả chiều dài sân.Đồng thời bắt buộc hậu vệ phải đa năng. Vì vai trò chính của hậu vệ là phá bóng, chuyền bóng chứ không phải làm bàn. Việc đưa hậu vệ lên tấn công này, cũng khiến đối thủ rối loạn hơn. Vì bình thường đội bóng nào cũng giao vai trò kèm người cộng với bao sân (một khoảng sân) cho mỗi cầu thủ. Nhưng thường người ta chỉ kèm tiền đạo, chứ không thể kèm hậu vệ. Vì thế hậu vệ thường tự do hơn. Một điểm nữa là hàu hết các tiền đạo nổi tiếng, được tung hô, sẽ được huấn luyện viên cho xem kỹ , để khi kèm người sẽ bắt được vở (cũng có lẽ chính vì thế mà nhưng cầu thủ danh tiếng, lúc thi đấu khiến người xem có cảm giác là được tung hô nhiều hơn thực tài), trong khi ít ai bắt mánh được hậu vệ.
2- Quan hệ đồng đội – cá nhân. Tất cả các đội tuyển quốc gia đều là các cầu thủ được tập hợp lại vào mùa thi đấu. Mỗi cầu thủ lại thường là cầu thủ xuất sắc của đội câu lạc bộ của mình, vì thế cái ego của họ rất lớn. Không kể họ cũng không quen thi đấu chung, và nhiều khi báo chí tung hô bừa bãi để bán giấy, càng làm trầm trọng quan hệ giữa các cầu thủ với nhau, gây bất đồng. Chính vì thế trong quá khứ đã từng có sự chọn lựa lấy một câu lạc bộ làm chính, rồi bổ sung các cầu thủ đội khác vào để giữ được « gia phong đồng đội ».
Nhưng đồng đội chung không đủ, vì vào thời điểm làm bàn, hay hậu vệ phá bóng, điêù này hoàn toàn phụ thuộc vào trình độ kỹ thuật cá nhân, cũng như «cảm nhận tức thời cơ hội » của cầu thủ. Điều này thì đồng đội có thể tạo điều kiện, nhưng điểm cuối cùng vấn là cá nhân. Vì thế hình thức thể thao ê kíp này, cho người ta một bài học triết học rất lớn giữa quan hệ cá nhân và tập thể, tự do và kỷ luật. Sự quyết định cá nhân và tinh thần đồng đội.
Đồng đội và cá nhân cũng cần phải có « con chim đầu đàn », đó là một hay một số cầu thủ có khả năng tạo ra nhịp độ cho trận đấu, kiến thiết bóng. Thường mỗi đội bóng chơi được phải có ít nhất một người ví dụ Eden Denazard (Bỉ) hay Luca Modric (Croatie). Hiện tại đội Pháp không có một nhân vật như thế (kiểu như Zidan trong quá khứ) mà có nhiều hơn (Pogba, Umtiti)
3- Vấn đề thể lực. Do các cầu thủ càng ngày càng đa năng, và phải bao cả sân, nên vấn đề thể lực cực quan trọng. Có thể nói chiến thuật 2-4-4 có thể thiên biến vạn hoá được, cũng nhờ cầu thủ có thể lực để bao sân. Và vì trong nhiều trường hợp, sự phản công trong lúc đối thủ chưa kịp hay không kịp rút về (ví dụ bàn thắng cuối cùng của trận Bỉ-Nhật), càng đòi hỏi mỗi cầu thủ có tiềm năng của một vận động viên điền kinh cự ly 100m, với khả năng gia tăng tốc độ cao (như trường hợp làm bàn của Pogba).
4- Với những nhận xét trên, trận đấu làm tôi thú vị nhất là trận đấu Bỉ-Nhật. Ở đây người ta có thể thấy rõ nét sự đối kháng quan niệm Đồng đội – Cá nhân cực kỳ rõ nét, do văn hoá của hai đội. Các cầu thủ Nhật chơi rất đồng đội, nhưng họ chỉ làm được bàn khi cá nhân quyết định. Ngược lại họ bỏ lỡ cơ hội (không có nhiều lắm) khi người này cứ chuyền cho người kia.
Đội Bỉ có lẽ đã tìm được điểm thăng bằng giữa tinh thần đồng đội và cá nhân. Nhưng họ chỉ có thể thắng được đội Nhật nhờ thể lực, khi vào phút chót, các cầu thủ Nhật không còn sức để chạy ngược về bảo vệ khung thành.
Phó Thường Nhân
Chủ nhật này sẽ là chung kết bóng đá. Vậy dự đoán 2-1 Pháp thắng xem có đúng không. Vì nhìn trên giấy tờ thì khả năng Pháp thắng được là lớn. Vì
1- Có lẽ từ năm 1998, chưa lần nào đội tuyển Pháp có dàn hậu vệ tốt như lần này.
2- Dàn Trung vệ của Pháp, tức là cái bản lề dẫn bóng từ hậu vệ lên tiền đạo cũng xuất sắc với Pogba, Umtiti, Mbapé, dù không có một con chim đầu đàn kiểu Zidan, hay Modric. Nhưng lại có nhiều cầu thủ làm được việc đó.
3- Đội tuyển Pháp lần này có vẻ khắc phục được cá tính cá nhân riêng lẻ, vốn là bản tính của văn hoá Pháp. Các cầu thủ dù có nhiều người nguồn gốc nhập cư, và phần lớn đều đá cho các câu lạc bộ nước ngoài, nhưng bản sắc văn hoá Pháp này dù sao cũng thấm vào họ qua môi trường sống và giáo dục. Vì họ đều qua hệ đào tạo thể thao của Pháp.
4- So về thể lực đội Croatie cũng bất lợi hơn, do thời gian nghỉ giữa hai trên đấu ngắn hơn đội Pháp. Vào hiệp phụ trận Croatia – Anh, các cầu thủ Croatie đã thể hiện sự kiệt sức. Trong suốt cả giải bóng đá, đội này cũng là đội đá khá nhiều hiệp phụ và phạt đền, điều tiêu hao thể lực không ít.

Mặc dù thế, đội Pháp cũng có yếu điểm. Đó là tinh thần phập phù, lúc lên lúc xuống, bốc đồng. Đây cũng là bản sắc văn hoá Pháp. Vì nó phập phùng thế, nên nếu thắng do bốc lên được thì tỉ số sẽ rất cao (như trận vô địch Pháp-Brazil 3-0), nhưng nếu thua thì nó sẽ nản, xuống dốc ngay tức khắc.
Một điểm nữa, tương đối vô lý khó lý giải, là thường thường khi nào Pháp « gáy nhiều » (vì biểu tượng nước Pháp dù sao cũng là con gà trống) trước khi thi đấu, cứ tưởng là thắng thì sẽ thua. Nhưng làn này không thấy báo chí Pháp gáy nhiều lắm.

Mặc dù bất lợi hơn Pháp, đội Croatia lại có tinh thần đồng đội cao, và tâm lý của ê kíp khá ổn định. Mà bằng chứng là những hiệp phụ dai dẳng mà đội Croatia đều vượt qua được. Ngoài Modric, đội này cũng có những tiền đạo xuất sắc như cầu thủ mang áo số 7, hay người ghi bàn trận với Anh vừa qua.
NVT2002
Em cũng dự đoán Pháp thắng, nhưng đó là chiến thắng của người châu Phi, vốn chiếm đa số trong đội bóng hiện tại
langtubachkhoa
Bác Phó: tôi k buồn cười vì chuyện bác phân tích yếu tố văn hóa xã hội, mà vì bác bị thiếu nhiều tin nên đưa ra một số kết luận chưa đúng

Ví dụ:
4-4-2 bây giờ k phổ biến như xưa nữa, bây giờ, 4-3-3, 4-5-1, trở nên phổ biến hơn. Vai trò của trung phong bây giờ cũng k còn quan trọng như trước nữa. Những nhận định của bác về Nam Mỹ và Châu Âu cũng k hoàn toàn chính xác

Trận Brazil thua Pháp 3-0 k phải vì Pháp bốc, mà vì Brazil bị xìu. Bây giờ thì mọi thông tin đã quá rõ ràng, Ronaldo bị động kinh ngay ngày sát trận và phải vào bệnh viện. Nhiều cầu thủ Brazil còn tưởng là Ronaldo đang chết. Các bác sĩ Pháp đã phát hiện ra anh bị tim, họ cũng nhận ra việc điều trị của các bác sĩ trước đó cho Ronaldo chưa chính xác.

Những chuyện đó gây ảnh hưởng tâm lý, và đặc biệt làm xáo trộn mạnh chiến thuật của Brazil, vì nếu có Ronaldo sẽ chơi kiểu khác, không có sẽ chơi kiểu khác. Đội Brazil k kịp điều chỉnh chiến thuật, phần lớn vì lý do nội bộ ban lãnh đạo Brazil tranh cãi xem có nên cho anh chơi k?
Bình thường, nếu là cầu thủ khác (dù là ngôi sao), thì câu trả lời luôn là không, vì nếu cho anh chơi thì chẳng khác gì Brazil chấp 1 người, vì Ronaldo k đủ điều kiện thể lực và chấn thương. Nhưng Ronaldo là siêu sao thuộc dạng nằm trong số xuất sắc nhất trong toàn bộ lịch sử bóng đá thế giới (cùng hàng với Pele, Maradona, etc.), không cho anh chơi trận chung kết sẽ gặp rắc rối cực lớn với nhà tài trợ (hãng Nike) và người hâm mô. Bác sĩ của đội Brazil đã nói: "nếu không cho Ronaldo chơi mà chẳng may Brazil có sơ sẩy gì thì tôi không về được Brazil nữa".
Chính những tranh cãi liên tiếp sát ngày của nội bộ ban lãnh đạo Brazil đã dẫn đến việc đội Brazil chơi như một đội quân ô hợp trong trận chung kết, và đúng là gần như chấp người thật. Ronaldo hầu như ít di chuyển, và các siêu sao Rivaldo, Leonardo, Dunga hầu như đều độc lập tác chiến, k liên hệ nhau. Ông chủ khách sạn đội tuyển Brazil ở có kể rằng, bình thường vẻ mặt đội Brazil luôn rất tự tin vui vẻ trước mỗi trận đấu, còn lần này trước khi ra trận chung kết thì mặt họ giống như đang trở về sau khi bị thua.
Ngay đến năm 2006, Pháp quyết tâm cao độ và chơi với 120% khả năng (như Zidane nói), còn Brazil năm đó yếu hơn so với chính họ năm 1998 với nhiều cầu thủ có tuổi, lại chơi dưới sức và không quyết tâm (vừa vô địch xong 2002), lại không thèm chuẩn bị kỹ (các cầu thủ còn đi bar thâu đêm ăn nhậu trước khi gặp Pháp), mà Pháp cũng chỉ thắng được có 1-0. Không phải Pháp cứ bốc lên là thắng được cao đâu.


Umtiti là trung vệ nhưng Pogba là tiền vệ. Đội bóng chơi theo kiểu chim đầu đàn, dựa trên số 10 thường là Pháp trước đây hoặc Argentina. CHứ những đội bóng khác như Đức, Brazil, Italy k dựa vào cá nhân. CHú ý là Pélé k phải linh hồn đội Brazil, điều này nhìn thấy rất rõ khi nhìn brazil chơi, và dù k có ông ta (ví dụ năm 62 khi ông chấn thương) thì BRazil vẫn vô địch. Ronaldo cũng k phải linh hồn đội Brazil, chỉ là do việc xảy ra sát nút trận đấu + những tranh cãi của ban lãnh đạo vì những lý do ngoài bóng đá (bóng đá ngày nay là vậy), dẫn đến họ bị rối loạn chiến thuật. Brazil năm 94 (vô địch), 98 (á quân), 2002 (vô địch), hay tất cả những năm trước đó đều k có số 10. ĐỘi Đức 82 (á quân), 86 (á quân), 90 (vô địch) cũng k dựa trên số 10. Tương tự với Italy năm 2006 (vô địch), 2000 (á quân Euro), 1982 (vô địch), etc.
Tóm lại, đội bóng k nhất định cần phải có chim đầu đàn về chiến thuật, chỉ có 1 số đội bóng mới chơi kiểu thế.

Việc hậu vệ lên tấn công không phải là hiếm có, mà nó đã có từ lâu. Brazil là đội bóng có khái niệm hậu vệ tấn công, chính là hai hậu vệ biên công thủ toàn diện, lên xuống tấn công, k chỉ hỗ trợ các tiền đạo tiền vệ, mà họ còn xâm nhập trực tiếp vòng cấm và ghi bàn. Những hậu vệ biên xuất sắc nhất trong lịch sử bóng đá thế giới có rất nhiều là đội Brazil như Alberto, Jorzinho, etc. mà gần đây nhất là Cafu và Roberto Carlos.
NHững đội bóng khác cũng học theo nhưng k ai được xuất sắc như Brazil. Phải đợi đến năm 1998 thì đội Pháp mới làm được với Thuram và Lizarazu. Nhưng cũng chỉ 2 năm sau, vẫn đội Pháp đó nhưng vào tay HLV khác thì đội Pháp đã k làm được.
Năm nay, đội Pháp có vẻ bắt đầu phần nào khôi phục lại

Trung vệ cũng hay lên tham gia tấn công, đặc biệt là những tình huống đá phạt góc, nhưng vai trò của họ sẽ thiên về phát động tấn công, chứ k thâm nhập sâu như các hậu vệ biên



Ngoài ra còn một số điều khác

@NVT2002
Có nhiều cầu thủ gốc Phi k có nghĩa là chiến thắng của bóng đá Phi, vì chiến thuật, triết lý, tư tưởng đều là của Pháp. Những cầu thủ Phi cũng được đào tạo của Pháp
Phó Thường Nhân
@nvt,
Không, muốn xem lối đá châu Phi da đen (vì các nước Bắc Phi Ả rập lại khác nữa), thì phải xem các đội Sê nê gan,Ca mơ run, Ni giê ria a. Còn đội tuyển Pháp, các cầu thủ này là đại diện cho bóng đá Pháp, cách chơi của Pháp. Họ là người gốc nhập cư, nhưng sinh ra ở Pháp. Các cầu thủ nổi nhất như Mbapé, Pogba còn là dân vùng Paris, sinh sống ở ngoại ô Paris. Họ sinh trưởng ở đây, đặc biệt học hành ở Pháp, từ phổ thông cho tới bóng đá. Như vậy cả tư duy văn hoá và chuyên môn đều là tư duy Pháp. Không kể huấn luyện viên, toàn bộ bộ sậu về y tế, thể lực, sức khoẻ, kỹ thuật ..đều là Pháp.
Trước huấn luyện viên hiện tại, Didier Deschamps, huấn luyện viên cũ của đội tuyển Pháp trước Laurent Blanc, cũng có lần nói rằng các cầu thủ da đen chủ yếu chỉ có lối chơi thể lực. Và điều này dấy lên một phong trào phản đối theo hướng « political corect » trên báo chí, nhưng nó không ngăn cản người ta có định kiến ngầm rằng bóng đá Pháp bị châu Phi hoá, chỉ có kiểu « đầu óc ngu si , tứ chi phát triển », tức là chơi không thông minh, hùng hục trâu bò là chính. Thực ra đây là một định kiến, ngay với bóng đá châu Phi.
Còn hiện tại, nếu nhìn những cầu thủ Pháp chơi, dù là mầu da nào thì họ cũng đều rất thông minh láu cá. Là một đặc điểm của người Pháp. Các cầu thủ da đen lại đem thêm một điều nữa đó là thể lực, tốc độ. Thể ịưc, tốc độ cộng với sự láu cá khéo léo, đã dẫn tới việc đội tuyển Pháp làm rất nhiều bàn thẳng chủ yếu bằng phản công, tiếp cận khung thành đối phương trước khi đối thủ rút về kịp. Vì thế dù trong một trận đấu, Pháp làm chủ bóng ít hơn, ngay như trận chung kết vừa rồi, họ vẫn dứt điểm được.
Tất nhiên, trong xã hội Pháp việc chấp nhận người nhập cư là người Pháp, cũng có định kiến. Vì thế mới có câu chuyện, Yanis Noah, là một cầu thủ tenis Pháp nổi tiếng vào thập niên 90, bố người gốc Ca mơ run, mẹ gốc Thuỵ điển tuyên bố rằng. Khi nào mà tôi thắng thì tôi được coi là người Pháp, khi tôi thua thì bị coi là ..châu Phi. Nhưng điều này không ngăn cản Yanis vẫn được dư luận Pháp coi là người được yêu thích nhất. Còn tất nhiên, với những người cực hữu Pháp,thì người Pháp chỉ có thể là người da trắng. Nhưng cho tới giờ thì họ vẫn là thiểu số.
Nhưng không chỉ có bóng đá, mà văn hoá Pháp luôn có hình thức tận dụng sức mạnh bên ngoài. Vấn đề dòng máu không phải là cực kỳ quan trọng, mà vấn đề là văn hoá. Trong quân đội Pháp chẳng hạn, lính Lê Dương vẫn là lực lượng ê lít của lục quân giống như đặc công của VN, mà cấu thành của nó chủ yếu là người nước ngoài.
Trong công cuộc xâm lược thuộc địa ở VN, hay cả trong kháng chiến chống Pháp, tỉ lệ người nước ngoài trong quân đội Pháp rất lớn. Nhưng nó vẫn là Pháp.
Phó Thường Nhân
@ltbk,
Đúng rồi, Umtiti về vốn liếng thì là Trung vệ. Nhưng hôm qua bị đuổi xuống làm hậu vệ, cạnh Hernandez. Nhưng điều đó cũng có nghĩa là bản lề của đội Pháp được chuyển xuống hậu vệ. Hậu vệ không chỉ phá bóng, phòng thủ mà còn phải kiến thiết bóng để tấn công, vai trò này là vai trò của các cầu thụ Trung vệ. Do Hậu vệ Pháp thành bản lề, mà Trung vệ lại thành ..tiền đạo. Còn tiền đạo của Pháp, mũi dùi tấn công là Olivier Giroud, thì chỉ là con bù nhìn rơm để câu đội bạn chạy theo. Không biết là bù nhìn rơm thật do được phân công, hay là do trình độ yếu kém. Cách sắp xếp này phù hợp với sở trường của đội Pháp từ 3,4 trận đấu cuối trở lại. Tức là lấy phòng thủ làm chính, nhưng nhân cơ hội phản công nhờ vào tốc độ của Mbapé, Pogba, Griezman. Vốn là sở trường được phát hiện ra trong qua trình thi đấu. Bóng được phát từ hậu vệ. Chính vì hậu vệ thành trung vệ, mà hôm qua đội Pháp phòng thủ hở. Chứ không được chặt chẽ như các trận trước.
Tỉ số là 4-2, nhưng thực ra là 2-1 mới đúng, vì mấy bàn còn lại như là trò cười. Vụ thủ môn Pháp bị cướp bóng, thì có lẽ trong World Cup hạn hữu lắm mới gặp, vì nó quá A ma tơ. Cũng như hài kịch đánh đầu vào lưới đội nhà của Croatia. Hai bàn này coi như lại quả lẫn nhau. Còn bàn phạt 11m thì dù có đúng, nó vẫn không phải là bàn thắng vẻ vang.
Phó Thường Nhân
@ltbk,
Cấu trúc 4-4-2 hay 4-3-3 là những cấu trúc cổ điển trong chiến thuật bóng đá. Chiến thuật 4-3-3 rất thông dụng, và được coi là chiên thuật hài hoà giữa tấn công và phòng thủ. Chiến thuật 4-4-2 thì rõ ràng là nặng về phòng thủ. Nhưng do sự chuyển dịch của cầu thủ, và sở trường của cầu thủ được huấn luyện viên đưa vào sân, mà nó sẽ biến báo đi. Ví dụ nếu một cầu thủ sở trường là tiền đạo, được đưa vào vị trí trung vệ của đội hình 4-4-2, thì điều đó có nghĩa là đội hình sẽ thành 4-3-3. Như vậy nếu để ý « chuyên môn » của cầu thủ, so với vị trí anh ta được đặt vào, thì ta có thể thấy được chiến thuật của huấn luyện viên. Tất nhiên điều này còn phụ thuộc vào tài năng của cầu thủ trong từng trận. Nhưng từ giữa những năm 90 (trước đó thời Pê lê thì tôi không rõ, vì không xem), với sự xuất hiện của đội tuyển Hà lan, với chiến thuật « toàn đội tấn công, toàn đội phòng thủ », thì sự biến hoá chiến thuật trên sân cỏ càng thú vị. Với điều kiện các cầu thủ phải đa năng, và có đủ thể lực để bao sân. Hiện tại nếu những điều kiện này được đảm bảo, thì sự biến hoá của thế trận không còn cứng nữa.
Vì cần cầu thủ đa năng, nên có thể vì thế mà bóng đá Pháp lên ngôi (đây là giả thiết của tôi). Vì từ trên dưới 20 lại đây, Pháp có một hệ thống trường đào tạo bóng đá rất tốt. Các cầu thủ rời khỏi đây hầu hết đều đầu quân cho các câu lạc bộ nổi tiếng. Cái huyền thoại bóng đá của đứa trẻ con chân đất, đá bóng đầu đường kiểu Pê lê, không còn là thực tế. Vì thế điều nghịch lý là Pháp không phải là nước có văn hoá đá bóng phổ cập (giải bóng trong nước của Pháp bình thường), mà bóng đá lại mạnh. Văn hoá đá bóng là của châu Mỹ la tinh, nhưng cái nền văn hoá đá bóng nhân dân kiểu « khắp nơi ca hát » này, không còn là điều kiện tạo ra các cầu thủ tài năng.
Về truyền thống, giáo dục của Pháp (ngay cả kỹ sư, hay nghiên cứu khoa học) nó rất trọng cơ bản và đa năng. Còn sau khi ra đời ông chuyên về cái gì thì là do « nhân duyên » công việc tạo ra. Với sân cỏ cần vận động viên đa năng, thì tất nhiên là nó khớp với một sự giáo dục đa năng.
Như vậy không phải truyền thống văn hoá bóng đã đã khiến Pháp trở thành quán quân, mà là vì hệ thống giáo dục cơ bản. Các câu lạc bộ châu Âu mạnh, lại là điều kiện nữa, để bóng đá phát triển ở châu Âu (Tây Âu). Trong khi bóng đá Nam Mỹ thì lụn bại, vì không có được hai cơ sở trên (giáo dục, và câu lạc bộ). Chính vì thế mà tôi mới nói là sau châu Âu, chỉ có châu Á là có điều kiện để làm những điều này.
Nhưng câu chuyện về hậu trường bóng đá Brazil dùng để giải thích cho thất bại của họ thì cũng được, nhưng với tôi, thì những chuyện đó nơi nào cũng có, vì bóng đá cũng là Business. Cái mà Nam Mỹ thiếu bây giờ là các lò đào tạo, cũng như các câu lạc bộ mạnh.
langtubachkhoa
Bac Pho, ngay nay 433 va 451 quay tro lai thay the cho 422 la co ly do cua no day bac

Con ve he thong dao tao bong da, co ve nhieu nguoi nghi rang Brazil va Argentina dua tren bong da duong pho. Thuc ra khong phai dau, do chi la cac cau chuyen to ve thoi, hay dung ra la xuat than cua ho la the. Nhung tat ca cac sieu sao cua Brazil, Argentina deu duoc dao tao tu nho, cuc ky cong phu va tap luyen vo cung vat va. Neu bac xem he thong dao tao cua ho, dac biet cach thuc ho tap luyen, thi se hieu vi sao cac cau thu cua ho co trinh do ky thuat cao hon han cac cau thu chau Au. Ban than he thong do dao tao do cung huong ve cai day, vua de phat huy suc manh to chat co the, vua vi loi ich kinh te. Nhung cai nay dai dong, nen toi khong tien noi. Nam My co le kem hon chau Au o chien thuat, nhung su chenh lech cung k lon. Cau Lac Bo manh k dong nghia doi tuyen quoc gia manh, cai nay la logic rat lau trong bong da tu xua den nay. Ban than Phap, Ha Lan, Duc cac cau lac bo tu lau van la yeu so voi mat bang chung chau Au (Duc thi chi co duy nhat Bayern Munich la ngoai le), nhung doi tuyen quoc gia cua ho luon manh tu xua den nay

So luong nuoc Nam My it hon han so voi chau Au, vi the nen so luong quota cac doi bong duoc tham du WC so voi EU cung it hon han. Ma Nam My thi cung chi co Brazil va Argentina la quan tam den bong da, dac biet la BRazil, chu cac nuoc khac khong may quan tam dau. Vi the k the lay so luong cac doi bong de danh gia duoc laugh.gif
Voi so luong it hon han nhu the, viec cac doi Nam My vao vong trong it hon chau Au la duong nhien, va no da xay ra rat nhieu lan, tu rat lau trong qua khu, chu chang co gi la. Tham chi nam 1994, vao tu ket thi chi con duy nhat Brazil va 7 doi chau Au, nhung dieu do khong ngan can Brazil vo dich.

Toi noi chuyen hau truong Brazil nam 98 va 2006, de giai thich rang, khong phai Phap boc len la thang dam dau. Ho boc len, nhung doi thu cua ho gap su co nhieu nua. Cai vu vua roi k phai la business binh thuong dau, quoc hoi va canh sat Brazil da phai dieu tra xem hang Nike co thao tung can thiep vao ban lanh dao doi tuyen Brazil khong, de ap luc cho Ronaldo thi dau tran chung ket ngay ca khi anh ta khong du dieu kien. Nhu the la da chap nguoi roi con gi



QUOTE(Phó Thường Nhân @ Jul 16 2018, 03:25 PM)
@ltbk,
Cấu trúc 4-4-2 hay 4-3-3 là những cấu trúc cổ điển trong chiến thuật bóng đá. Chiến thuật 4-3-3 rất thông dụng, và được coi là chiên thuật hài hoà giữa tấn công và phòng thủ. Chiến thuật 4-4-2 thì rõ ràng là nặng về phòng thủ. Nhưng do sự chuyển dịch của cầu thủ, và sở trường của cầu thủ được huấn luyện viên đưa vào sân, mà nó sẽ biến báo đi. Ví dụ nếu một cầu thủ sở trường là tiền đạo, được đưa vào vị trí trung vệ của đội hình 4-4-2, thì điều đó có nghĩa là đội hình sẽ thành 4-3-3.  Như vậy nếu để ý « chuyên môn » của cầu thủ, so với vị trí anh ta được đặt vào, thì ta có thể thấy được chiến thuật của huấn luyện viên. Tất nhiên điều này còn phụ thuộc vào tài năng của cầu thủ trong từng trận. Nhưng từ  giữa những năm 90 (trước đó thời Pê lê thì tôi không rõ, vì không xem), với sự xuất hiện của đội tuyển Hà lan, với chiến thuật « toàn đội tấn công, toàn đội phòng thủ », thì sự biến hoá chiến thuật trên sân cỏ càng thú vị. Với điều kiện các cầu thủ phải đa năng, và có đủ thể lực để bao sân. Hiện tại nếu những điều kiện này được đảm bảo, thì sự biến hoá của thế trận không còn cứng nữa.
Vì cần cầu thủ đa năng, nên có thể vì thế mà bóng đá Pháp lên ngôi (đây là giả thiết của tôi). Vì từ trên dưới 20 lại đây, Pháp có một hệ thống trường đào tạo bóng đá rất tốt. Các cầu thủ rời khỏi đây hầu hết đều đầu quân cho các câu lạc bộ nổi tiếng. Cái huyền thoại bóng đá của đứa trẻ con chân đất, đá bóng đầu đường kiểu Pê lê, không còn là thực tế. Vì thế điều nghịch lý là Pháp không phải là nước có văn hoá đá bóng phổ cập (giải bóng trong nước của Pháp bình thường), mà bóng đá lại mạnh. Văn hoá đá bóng là của châu Mỹ la tinh, nhưng cái nền văn hoá đá bóng nhân dân kiểu « khắp nơi ca hát » này, không còn là điều kiện tạo ra các cầu thủ tài năng.
Về truyền thống, giáo dục của Pháp (ngay cả kỹ sư, hay nghiên cứu khoa học) nó rất trọng cơ bản và đa năng. Còn sau khi ra đời ông chuyên về cái gì thì là do « nhân duyên » công việc tạo ra.  Với sân cỏ cần vận động viên đa năng, thì tất nhiên là nó khớp với một sự giáo dục đa năng.
Như vậy không phải truyền thống văn hoá bóng đã đã khiến Pháp trở thành quán quân, mà là vì hệ thống giáo dục cơ bản. Các câu lạc bộ châu Âu mạnh, lại là điều kiện nữa, để bóng đá phát triển ở châu Âu (Tây Âu). Trong khi bóng đá Nam Mỹ thì lụn bại, vì không có được hai cơ sở trên (giáo dục, và câu lạc bộ). Chính vì thế mà tôi mới nói là sau châu Âu, chỉ có châu Á là có điều kiện để làm những điều này.
Nhưng câu chuyện về hậu trường bóng đá Brazil dùng để giải thích cho thất bại của họ thì cũng được, nhưng với tôi, thì những chuyện đó nơi nào cũng có, vì bóng đá cũng là Business. Cái mà Nam Mỹ thiếu bây giờ là các lò đào tạo, cũng như các câu lạc bộ mạnh.
*


Phó Thường Nhân
@ltbk,
Ta đang đi vào lĩnh vực hậu trường của bóng đá, để xét đến khía cạnh kinh tế, xã hội, chính trị của nó.
Tất nhiên là các cầu thủ được tuyển từ lúc còn bé, và được huấn luyện. Điều này đúng cho tất cả các loại hình thể thao, nghệ thuật kiểu « gánh hát » (hay câu lạc bộ) này ở bất cứ đâu. Có nghĩa là mỗi gánh hát (hay câu lạc bộ) tuyển thiếu nhi về dậy. Tôi cố tình để chữ gánh hát vào đây, không phải để lạc đề mà để nói tới hình thức tuyển mộ của nó, vì một rạp xiếc, một gánh tuồng, hay một gánh (CLB) bóng đá, cách tuyển mộ đều giống nhau về truyền thống.
Vậy ở Pháp có gì đặc biệt hơn. Đó là từ đầu thập niên 80, Pháp đã tạo ra trung tâm quốc gia bóng đá. Trung tâm này không phụ thuộc vào một đội bóng, mà là lò đào tạo tuyển thủ toàn quốc. Tất cả các sao bóng đá Pháp đều từ đây mà ra. Các cầu thủ trong đội tuyển Pháp, sau khi đi từ đây ra thì nhập vào các CLB nổi tiếng ở Châu Âu (thực ra là Tây Âu thôi, chứ Đông Âu không có gì). Tại sao các CLB này lại nổi tiếng và lắm tiền nhiều của như vậy. Hãy thử tìm hiểu cái mô hình business cuả nó.
Sự phát triển của bóng đá, để trở thành một dạng lễ hội quần chúng bột phát như hiện tại, liên quan đặc biệt tới sự phát triển của các phương tiện truyền thông đại chúng. Đầu tiên là radio (vào những thập niên 30,40,50) rồi sau đó là truyền hình. Các trận đấu bóng đá trở thành nội dung chủ yếu của các kênh truyền thông. Một hãng truyền thông hiện tại nếu có giá, thì phải có các licences truyền các loại hình thể thao này.
Sự phát triển của truyền thông này, đã khiến nó trở thành cái vếc tơ (vector) hữu hiệu để quảng cáo bán hàng, mà mỗi vận động viên là một dạng người mẫu trá hình. Từ đó dẫn tới việc các hãng « bảo trợ » hay « tài trợ ».
Chưa hết, các CLB (đặc biệt ở Tây Âu) còn trở thành một dạng kinh tế ảo. Mà mỗi cầu thủ nổi tiếng giống như « khúc gỗ xưa đỏ » mà ở VN hay buôn lậu, thực ra không có giá trị thực tế mà chỉ có giá trị đầu tư ảo, để « fix money », mà kẻ mua cuối cùng là người chịu chết thay, cho cả dây chuyền. Ở đây, vấn đề không phải là giá trị thực tế của cầu thủ, mà là cái « bong bóng tài chính » mà họ có thể đảm nhận.
Về mặt kinh tế, bóng đá châu Mỹ la tinh không đủ mạnh ở ba cái chân trên, nếu so với Tây Âu, do kinh tế Nam Mỹ chủ yếu vẫn là kinh tế của những nước đang phát triển, và không làm chủ công cụ tài chính. Chính vì thế mà bóng đá Nam Mỹ đi xuống và sẽ đi xuống. Và cũng chính vì thế mà tôi nói bóng đá châu Á sẽ lên, mặc dù về thể lực châu Á (xét phần da vàng) là yếu kém.
Hình thái kinh tế thể thao ở Tây Âu này, chỉ có Mỹ và Nhật là có, nhưng chúng lại ở lĩnh vực khác, ví dụ, ở Nhật là Bóng chầy, Sumo. Ở Mỹ là bóng chầy, bóng rổ. Sở dĩ ở Nhật có bóng chầy giống như Mỹ, vì Nhật ảnh hưởng Mỹ. Chính xác hơn, Nhật đã nhập khẩu cái hình thức kinh tế thể thao này, rồi áp dụng vào ngay cả thể thao truyền thống (là Sumo).
Tất nhiên bóng đá không thể trở thành một big business, nếu nó không được người dân hưởng ứng, như một hiện tượng xã hội (không phải là thể thao, tôi nhấn mạnh, vì xem bóng đá uống bia, không thể hiện tinh thần thể thao, mà chỉ là một dạng lễ hội dân gian. Nó là sinh hoạt văn hoá) Và từ đây ta lại thấy có hiện tượng sử dụng nó về mặt chính trị xã hội. Cái này thì tôi sẽ nói tiếp sau.
Phó Thường Nhân
Ở trên ltbk có nói chuyện sự can thiệp của hãng Nike vào cấu thành ê kíp của Brazil, khiến huấn luyện viên không có quyền tự do thay cầu thủ theo ý muốn (Ronaldo), vì Ronaldo là cái bảng quảng cáo sống cho Nike ở trên sân cỏ, giống như ở một số nơi, người ta thấy có bảng quảng cáo sống (tức là người ta đeo bảng đi lại quảng cáo ở phố đi bộ đông người). Nó đă trả tiền rồi, thì có kèm điều kiện, sống chết cũng phải ra sân, không thì có nghĩa là huỷ hợp đồng. Tôi nói ở đây chỉ là dạng nhắc lại điều ltbk nói, nhưng những câu chuyện dạng này không phải là hiếm.
Nhưng ảnh hưởng chính trị xã hội cũng có. Tôi sẽ lấy ngay dẫn chứng Pháp. Vào năm 1998, khi Pháp được World cup lần đầu, sự đa dạng sắc tộc trong đội tuyển Pháp lập tức được đưa lên như một ví dụ của sự thành công, một dạng nước Pháp mới. Vì trong đội tuyển có cả người gốc Ả rập (thực ra thì là người Béc be, một sắc dân thiểu số ở Bắc Phi) là Zidan. Có da đen như Thuram, rồi có da trắng như huấn luyện viên hiện tại của đội tuyển Pháp bây giờ, lúc đó là đội trưởng. Và người ta gọi đó là ê kíp ba mầu giống như mầu cờ Pháp.
Nhưng cái ước mơ đó hiện tại không là hiện thực. Vì từ năm 98 đến nay, thế giới có rất nhiều biến động. Và ở Pháp, không ít thì nhiều hồi giáo trở thành miếng đất mầu mỡ cho khủng bố.
Đội tuyển Pháp lần này chủ yếu chỉ còn hai mầu (tính những vận động viên ra sân, chứ còn trong dự bị vẫn có người Ả rập). Khi chọn đội tuyển lần này, có một cầu thủ không được gọi đến, đó là Benzema. Một cầu thủ gốc Ả rập. Và câu chuyện này cũng ồn ào một thời gian. Tất nhiên Benzema không được như Zidan. Và anh ta cũng đã từng tham gia đội tuyển Pháp, nhưng thực tế cũng không xuất sắc. Nhưng trong đội tuyển Pháp hiện tại, có Olivier Giroud, được ở vào vị trí « mũi tên vàng », nhưng chơi cũng không khá hơn. Suốt giải chẳng làm được bàn nào, dù là tiền đạo chủ công chính hiệu con nai vàng. Nếu mà so với Benzema thì đâu có hơn. (Benzema cũng đá ở vị trí này)
Ngược lại đội tuyển Pháp lại chơi đồng đội hơn trong giải này. Như vậy việc không đưa Benzema vào đội tuyển là hợp lý. Nhưng đấy là bây giờ thắng nhìn lại thì thấy thế, chứ nếu mà thua thì câu chuyện lại ồn ào trở lại.
Hôm qua, ngay cả tổng thống nhiệm kỳ trước của Pháp, cũng kêu gọi nước Pháp đoàn kết, theo như hình ảnh của đội bóng. Như vậy việc tận dụng vào chính trị vẫn còn nguyên đó. Có điều giữa thực tế xã hội và hình ảnh của đội bóng khác nhau. Và đây cũng là điều hạn chế của việc dùng thể thao vào mục đích chính trị.
Pages: 1, 2, 3, 4
Quán nước đầu làng Ven > Sáng Tác - Thảo Luận - Phổ biến kiến thức > Thiền Học & Tôn Giáo
Bạn đang xem phiên bản gọn nhẹ của diễn đ n dưới dạng text, để xem các b i viết với đầy đủ mầu sắc v hình ảnh hãy nhấn v o đây !
Invision Power Board © 2001-2024 Invision Power Services, Inc.