· [ ] · Pháp Sư Điện Kremlin, thời sự văn học Pháp

[Phó Thường Nhân]

Pháp sư Kremlin (le mage de Kremlin)
Đây là tên cuốn tiểu thuyết được viết và in bằng tiếng Pháp, nhưng người viết nó lại là một người Pháp gốc Ý và Thụy sĩ thuộc loại trí thức nhà giầu. Hiện nó được bán rộng rãi ở Pháp, và cũng đã được báo VN giới thiệu, được coi như một cách hiểu có thiện cảm với nước Nga và tổng thống Putin. Vì thế trên bài bình luận của báo VN, còn nói rằng cuốn tiểu thuyết có thể thay đổi cách nhìn của Pháp với Nga.
Tôi dẫn cái link ở đây
Cuốn tiểu thuyết có thể làm thay đổi nước Pháp - Báo Công an Nhân dân điện tử (cand.com.vn)
Do tò mò, tôi cũng mua cuốn sách này để đọc, «đóng góp làm giầu cho tác giả và nhà xuất bản » một cách khiêm tốn kiểu « giọt dầu », để rồi thấy thất vọng vì trong thực tế cuốn sách chỉ là sự nhai lại nhưng thông tin tuyên truyền về nước Nga và tổng thống Putin vẫn có nhan nhản trên báo chí Pháp.
Vì thế nói rằng cuốn sách này thay đổi thái độ của Pháp với Nga là truyền cười Trạng Quỳnh, nên hiểu chính cái nhìn chung của giới Elite Pháp đã là cái phông của cuốn sách thì đúng hơn. Có thể cái nhìn của media Pháp với Nga khác với cái nhìn của media Mỹ và Anh, có tính chất mềm mỏng hơn. Cách nhìn này có dấu ấn của quan hệ lịch sử văn hóa Pháp-Nga. Sự khác biệt của Pháp với Mỹ-Anh,vốn là những nước có thể coi có độc quyền tuyên truyền đểu về Nga trên thế giới, là định kiến của nó mềm hơn, nhưng nói cuốn sách ủng hộ Nga, hiểu Nga thì cũng là chuyện tiếu lâm rừng cười.
Tác giả đã dựng câu chuyện như sau. Nhân vật chính là một người Pháp sinh họat ở thủ đô Nga, và thông qua trao đổi trên mạng xã hội đã được tiếp xúc với một người Nga từng làm cố vấn cho tổng thống Putin nhưng đã giải nghệ, do cả hai đều đọc và trích dẫn một nhà văn Nga cuối thế kỷ XIX (Zemiatine) nên « hợp cạ » nhau. Rồi ông ta được mời tới nhà nghỉ của nhân vật cố vấn kia. Chính trong ngôi nhà nghỉ của mình, mà ông ta đã kể lại quá trình làm việc trong điện Kremlin với tổng thống Putin, như một thứ hồi ký tự sự.
Tác giả đã rất tinh khôn dựng chuyện rằng, mặc dù là cố vấn, nhưng ông ta đã thôi việc, vì không muốn bị cuốn vào vòng xoáy quyền lực, và vì thế tác giả có thể bú mớm vào mồm ông này những lời mà phương Tây nhận xét, quan sát, định kiến về nước Nga, về Putin như một dạng phê phán của người Nga, mà nó vẫn hài hòa, nếu không thì câu chuyện sẽ quá fake. Có thể vì thế mà cuốn tiểu thuyết được coi là « thân thiện với Nga », đồng thời còn tạo ra cảm giác cuốn sách có một chiều sâu triết học về nhận thức quyền lực của một người về ở ẩn, nhất là những trang cuối khi để cho nhân vật cố vấn này trình bầy việc « rũ tay buông kiếm » trong sự hiện diện của cô con gái nhỏ, trong một dạng tình cảm bố con, gia đình đã nói nhiều tới tâm lý tiểu tư sản của người viết cuốn sách hơn là nhân vật đích thực. Một tâm lý tiểu tư sản, mà giới tư sản hiện tại ở Pháp cũng không còn giữ được.
Câu chuyện cũng dẫn tới quan hệ của ông cố vấn này với hai tài phiệt Nga đã bị đánh đổ đó là Berezovski và Khodorovski.
Nội dung cuốn sách có thể cấu trúc theo 3 định hướng :
1- Giải thích quan hệ xung khắc của Nga với phương Tây như một dạng mặc cảm tâm lý tự ti của tổng thống Nga Putin do ông không được tôn trọng.
2- Giải thích các hành động của Nga trên trường quốc tế như mộ thứ « chính sách gây rối » (politique du chaos)
3- Đánh giá sinh hoạt chính trị văn hóa phương Tây như một dạng xuy thoái, thoái hóa (décadence), ngược với tính cách Nga vững chắc.
Tất nhiên trong cuốn tiểu thuyết có rất nhiều nhận định, những câu nói kiểu định kiến, được viết dưới mầu sắc Nga nhưng thực ra nội dung là định kiến phương Tây với nước này.
Tất cả ba điều được cuốn sách nói tới ở trên, thực ra đều là Fake, là các vấn đề râu ria. Chính xác mà nói mâu thuẫn Nga-phương Tây bắt nguồn từ sự đối đầu về cấu trúc quyền lợi kinh tế, chính trị mà ra, như tôi đã nói rất nhiều lần trong chủ đề thời sự ở đây.Do Nga có đủ các khả năng về trình độ kỹ thuật tương đồng với phương Tây, nhưng trong quá trình toàn cầu hóa, sau khi Liên Xô sụp độ Nga bị ép vào vị thế một nước Ả rập Sa u đít mới, đóng vai trò cung cấp dầu khí cho họ. Như vậy, hành động của Nga trên không gian quốc tế không phải là để gây lộn xộn, mà là cách họ bảo vệ quyền lợi của mình
Dẫn giải xung đột Nga-Phương Tây qua lý do tâm lý, cuốn sách đã lờ tịt đi lý do có tính cấu trúc nói trên, và như thế đồng thời rũ sạch vai trò của phương Tây có một đóng góp chính tạo ra xung đột này. Việc diễn giải mọi sự kiện bằng tính chất tâm lý, cũng góp phần tăng cường định kiến của phương Tây với nhà nước Nga, coi một nhà nước chỉ đóng khung trong tâm lý của một ông đứng đầu thì khác gì nói nước này là một dạng man rợ, xã hội không có cấu trúc, tổ chức nào cả, và từ đó càng dễ gán tính độc tài cho nước Nga hơn.
Việc coi những hành động của Nga như một sự gây rối, đã nói lên rằng phương Tây rất có ý thức về vị trí thượng phong của mình (domination), vì nếu quan niệm những hành động đáp trả của Nga có một lý do lợi ích đằng sau, thì có nghĩa là coi Nga ngang hành với họ, và tất nhiên họ phải làm cái gì đó sai, Nga mới đáp trả. Gán ghép hành động của nước Nga như một thứ gây rối (politique du chaos), đã có tác dụng đổ mọi tội lỗi cho Nga như một dạng chí Phèo, mà không thây vai trò .. ông địa chủ.
Nhưng bất cứ một nhà nước nào, nó cũng có lô gic hành động vì quyền lợi của nó, mà người đứng đầu là nhân vật thể hiện, nhưng không phải ông ta muốn làm gì thì làm.
Như vậy, ý tưởng của cuốn tiểu thuyết là một sự gán ghép cố ý cho Nga. Sự gán ghép này được lồng vào việc nhân vật cố vấn gặp Putin như thế nào, và cố vấn cho Putin từ vị trí đứng đầu cục tình báo Nga thành thủ tướng rồi tổng thống.
Câu chuyện này được dẫn dắt theo đúng những gì mà các phim tài liệu phương Tây nói về chuyện này, đó là các tài phiệt Nga đứng đầu là Berezovski muốn đưa một người mà họ có thể điều khiển được lên làm tổng thống, vì Elsine không còn đủ sức khỏe cũng như hết nhiệm kỳ để làm. Chỉ có điều khác là trong các phim tài liệu, thì Berezovski được coi là kiến trúc sư cho việc Putin lên nắm quyền, còn trong cuốn tiểu thuyết thì lại nói là Putin đã từ chối mọi sự giúp đỡ tài chính của tài phiệt này, và do bị gạt ra ngoài, Berozovski đã « cắn lại » Putin, bằng cách sử dụng kênh truyền hình tư nhân của mình buộc tội Putin trong vụ tai nạn tầu ngầm Koursk, khiến thủy thủ đoàn bị thiệt mạng. Từ đó dẫn tới việc Putin loại bỏ tài phiệt này. Hai tuyến nhân vật Putin và Berezovski được kéo song song với nhau cho tới cuối cuốn sách, kết thúc bằng việc Berezovski treo cổ tự tử.
Trong câu chuyện Putin – Khodorovski, thì tiểu thuyết cũng không nói tới việc trước khi bị bắt, Khodorovsky đã định bán hết cổ phần của mình cho Exxon Mobil, và nếu chuyện đó xẩy ra thì Nga mất hẳn tài nguyên thiên nhiên. Ngược lại tiểu thuyết lại cài cắm mối tình của người yêu ông cố vấn này với Khodorovski, cuối cùng khi Khodorovski bị bắt, thì sau một thời gian hai người lại quay lại với nhau. Một dạng câu chuyện « tình yêu vượt trên tiền bạc, trọc phú »..
Tất nhiên một cuốn tiểu thuyết có phần hư cấu, và nó không thể nói hết sự thật như một phim tài liệu (và tất nhiên phim tài liệu cũng có thể không hoàn toàn đúng). Thường trong một tiểu thuyết hư cấu (dù có cả nhân vật thật như Putin, Khodorovski, Berezovski), thì phần thú vị của nó có thể là những ý tưởng được cài cắm, nhưng trích đoạn có tính triết lý, vượt ra ngoài yếu tố văn chương đơn thuần. Ví dụ ta có thể thấy điều này trong một số truyện ngắn hay của Nguyễn Huy Thiệp, nhưng trong tác phẩm này thì không có. Hoặc có thể có, nhưng với tôi nó không đặc sắc, gây chú ý.
Như vậy như tôi đã nói ngay từ trên đầu, cuốn tiểu thuyết này không vượt được ra ngoài những điều mà giới Elite Pháp định kiến với Nga, nó chỉ khác thể loại (là tiểu thuyết) đối lại với phim tài liệu.
Về giá trị văn học nói chung, thì đây là một cuốn tiểu thuyết dễ đọc, không có điều gì khiến người ta trăn trở suy nghĩ. Nó cũng có ưu điểm của các loại tiểu thuyết được chọn tranh giải, đó là cấu trúc truyện gọn gàng, không có chi tiết thừa « to much », điều mà các cuốn tiểu thuyết đầu tay hay mắc phải, khi tác giả cố nhồi nhét quá nhiều vào tác phẩm của mình.
Thoe như bài báo VN, cũng như giới thiệu trang cuối của cuốn sách, cuốn tiểu thuyết này chỉ thiếu 1 phiếu (trong 14 phiếu) để được giải gông cua (goncourt), giải văn học được coi là có tiếng nhất của Pháp, giống như kiểu giải thưởng hội nhà văn VN. Sự so sánh của tôi không phải là vô tình, mà bởi vì cũng như bất cứ một thứ giải nào, hội đồng giám khảo tức là một nhóm các nhà văn có máu mặt, cũng đều có tác động của lợi ích nhóm. Thường thành viên của hội đồng là một nhà văn có gắn bó với một nhà xuất bản, vì thế nhà xuất bản mà nhà văn được giải có hợp đồng, sẽ là kẻ chiến thắng và có lợi ích về in ấn, về số lượng bản in, cũng như tiếng tăm, vì giải gông cua là một hình ảnh marketing cực tốt.
Các thành viên ban giám khảo cũng có thể bị ảnh hưởng bởi tình hình thời sự quốc tế hay trong nước. Và rất có thể, việc cuốn sách này không được giải, vì trong khi media phương Tây đang sôi động chống Nga, như một thứ tuyên truyền nhồi sọ cực đoan mà tuyên truyền của Vn thời kháng chiến còn phải gọi bằng cụ, thì một cái nhìn dù sai lệch nhưng bớt hung hăng hơn vẫn là một thứ lạc điệu mà giới Elite dân chủ Pháp không thể vượt qua.

[Phó Thường Nhân]

Gần đây tình cờ xem một bộ phim của Pháp dựng về một người lính Nhật tiếp tục chiến đấu ở trong rừng từ khi đại chiến II kết thúc tới năm 1974 mới chịu ra hồi hương ở Philipine, tôi mới đi tìm cuốn sách của chính người lính này viết ra, rất may mắn được dịch ra tiếng Pháp. Còn sở dĩ tôi làm thế, vì tôi không tin cái phim Pháp diễn đạt được đúng ý nghĩa câu chuyện, bởi vì cũng giống như bất cứ một nhà làm phim phương Tây nào, nó cũng sẽ đá gà đá vịt, gán ghép nhận thức của nó. Ở đây là vấn đề có thể gọi là « đồng tình luyến ái » giữa những người lính trong rừng, tất nhiên đây không phải là một bộ phim sex, nhưng cái tư duy phương Tây là thế không tránh được.
Khi đi kiếm cuốn này, tình cờ tôi lại thấy cuốn sách với tựa đề « Tôi,Marat, chỉ huy cũ của Wagner », nên cũng mua luôn, vì cuốn sách này có nhiều điều thú vị, vì đây là một nhân chứng về tổ chức quân sự này. Điều thú vị của nó là cuốn sách được in ở Nga, do người Nga viết, chứ không phải là loại sách phương Tây viết về Nga. Tất nhiên khi phương Tây chọn sách Nga để xuất bản, thì nó sẽ chọn các thể loại mà nó có thể khai thác được, chứ không phải để thể hiện dòng chảy chính của văn hóa xã hội Nga như một người Nga bình thường cảm nhận. Nhưng thôi dù sao « méo mó có hơn không ».
Điều đầu tiên đập vào mắt tôi, một trong những động lực lý do khiến tôi mua, đó là tên tác giả. Marat GABIDULLIN, với cái họ này người viết không phải là người sắc tộc Nga, và quả thật ông ta gốc người U dơ bếch trở thành Nga, nói chính xác hơn đây là một người Liên Xô (homo sovieticus). Như tôi đã từng nhận xét trong một chủ đề khác, Liên Xô đã lỡ một cơ hội xây dựng một nhà nước dân tộc dựa trên con người xô viết, mặc dù họ tồn tại thực sự, và tác giả này có thể coi là một ví dụ.
Do cuốn sách có nguồn gốc Nga, nên khi in ở Pháp nó đã được nhà xuất bản cẩn thận phân tích, đánh động đọc giả định hướng cho người ta trước rằng cuốn sách không có sự trăn trở tâm lý kiểu phương Tây, « dân chủ dân chẽo », điều này đã nói lên rất nhiều định kiến của phương Tây, đồng thời cũng nói lên bản chất « tự do ngôn luận » của nó, như tôi đã từng nói, đó là « đa dạng nhưng có chiều », có hệ quy chiếu của phương Tây (mà không phải là hệ quy chiếu của các nước khác, dân tộc khác).
Gọi là một tác phẩm văn học thì không phải, cuốn sách chỉ có thể coi như một dạng hồi ký, nhưng nó vẫn có tính chất văn học do người viết muốn học theo Léon Tolstoi khi viết « những mẩu chuyện về Sebatopol » (les recits de Sebastopol). Nhà văn, đồng thời là quý tộc Nga Tolstoi, người viết cuốn tiểu thuyết lịch sử « chiến tranh và hòa bình » là sĩ quan quân đội Nga hoàng, và vì thế ông đã có những truyện kể về chiến tranh ở vùng Caucase hay ở Crimea dưới dạng tự sự hay truyện ngắn mà những mẩu chuyện về Sebastopol là một trong số những truyện đó.
Nhưng khác với trước đây, do ảnh hưởng của văn hóa mạng, facebook, nhiều sách xuất bản hiện tại là tập hợp cũng những mẩu chuyện con con, cuốn sách này của Marat cũng ở vào dạng như vậy, dù tôi không rõ ông ta có viết trên mạng trước khi tập hợp thành sách không.
Những mẩu chuyện trong cuốn sách được tập hợp lại theo lối biên niên (chronolo-gique), theo dòng thời gian, chủ yếu nói về giai đoạn tác giả tham chiến như một chỉ huy chiến trường của Wagner ở Syria, một chỉ huy chiến trường ở mức độ trung đội, đại đội lục quân.
Điều ngạc nhiên với tôi, là cuộc chiến tranh ở cấp bậc cận chiến này, không khác nhiều lắm với các truyện người lính trong kháng chiến chống Mỹ của nhà văn Chu Lai, và người ta còn thấy nó ở trong cuộc chiến UK-Nga hiện nay.
Đặc trưng của nó là sử dụng các nhóm vũ trang nhỏ (cỡ tiểu đội) sử dụng hỏa lực chủ yếu là súng phóng lựu (kiểu M72 của Mỹ), súng chống tăng (B40,41), tiểu liên, ..và một điều quan trọng đó là họ chỉ điểm cho hỏa lực của pháo binh chiến trường trong đó bao gồm cả súng phòng không kiểu 12,7m nhưng được dùng tiêu diệt mục tiêu mặt đất.
Tác giả cũng chỉ ra cách đánh của các lực lượng hồi giáo, đó là việc sử dụng súng máy gắn trên xe toyota để cơ động, pháo binh, và các loại xe cảm tử.
Tất nhiên ở đây tôi tóm gọn lại những yếu tố kỹ thuật, chứ còn tác giả viết chúng dưới hình thức văn chương hơn.
Trong cuộc chiến ở Syria, lực lượng Wagner đã giáp chiến với các lực lượng hồi giáo(IS) cũng như các lực lượng được Thổ nhi kỳ yểm trợ và tổ chức ví dụ « quân đội Syria tự do », cũng như phối hợp với quân đội Nga và quân đội Syria.
Theo như tác giả thì sức chiến đấu của quân đội Syria rất kém, và các chiến thắng chủ yếu là do quân Wagner tạo ra, nhưng đây thực ra chỉ là cái nhìn địa phương, chứ tác giả không có cái nhìn tổng quát toàn bộ chiến trường.
Một điều đặc biệt nữa đó là những mâu thuẫn giữa quân đội Nga và Wagner cũng đã có mầm mống từ đây, điều mà sau này ở trên chiến trường UK, Prigojine thể hiện trên media nhiều hơn.
Điều thú vị nữa, là mặc dù là quân đội tư nhân, một người lính đánh thuê vẫn cần có một nhận thức ngoài chiến đấu vì tiền. Và ở đây tác giả có nói tới niềm tin vào nước Nga, vào một nhận thức được coi như tiền thiên chúa giáo, được gọi là rodno verie, Verie tiếng Nga là niềm tin, rodno là cội nguồn, một thứ chủ nghĩa yêu nước tự nhiên gắn liền với một lãnh thổ, đất nước.
Tác giả cũng nói tới các câu chuyện như mua quan bán tước trong quân đội.
Cuốn sách được viết vào năm 2021, tức là trước khi có cuộc chiến tranh ở UK. Mục đích của nó có lẽ là nói lên sự hoạt động của Wagner ở Syria. Từ chiến trường Syria tới chiến trường UK, vai trò của Wagner có lẽ không thay đổi mấy (đặc biệt trong giai đoạn đầu của cuộc chiến) đó là một lực lượng xung kích trên bộ, thực hiện các « hợp đồng gia công » cho quân đội. Và ở mức độ này, đây là lực lượng có kinh nghiệm tác chiến nhất về mặt bộ binh trong các lực lượng vũ trang Nga (tính tổng hợp nhà nước tư nhân) cho tới thời điểm bùng nổ cuộc chiến UK-Nga.

[root]

Bác Phó có thể đọc "Hồi ước chiến trường K" để xem bộ đội VN đánh nhau ở Cambodia thế nào.
Trong tay VN lúc đó có rất nhiều vũ khí mạnh, nhưng chủ lực vẫn là bộ binh đánh với du kích Khơ me đỏ.
Rất vất vả, rất khó khăn... Một cuộc chiến tốn quá nhiều xương máu. Một cuộc chiến giành đất thì lực lượng chủ lực luôn là bộ binh. Các vũ khí hiện đại, tầm xa đều là vô dụng!

[Phó Thường Nhân]

Liên minh sai lầm : Ngô Đình Diệm, Mỹ và số phận Nam Việt nam.
Đây là tên cuốn sách của nhà sử học người Mỹ Edward Miller, viết về quan hệ Mỹ và chính quyền miền Nam thời Ngô Đình Diệm. Tôi chưa đọc cuốn sách này, nên chỉ biết có bài báo trên báo VN giới thiệu tường thuật buổi gặp gỡ của tác giả với bạn đọc ở TP Hồ chí Minh. Theo như bài báo hì cuốn sách đưa ra cách nhìn mới, cách tiếp cận mới.
Khi vào mạng , lên site có cái tên bắt đầu bằng chữ A để tìm thử cuốn sách (nguyên bản bằng tiếng Anh), thì thấy nó giới thiệu thêm là Diệm không phải là tay sai của Mỹ, mà là người muốn xây dựng một dân tộc VN kiểu khác.
Tất nhiên phải đọc quyển sách mới biết thực ra tác giả muốn nói gì, ở đây tôi chỉ phân tích tên cuốn sách, vì bản thân trong tên của nó đã có nội hàm như một ý tưởng mà tác giả sẽ tìm cách chứng minh dẫn chứng.
Cach phân tích này của tôi là phan tích kiểu .. Phật giáo. Bởi trong phật giáo, khi nghiên cứu một quyển kinh theo truyền thống đại thừa, thì việc đầu tiên nhiều khi cơ bản đó là phân tích tên cuốn kinh, bởi theo truyền thống phật giáo đại thừa, thì tên cuốn kinh đã nói lên một phần (chính xác hơn là đại ý là cái tinh túy của nó). Ví dụ để nói tới kinh diệu pháp liên hoa, thì việc chỉ niệm tên nó cũng có tác dụng tu tập, vì cái tên đã nói được nội dung của cả bộ kinh.
Vậy hãy thử áp dụng cách phân tích này vào phân tích cuốn sách xem sao. Tất nhiên tôi cũng phải nói luôn là phải đọc cuốn sách thì mới hiểu chính xác, nhưng nhìn cái concept được thể hiện qua cái tên, thì người ta có thể hiểu tác giả muốn nói điều gì.
Điều làm tôi chú ý và ngạc nhiên là ngay trong bốn chữ đầu tên cuốn sách : LIÊN MINH SAI LẦM, ở đây nó có hai concept: Liên minh và sai lầm. Cụm từ dịch này làm rõ nghĩa nguyên bản vốn là một từ tiếng Anh Misalliance hơn, vì thế tôi sẽ theo tên dịch để tìm hiểu hai cái concep này.
1- Liên minh. Ở đây tác giả muốn nói tới liên minh nào. Đó là liên minh giữa chính quyền Ngô Đình Diệm và Mỹ. Cái concept này có đúng không ? với tôi là KHÔNG. Quan hệ giữa chính quyền Ngô Đình Diệm, thường được gọi là chế độ cộng hòa thứ nhất(1954-1963) với Mỹ không phải là quan hệ liên minh. Một quan hệ liên minh là quan hệ thế nào ? đó là quan hệ của hai nhà nước độc lập, có chủ quyền, và là chủ quyền thật sự, chứ không phải là chủ quyền ảo, cùng góp gạo thổi cơm chung. Ví dụ khi Mỹ tham chiến trong đại chiến I, II thì Anh, Pháp, Mỹ và cả Liên Xô trong đại chiến II là Liên Minh. Hiện tại, nước Vn theo chính sách 4 không, nhưng nếu không theo chính sách đó mà có hiệp ước với Mỹ thì cũng gọi là Liên Minh. Quan hệ của nước VN dân chủ cộng hòa với Liên Xô, TQ là liên minh. Nhưng quan hệ của Mỹ với chính quyền miền Nam với cả hai chế độ cộng hòa I (thời Ngô Đình Diệm), cộng hòa hai (thời Nguyễn văn Thiệu) không phải là quan hệ liên minh, đó là quan hệ “sai bảo”, mà từ xấu hơn là tay sai.
Như vậy ngay khi đặt vấn đề, tác giả đã hiểu sai bản chất, thì phần còn lại của cuốn sách chỉ là bao biện nó thế nào cho chuẩn, cho nó có “phong cách khoa học khách quan” mà thôi.
Tôi có thể hiểu tại sao tác giả có quan niệm như thế được không ? hoàn toàn hiểu. Tác giả là người Mỹ, ông ta không thể nào có cái nhìn Mỹ là xấu, là can thiệp được. Đây là hệ quy chiếu bất thành văn, vì thế tôi cảm thông với tác giả
2- Sai lầm. Mỹ có sai lầm ở VN khi ủng hộ chính quyền miền Nam cũ không ? câu trả lời của tôi . KHÔNG. Sai lầm gì đâu, Mỹ đã dựng Ngô định Diệm lên, thì việc Mỹ ủng hộ sai bảo là điều bình thường, tại sao lại bảo việc ủng hộ này là sai lầm. Điều thú vị hơn nữa, là Mỹ luôn sai lầm. Sau VN, Mỹ còn sai lầm ở I rắc, rồi ở Apganistan, và chắc chắn còn sai lầm ở nhiều nơi khác nữa trong tương lai. Hi vọng rằng ông Miller sẽ tiếp tục học tiếng Patoun (của người Apganistan), rồi tiếng Ả rập (của người I rắc) để rồi tham khảo tài liệu và ồ lên một tiếng là hóa ra ở hai nơi này Mỹ cũng có liên minh sai lầm như ở VN để làm thêm hai cuốn sử cho nó đủ thành 3 tập. Với tôi, điều thú vị là làm sao Mỹ lại luôn hành động sai lầm, và nếu đã luôn hành động sai lầm, thì có nghĩa là đây không còn là sai lầm mà là bản chất.Điều quan trọng là tìm ra cái động cơ khiến Mỹ luôn sai lầm này, luôn có liên minh sai lầm này mới quan trọng, và có tác dụng nhận thức.
Tôi chắc chắn là tác giả sẽ tìm ra vài điều vớ vẩn gì đó, để nói rằng Diệm độc lập, Diệm cứng đầu, và từ đó nói rằng quan hệ Ngô Đình Diệm với Mỹ là quan hệ liên minh. Nhưng thực ra những điều này là tiểu sảo, bằng cách dàn dựng thổi phồng các mâu thuẫn giữa chủ và tớ, cho nó một ý nghĩa quan trọng hơn. Người ta có thể thấy điều này bằng một ví dụ đời thường rất đơn giản. Ví dụ trong quan hệ management một ê kíp bé tí xíu, chỉ khoảng 2, 3 người thôi cũng có thể có chuyện “trên bảo dưới không nghe”, “trên nóng, dưới lạnh”, hay “thủ kho to hơn thủ trưởng”, .. nhưng không phải vì như thế mà người ta nói rằng tất cả những thành viên của ê kíp là cá đối bằng đầu như nhau, nếu chuyện xẩy ra thì chứng tỏ ông manager tồi. Việc Mỹ dựng lên một chính quyền tay sai, thì việc tay sai có thể cự nự lại qua vài chuyện râu ria là bình thường, nhưng đấy không phải là bằng chứng của một quan hệ liên minh, là thể hiện chủ quyền. Cũng như thủ kho, nếu ăn trộm thì bị đuổi đi, chứ không thể nói là đấy là bằng chứng thủ kho và thủ trưởng băng vai phải lứa là .. liên minh.

Theo như bài báo giới thiệu cuộc gặp gỡ của tác giả với bạn đọc, thì sự ra đời của cuốn sách như là một hình thức tiếp cận mới, với tôi là không có gì khủng khiếp như vậy, có thể tác giả chỉ sử dụng dẫn chứng một cách hời hợt mà thôi. Lấy ví dụ thực tế, hiện tại có vụ khủng bố ở Nga, và theo tin của phương Tây thì Mỹ có cảnh báo Nga trước. Vài chục năm sau, có ông sử gia đọc được tiếng Anh, lôi nó ra, ồ lên thán phục nói rằng .. à hóa ra Nga và Mỹ vẫn cánh hẩu với nhau mặc dù đánh nhau, rồi từ đó bù lu bù loa bịa đặt mọi thứ chuyện quanh tình hữu nghị ấy thì có chuẩn xác không. Chắc chắn là không.
Hiện tại ở Pháp cũng có cách tiếp cận kiểu này với cuộc xâm lược của Pháp ở VN. Gần đây nhất tức là cách đây vài ba tuần, trong một chương trình của kênh quốc hội Pháp,(kênh 13) họ đã chiều một phim tài liệu nói về lịch sử VN hiện đại thời kháng chiến chống Mỹ, trong đó nó đã trình bầy cuộc chiến tranh như một cuộc nội chiến, giữa người VN với nhau. Và để làm điều đó, nó phải lờ đi tất cả những yếu tố can thiệp bên ngoài, gốc gác tới từ Pháp, Mỹ, .. Điều thú vị hơn nữa, là chương trình này sau khi chiếu phim sẽ có một cuộc tọa đàm giữa các sử gia với nhau về bộ phim vừa chiếu, với bộ phim này có 3 nhà sử học, có hai người là sử gia giảng viên dậy sử đại học chuyên về ĐNA hay VN (dạng giống như Edward Miller), còn một người đã từng là phóng viên báo nhân đạo của đảng Cộng sản Pháp đã từng ở VN. Khi được hỏi là tại sao lại có hiệp định Giơ ne vơ chia vN làm 2 miền, thì hai nhà sử gia kia bằng mọi cách cố sống cố chết nói mập lờ rằng vì VN có 2 dân tộc, rằng dân tộc Vn rất lỏng lẻo (fragile), và từ đó tìm cách biến hiệp định này thành một dạng khẳng định biên giới dân tộc. Nhân vật nhà báo kia nói không lại, và thực ra ông ta cũng không nhận thức được, vì ông ta không phải là chuyên gia sử, chỉ là phóng viên chiến trường, là người Pháp giống như hzi bác sử gia kia. Như vậy với một sự hiện diện dường như rất công bằng, bộ phim và sử gia “đểu” (tôi muốn nói là đểu giả) đã gieo vào cho người xem, nếu họ quan tâm và ngây thơ tin vào nó, rằng cuộc kháng chiến chống Mỹ không phải là một cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc, mà là một dạng nội chiến. Và như vậy yếu tố nước ngoài, xâm lược, là lý do chính bị bỏ qua phủi tay.
Như vậy tiếp cận của Miller không phải là mới, mà là luận điệu lịch sử mới ở phương Tây về sự can thiệp của họ ở VN. Cách tiếp cận này của họ rất có lợi vì:
1- Nó đã phủi tay hoàn toàn sự can thiệp của họ.
2- Phá hủy đi sự thật lịch sử, để mập mờ sự chính danh của nhà nước VN
3- Tạo ra cơ chế, lô gic để khoét sâu vào mâu thuẫn trong xã hội VN, đặt con bài lâu dài về sau.
Ngô Đình Diệm. Ngô Đình Diệm là một nhân vật theo chủ nghĩa dân tộc VN. Câu trả lời của tôi là KHÔNG. Sự ra đời và lên hương của cả gia đình ông ta gắn liền với chủ nghĩa thực dân Pháp ở VN. Không có thực dân Pháp thì họ của ông ta chẳng là cái gì cả. Ông ta có yêu nước thì cũng như dạng Phạm Quỳnh, Hoàng Cao Khải. Vấn đề là có mâu thuẫn giữa Ngô Định Diệm và chính quyền thực dân Pháp, nhưng mâu thuẫn này không phải là mâu thuẫn dân tộc mà là mâu thuẫn tôn giáo. Ngô Đình Diệm là linh mục công giáo, là tôn giáo Pháp đã lợi dụng nó (thông qua lợi dụng giáo dân) để xâm lược VN, nhưng khi xâm lược xong rồi, thì Pháp không thể để thế lực giáo hội Thiên chúa dù là theo Pháp lũng đoạn được, nó là chủ cơ mà. Ở Đông Dương, các toàn quyền Pháp lúc thì chịu ảnh hưởng của Cơ đốc giáo (dù nước Pháp tư sản chống thiên chúa giáo), lúc thì theo hội tam điểm, thường có quan điểm chống tôn giáo. Cùng theo một tôn giáo, nhưng ở thân phận không bình đẳng với thực dân da trắng khiến Ngô Đình Diệm bất mãn, chứ không phải là dân tộc chủ nghĩa.
Chính quyền Ngô Đình Diệm, thật sự là một chính quyền thực dân Pháp không có người da trắng Pháp, nó ra đời được vì có sự lớn mạnh và thắng lợi của cách mạng VN do Việt Minh lãnh đạo, khiến Pháp phải đặt ra chính phủ bù nhìn, chính phủ bù nhìn này nhờ có cách mạng mà càng ngày càng .. độc lập, do chủ của nó bỏ đi. Vì thế chính quyền miền Nam độc lập thật sự vào năm .. 1973, khi hiệp định Paris được ký kết và Mỹ rút khỏi miền Nam.
Còn tại sao tôi lại nói chính quyền Diệm là chính quyền thực dân Pháp, bởi vì nó dựa vào giai cấp phong kiến địa chủ, không phải phong kiến địa chủ thời nhà Nguyễn còn sót lại, mà là thứ phong kiến địa chủ thuộc địa do Pháp tạo ra.
Sự phản ứng của giai cấp địa chủ này với cách mạng, với Việt Minh là có thật, nhưng không thể coi đó là một dạng .. dân tộc khác. Sự việc này cũng giống như khi có cách mạng Pháp, thì quý tộc phong kiến Pháp bị đánh đổ, rồi họ chạy sang Anh. Nhưng nó không thể là một .. dân tộc Pháp mới được.
Như vậy, hiện tại xu hướng ngụy biện lịch sử của phương Tây người ta phải hiểu rõ, đừng có vì họ hiện tại đều là “đối tác chiến lược toàn diện” rồi ngây thơ để cho họ cấy vào, đừng vì hi vọng vào hợp tác tương lai chấp nhận chối bỏ quá khứ thì sẽ mất cả quá khứ và tương lai.

[Phó Thường Nhân]

Nhân tiện nói về lịch sử VN hiện đại ở trên, tôi cũng tán phét thêm một chút về những vấn đề trong cách mạng VN dưới cái nhìn xã hội học.
Khi cách mạng tháng 8 nổ ra, thì nước VN đã bị Pháp thống trị 50 năm (nếu tính thời điểm Pháp đánh ra ngoài Bắc, rồi từ đó thành lập thuộc địa ở Đông dương). Nếu tính từ khởi điểm Pháp xâm lược VN vào năm 1858, thì là gần 80 năm. Chính vì thế mà người ta hay quen miệng nói rằng 80 năm chế độ thực dân, nhưng phải đến thập niên 90, tức là vào khoảng 1894, thì Pháp mới xác lập được hoàn toàn sự thống trị ở VN. Do chính quyền nhà Nguyên luôn luôn thua từ năm 1858, và việc Pháp lấn chiếm, chiếm đóng dần dần ở trong Nam trước, rồi lan ra bắc, cũng là nguyên cớ coi .. 80 năm nô lệ giặc tây.
Mặc dù sự thống trị “toàn phần” của Pháp là khoảng 50 năm, Pháp cũng tạo dựng ra được một hệ thống xã hội ủng hộ họ, bằng cách biến chế độ phong kiến nhà Nguyễn thành bù nhìn. Ngoại trừ Nam Bộ được Pháp sát nhập thành thuộc địa (còn trước cả khi Pháp nhập vùng Sa voa vào nước Pháp hiện tại) thì chế độ của Pháp ở miền Bắc và miền Trung (miền Trung được tính từ Thanh Hóa ở phía Bắc, và cực nam là Phan rang, hay Phan Thiết, tôi nhớ không rõ) là chế độ bảo hộ. Có nghĩa là trên giấy tờ thì nhà Nguyễn vẫn độc lập, thậm chí nếu người ta đọc các hiệp ước đầu hàng của nhà Nguyễn với Pháp ví dụ như hiệp định Pa tơ nốt, thì sẽ không thấy được sự mất chủ quyền của nhà Nguyễn về mặt lý thuyết. Trong thực tế nhà Nguyễn không có quyền gì cả. Nếu giả dụ có một ông sử gia nào, kiểu Edward Miller đọc được chữ Nho hay chữ Pháp, lôi hiệp ước Pa tơ nốt ra làm bằng chứng lịch sử, thì thấy nhà Nguyễn chỉ là một dạng .. đồng minh với Pháp thôi, tương tự như ông ta lôi giấy tờ chính quyền miền Nam ra đọc sử dụng nó một cách hình thức (formal).
Chính nhân sự của cái chính quyền nhà Nguyễn “độc lập lý thuyết, thuộc địa thật” này là nhân sự của chính quyền miền Nam về sau. Mặc dù là nhân sự của chính quyền thực dân Pháp, tất nhiên họ cũng có cái ấm ức (tương đối) với Pháp do chính sách phân biệt của thực dân Pháp, và cái đó thường được cố tình nhầm với tinh thần dân tộc. Một điều nữa cũng thú vị không kém, đó là Pháp cũng khuyến khích tinh thần độc lập đểu, trong hình thức chia để trị. Đó là ông cứ dân tộc thoải mái nếu chỉ nói .. chống TQ, bởi vì Pháp hiểu rằng đối thủ lớn nhất của thực dân Pháp về tư tưởng, có thể dẫn tới độc lập của VN là nhà Nho, còn lực lượng có thể có bất bình với Pháp, nhưng vẫn gần với Pháp là .. giáo dân. Chính vỉ thế những nhân vật quan trọng nhất của nhà Nguyễn, mặc dù là bù nhìn phải theo đạo Thiên chúa. Ngay cả Bảo đại cũng được mai mối để lấy Nam phương Hoàng hậu là người theo đạo Thiên chúa, con điền chủ thiên chúa ở Nam bộ, tức là có gốc rễ gắn bó với Pháp sâu sắc nhất.
Khi cách mạng tháng 8 bùng nổ, thì tất nhiên ngoài thực dân Pháp, tầng lớp theo Pháp thật, bất bình tương đối này cũng bị động chạm và thiệt hại, và dựa vào đây mà Pháp thành lập nên chính quyền bù nhìn của VN Cộng Hòa vào năm 1948, tiền thân của chế độ miền Nam về sau.
Từ khi có chế độ thực dân Pháp, thì xuất hiện thị dân ở VN. Trước đó ở VN cũng có đô thị, nhưng đô thị vN thời phong kiến là một chi nhánh của các làng Nghề ở tại địa điểm có cơ quan hành chính của nhà nước như Hà nội, Huế.
Cuộc kháng chiến chống Pháp lực lượng xã hội chủ yếu tham gia, là nông dân. Một bộ phận thị dân, trí thức trở thành lực lượng liên minh với họ, vì thế cách mạng Vn là một liên minh giữa công nhân, nông dân và trí thức. Nhưng có một bộ phận trí thức là thị dân, không thể sống ở nông thôn được, vì họ không có ruộng đất, và vì chiến tranh, nên vẫn sống ở các đô thị, là nơi mà Pháp chiếm giữ. Điều này xẩy ra ở ngoài Bắc, vào thời điểm sau năm 1946, khi người dân đô thị (chủ yếu là Hà nội), sau khi tản cư lại quay trở lại thành phố. Gia đình ông Dương Trung Quốc, sử gia không có tác phẩm, đại biểu quân xanh quốc hội là một trong những gia đình như vậy (tôi đọc một cuốn sách tập hợp những bài báo ông ấy viết rải rác trên các báo VN thấy có bài nói về chuyện đó). Gia đinh ông ấy không phải là duy nhất, và tôi cũng không nói đó là xấu hay tốt. Tôi chỉ nói rằng đây là hiện tượng xã hội xẩy ra trong chiến tranh ở bất cứ đâu. Hiện tượng này xẩy ra trong suốt thời gian chiến tranh cho tới tận năm 1975, và cũng vì thế mà các đô thị miền Nam phình to lên, đặc biệt vùng Sài gon – Gia định. Phần dân này trở thành dân của các chính quyền do Pháp rồi Mỹ dựng lên.
Như vậy, chính quyền này, với cấu thành của nó là sự tiếp nối của chính quyền thực dân, nó được Pháp, rồi Mỹ dựng lên để làm đối trọng, là tay sai của nó, có nghĩa là nếu không có cách mạng VN, thì không bao giờ có thể loại chính quyền này, và nó cũng không phải là quốc gia.
Trong giai đoạn kháng chiến chống Mỹ, đặc biệt là vào giai đoạn cuối cùng tức là khoảng từ năm 1969 trở đi, với chính sách Việt nam hóa chiến tranh, chính quyền Sài gon cũ đã ra sức bắt lính để tạo ra một lực lượng lục quân khổng lồ đến gần 1 triệu lính, dù nó không có thực chất, nhưng điều này lại để hệ quả về sau. Đó là khi giải phóng, thì có chính sách cải tạo giáo dục đồng thời có khó khăn về kinh tế đụng chạm tới rất nhiều người. Khó khăn kinh tế là điều nước nào sau chiến tranh đều bị cả, và điều này để dấu ấn vào trong tâm lý xã hội. Với thời gian, thì những vấn đề này sẽ tan đi, chỉ là vấn đề lịch sử đơn thuần, nhưng với cách dựng chuyện của lịch sử Mỹ, Pháp, gán cho những thực thể mà họ tạo ra một sự chính danh .. nó cố tình tạo cho thế hệ sau cảm tưởng sai lạc, phân hóa xã hội mãi mãi, và để sau đó có thể lợi dụng mâu thuẫn nhân tạo này. Cái điều nguy hiểm nó là ở đây. Vì thế lịch sử bao giờ cũng có chiều, là lịch sử một cộng đồng, người ta không thể lấy cách nhìn lịch sử của người Mỹ (tức là cộng đồng Mỹ) nhìn lịch sử VN (khi mình là cộng đồng người VN được)
Một điều buồn cười nữa, điều này tôi đã đề cập tới khi tán phét về bộ Phim “đào, phở, bánh chưng..” gì đó. Đó là một nhận thức lịch sử (hay bất cứ nhận thức xã hội nào) không chỉ phụ thuộc vào các sự kiện, mà con phụ thuộc vào chính tâm lý của người nhận thức nữa. Hiện tại với quá trình đô thị hóa, tư duy, nhận thức cảm tính của xã hội sẽ có mầu sắc đô thị hơn (nói theo kiểu cũ là tiểu tư sản), người viết, người tạo ra các sản phẩm văn hóa lịch sử cũng là người đô thị, trong khi lực lượng chủ đạo của cách mạng là nông dân, nhưng nông dân có viết sách làm phim đâu. Chỉ có các ông tiểu tư sản thôi. Ông tiểu tư sản được XHCN đào tạo như kiểu Đặng Nhật Minh thực ra có nhiều điều gần gũi về phong cách, tâm lý với một ông mà Mỹ, Pháp đào tạo. Như vậy lịch sử sẽ được viết theo nhận thức của một nhóm người, nó không thể hiện được thực tế lịch sử nếu người ta không chịu khó tìm hiểu và đặt mình vào hoàn cảnh thật sự của nó.
Lạc đề một chút, để nói chuyện thời sự. Khi nói tới cuộc chiến tranh UK-Nga, câu hỏi mà tôi đặt ra mà vẫn chưa trả lời được, đó là UK có phải là một dân tộc không ? nói một cách khác, quân đội UK hiện tại có tinh thần giống như quân giải phóng, hay bộ đội VN, hay nó được cấu thành kiểu quân đội miền Nam cũ. Nếu mà so với quân đội miền Nam cũ, thì quân đội UK rõ ràng có sức chiến đấu cao hơn, nhưng sức chiến đấu này đến từ đâu, do tinh thần dân tộc như bộ đội, giải phóng quân (nếu UK thực sự là dân tộc thì điều này không phải bàn, giống như quân Nga vậy), nhưng nó có thể là một dạng quân đội Sài gòn chứ, vì có những điều khiến tôi nghĩ tới điều này. Đó là:
1- Việc có tướng tá Pháp, rồi Ba lan chết vì lý do tự nhiên, đã chứng tỏ bộ tham mưu của nó có cố vấn trụ cột nước ngoài. (mức độ đến đâu không rõ)
2- Việc lực lượng tác chiến thực sự của nó là lớp người UK độ tuổi trên 40, là những người mà vợ con họ được nhận tá túc ở phương Tây, phải chăng đây là cách cột tầng lớp người này vào quân đội, đưa họ ra tuyến đầu, vì gia đình họ đã thành “con tin”. Việc quân đội UK không chịu thay đổi luân phiên người lính ở mặt trận khiến tôi nghĩ tới điều này.
3- Hiện tại theo như thống kê, thì số lượng tại ngũ của quân đội UK là 1 triệu, nhưng chỉ có 300K là chiến đấu thực sự, kiểu quân đội này về cấu trúc rất giống quân đội miền Nam cũ, và là hiện tượng của các thể loại quân đội “linh đánh thuê”.
4- Việc UK hiện tại không dám tổng động viên cũng nói lên điều này, có nghĩa là người UK có thể không phải là một dân tộc, (giống như người dân miền Nam sống trong vùng kiểm soát của chính quyền Sài gòn), nếu mà tổng động viên thì càng loạn, tinh thần càng xuống (đây cũng là chuyện xẩy ra với chính quyền Sài gòn khi Mỹ có kế sách Việt nam hóa chiến tranh và chính quyền này đẩy mạnh bắt lính)
Điều 1, 2 ở trên giải thích được tính chiến đấu của quân đội UK, nếu nó được tổ chức theo kiểu miền Nam ngày xưa. Điều 3,4 thì giải thích được bản chất quân đội kiểu này.

[Phó Thường Nhân]

Hôm trước có nói trong chủ đề thời sự về cuốn sách « UK, cộng hòa của các đại phiệt », của một nhà báo người Pháp đã sống ở UK 11 năm. Nhân thể ở đây, tôi cũng điểm nội dung của nó, cho ai quan tâm.
Cuốn sách điểm theo các đại phiệt lớn ở UK, như Akhmetov, Kolomovski, Medvedchouk, Timos-senko, và tác giả đi đến nhận định đó là mặc dù có rất nhiều đời tổng thống, và theo như tác giả đó là « dân chủ », các đại phiệt UK đều không bao giờ bị mất quyền lợi và luôn thích nghi được. Đây là điểm khác biệt của UK với các nước cộng hòa tan ra từ Liên Xô cũ, ngay cả Nga.
UK chung với Nga một điểm đó là khi tan rã, các mảng kinh tế rơi vào tay các Đại Phiệt. Do nền kinh tế Liên Xô cũ là nên kinh tế tập thể,khả năng tập trung cao, trong mỗi nghành nghề chỉ có một tổng công ti, nên các đại phiệt khi ra đời đã có độc quyền về lĩnh vực của mình. Trong một nền kinh tế độc quyền thì khả năng tiếp tục tăng lợi nhuận do cải cách kỹ thuật không có, ngược lại sẽ dẫn tới hiện tượng tìm cách ăn cơ chế, để tiếp tục thu lợi nhuận.
Đến đây thì giữa UK và Nga phát triển khác nhau. Có thể hiểu là sự phát triển của UK dừng lại ở giai đoạn Elsine ở Nga, nhưng với điểm khác biệt đó là « gia đình Elsine » (hiểu theo nghĩa là phe nhóm, không phải là gia đình máu mủ ruột thịt) đã kiểm soát được nhà nước Nga, và từ đó ra đời nhà nước Putin (tức là khung cứng an ninh, KGB cầm quyền), thì ở UK các nhóm đại phiệt nắm quyền mà không có một cái khung cứng, kiểu quân đội, an ninh .. kiểm soát nhà nước như ở những nước Á-Phi-Mỹ la tinh dưới dạng độc tài.
Như vậy nước cộng hòa đại phiệt UK đã bảo vệ được quyền lợi cho các đại phiệt này, và không có một thứ dân chủ nào, phiếu bầu nào ảnh hưởng được tới nó. UK trở thành của riêng của họ.
Do ăn cơ chế, nên mặc dù có cái mác « dân chủ », đây không phải là nhà nước pháp quyền, mà tất cả các cơ chế đầu tham nhũng, kể cả quan tòa. Cũng chính vì thế khi mà muốn sử kiện nhau, các đại phiệt UK quay sang hệ thống pháp luật của .. Anh, kiện cáo ở Anh. Điều này càng dễ dàng hơn, khi tất cả các đại phiệt đều tìm cách chuyển tiền ra nước ngoài. Timossenko, nữ anh hùng tóc vàng của cuộc cách mạng mầu đầu tiên lên được vì đã là người mở đầu việc tạo ra các tài khoản offshore ở đảo Síp.
Trong cuốn sách này, do tác giả chỉ giới hạn trong việc theo dõi sự thăng trầm của các đại phiệt, đồng thời có định kiến về « sự tuyệt vời của dân chủ phương Tây» (như bất cứ một nhà tuyên truyền Pháp được gọi là nhà báo), nên ông ta không đề cập tới các vấn đề quan hệ quốc tế, cũng như tác động ảnh hưởng của phương Tây ở UK, vì thế khi đọc cuốn sách có một cảm tưởng gì đó không đủ, nhưng nó cũng đủ cho người ta thấy sự biến thái của dân chủ phương Tây khi áp dụng vào các nước ngoài phương Tây sẽ phát triển thế nào, méo mó ra sao. Điều đặc biệt nếu có ở UK, đó là không có các khung quyền lực cứng khác của nhà nước tồn tại như quân đội hay an ninh.
Điều mà người ta không thể không nhận ra, đó là dân chủ không có nghĩa là quyền lực của dân, là lá phiếu có tác dụng, cũng không vì tam quyền phân lập mà không có tham nhũng, hay luật pháp được đảm bảo. Tất cả chỉ phụ thuộc vào quyền lực thực tế của một nhóm rất nhỏ của các đại phiệt. Điều người ta thấy ở UK này cũng không phải cái gì là mới, mà có thể thấy ở các nơi khác trong thế giới thứ 3 khi áp dụng cơ chế chính trị này. Một điển hình của nó là Argentina, hay Venezuela (trước khi có cuộc cách mạng của Chavez). Ở các nước đang phát triển, dân chủ kiểu phương Tây có tác dụng củng cố quyền lực của một nhóm rất nhỏ, và từ đó thường dẫn đến một cuộc cách mạng XHCN kiểu như đã xẩy ra ở Chile trong quá khứ hay ở Venezuela hiện tại.
Theo tác giả thì có Đại phiệt cũng đã hiện đại hóa hơn việc quản lý của mình, ví dụ Akhmetov, nhân vật này vẫn nắm tới 11% tài sản của UK, nhưng quyền lực của nhân vật này đang đi xuống, vì tài sản lớn nhất của ông ta là nhà máy luyện kim Azovstal ở Mariupol đã hoàn toàn bị phá hủy.
Có đại phiệt như kolomovski ( là cha đỡ đầu chính trị của Zelensky), thì vẫn sử dụng các hình thức « buôn lậu » để quản lý , nhưng quyền lực cũng bấp bênh hơn dưới sự cáo buộc tham nhũng của Mỹ, đồng thời thủ phủ « kinh đô » của tài phiệt này là thành phố Dnipo đang nằm trong vùng chiến tranh đe dọa trực tiếp.
Medvedchouk thì do là đại phiệt thân Nga nên đã bị bắt và sau đó được Nga trao đổi với tù binh UK.
Timossenko thì đã hết thời vì không còn là người đứng đầu công ty nhà nước quản lý xăng dầu nữa.
Chiến tranh cũng làm cho vai trò của quân đội, an ninh tăng lên. Vậy số phận của công hòa đại phiệt UK này ra sao trong tương lai không rõ.