· [ ] · You Feel Something?

[mưa]

Nhờ bác yuyu dịch hộ cho các bạn đoạn tiếng Pháp dưới đây (trích trong quyển truyện em đang đọc).

C'était si beau... Si beau... Cette femme de dos qui ouvrait une porte... Son corsage rose, son long fourreau noir et ce déhanché parfait...Comment avait-il (Vuillard) pu rendre ce mouvement? Le léger déhanché d'une femme élégante vue de dos?
En n'employant rien d'autre qu'un peu de couleur noire?
Comment ce miracle était-il possible?



"Plus les éléments employés sont purs, plus l'oeuvre est pure. En peinture, il y a deux moyens d'expressions, la forme et la couleur, plus les couleurs sont pures plus pure est la beauté de l'oeuvre..."

Bài viết này được sửa chữa mông má bởi mưa: Apr 29 2005, 05:12 AM

[yuyu]

Nhờ bác yuyu dịch hộ cho các bạn đoạn tiếng Pháp dưới đây (trích trong quyển truyện em đang đọc).

C'était si beau... Si beau... Cette femme de dos qui ouvrait une porte... Son corsage rose, son long fourreau noir et ce déhanché parfait...Comment avait-il (Vuillard) pu rendre ce mouvement? Le léger déhanché  d'une femme élégante vue de dos?
En n'employant rien d'autre qu'un peu de couleur noire?
Comment ce miracle était-il possible?



"Plus les éléments employés sont purs, plus l'oeuvre est pure. En peinture, il y a deux moyens d'expressions, la forme et la couleur, plus les couleurs sont pures plus pure est la beauté de l'oeuvre..."

Dịch:
Thật đẹp làm sao....tấm lưng của người phụ nữ đang mở cửa này....Chiếc áo cánh mầu hồng, chiếc áo dài mầu đen và cái nhón chân hoàn hảo này...Làm thế nào mà ông (Vuillard) đã có thể diễn tả được chuyển động này ? Cái nhón chân nhẹ nhàng của một thiếu phụ lịch thiệp nhìn từ phía sau ? Trong khi ông không dùng một mầu gì khác ngoài một chút mầu đen ? Làm thế nào mà sự huyền diệu này có thể xảy ra ?

" Các yếu tố được sử dụng càng thuần khiết bao nhiêu thì tác phẩm càng tinh tế bấy nhiêu. Trong hội họa, có 2 phương tiện diễn đạt là hình và mầu. Mầu sắc càng thuần khiết bao nhiêu thì càng mang lại vẻ đẹp tinh khôi cho tác phẩm bấy nhiêu ....."

Chú giải thêm : Bức tranh trên có mầu rất đẹp. Tương quan hài hoà giữa các mầu sắc làm bức tranh trở nên trong sáng, nhẹ nhàng, chứ không phải tự thân các mầu sắc trong sáng, nhẹ nhàng.
Édouard Vuillard ( 1868-1940) là danh hoạ Pháp thuộc nhóm Nabis. Ông nổi tiếng là một người dùng mầu rất tinh tế và tỏ ra xuất sắc trong các bức tranh diễn tả các cảnh nội thất, sinh hoạt của tầng lớp thị dân Pháp cuối thế kỷ 19. Tuy nhiên quan niệm mầu càng thuần khiết thì tranh càng đẹp là một quan niệm sai lầm.
Trong hội hoạ không có mầu nào tự thân nó là xấu hay đẹp. Lại càng không có mầu nào là trong sáng hơn các mầu khác. Cảm giác tinh khiết, trong sáng, xấu hay đẹp, xù xì hay trơn nhẵn ....hoàn toàn do tương quan giữa các mầu sắc đó tạo ra. Vì thế bàn tay xếp đặt của hoạ sĩ là yếu tố quyết định sự xấu đẹp của bức tranh, không gì có thể thay thế được.
Danh hoạ Michelangelo đã nói một câu nổi tiếng " dù chỉ có một nắm đất bùn, tôi cũng có thể diễn tả được làn da mịn màng của một thiếu nữ ". Vì thế mầu tinh khiết không có gì quan trọng trong hội hoạ. Tuơng quan giữa chúng mới là điều quyết định đến vẻ đẹp bức tranh.

[Tiểu Vũ]

Hì, căn cứ theo lời dịch giả Yuyu thì đây là các yếu tố được sử dụng thuần khiết, không phải là sử dụng các màu sắc thuần khiết. Thế nào là các yếu tố được sử dụng thuần khiết? Tuỳ người xem thẩm định cho riêng mình vậy. Khi đọc lời dịch của bác Yuyu bình phẩm về cái nhón chân, tôi rất bực mình vì tự mình đã không khám phá ra điều ấy. Khi nghe người khác nói thì nó trở nên rõ rệt quá, không còn là cái mình cảm nhận lấy nữa.

[mưa]

Dịch:
Thật đẹp làm sao....tấm lưng của người phụ nữ đang mở cửa này....

Hì hì, không phải là tấm lưng của người phụ nữ đẹp, bác yuyu đọc lướt rồi. Cette femme de dos là người phụ nữ đang quay lưng lại.

Tiểu Vũ: "plus les couleurs sont pures plus pure est la beauté de l'oeuvre" - câu này là nói về việc sử dụng các màu sắc một cách thuần khiết mà bác yuyu dịch (câu trước đề cập đến các yếu tố)

Bác yuyu: em nghĩ pure (thuần khiết) ở đây không ám chỉ là màu tinh khiết hay trong sáng gì đâu, mà nó nói đến việc maîtrise từng màu sắc của từng người hoạ sĩ. Người hoạ sĩ giỏi sẽ khiến màu sắc nói lên được rất nhiều điều ở việc sử dụng màu gì, độ hài hoà ra sao... Khó nhỉ, em không biết diễn tả thế nào, nhưng chắc bác hiểu ý em? Nó cũng như nốt nhạc ấy, cùng là nốt la nhưng Hilary Hann chơi sẽ khác, mà Mưa chơi sẽ khác (à mà em không biết chơi violon, cũng chả biết nốt la nó nằm ở chỗ nào, hì hì)

[SyncMaster]

bác Yuyu chú trọng đến tiểu tiết là tấm lưng người phụ nữ trong tranh nên quên mất đại cục là bức tranh, nên dịch hơi bị lạc đề, đúng như chị Mưa nói, không có từ nào tả về cái lưng của người phị nữ cả mà câu cảm thán "c'est si beau... si beau..." xuất phát từ sự cảm nhận tinh tế của người thốt lên câu nói đó trước vẻ đẹp của bức tranh.

hơn nữa từ "déhanché" bác dịch là cái nhón chân em thấy chưa thật chuẩn lắm, người phụ nữ trong tranh mặc váy đen trùm kín gót làm sao ta biết được nàng có nhón chân hay không ? thực ra nếu nhìn kỹ thì đôi mông người phụ nữ hơi lệch sang một bên trong khi bước tới mở cánh cửa, có thể nói đó là một dáng đi uyển chuyển chứ không phải là nhón chân.

và ngay cả tư thế mở cửa của nàng cũng gợi nên cảm giác là nàng mở cửa đợi ai đó chứ không phải là mở cửa để bước ra, cái này có thể em hơi suy diễn

[mưa]

À đúng rồi, vừa nãy quên ko nói. Hanche là phần hông, déhanché đúng như Syn nói đấy.

Le léger déhanché d'une femme élégante vue de dos?
En n'employant rien d'autre qu'un peu de couleur noire?

Nhìn màu đen được sử dụng ở phần hông thì sẽ thấy em và Syn có lý (chỉ cần một chút chếch lên là đủ để tạo ra được un léger déhanché. Còn bác bảo "nhón chân" cũng ok, coi như là cách nhìn sáng tạo và có chiều sâu (kiểu "tư thế mở cửa"), vì đi uyển chuyển thì không thể giẫm chân huỳnh huỵch được, right? hihi.

Bài viết này được sửa chữa mông má bởi mưa: Apr 29 2005, 03:51 PM

[yuyu]

Tất nhiên nếu dịch chính xác từng chữ thì chỉ việc tra từ điển rồi mổ cò là xong.
Nhưng quan điểm dịch thuật của mình là phải truyền đạt được cái ý của nguyên bản ( trừ dich thuật chính trị, khoa học, pháp luật....cần chính xác câu chữ ) dịch thuật văn học, có cái khó là làm sao toát được cái thần của nguyên tác và hoá thân trong bản dịch , ở đây là Việt hoá lời dịch. Nếu dịch "femme de dos "...là người phụ nữ quay lưng lại không khác gì "vue au dos" khá thô thiển, có vẻ được lời nhưng không được ý. Ơ đây cái làm ta xúc động là hình ....cái lưng của thiếu phụ ( phải đọc được ý đồ sáng tác của họa sĩ ) nói đúng hơn là "tấm thân " của nàng làm ta xúc động, nhưng dịch là "tấm thân" quả là hơi đi quá xa với nguyên bản, mặc dù "tấm lưng " cũng chưa phải là một mỹ từ đắc địa, nhưng tạm thoả hiệp giữa 2 yêu cầu chính xác và diễn cảm.
Déhanché là một chuyển động nhẹ nhàng uyển chuyển thích hơp hơn với sự núng nính, quí phái ( đứng lệch về một bên....) nhưng nếu dịch thế, không đúng với cái hồn của người thiếu phụ đuợc miêu tả trong tranh rất mong manh, tha thướt, vì thế lại phải tìm thoả hiệp bằng cái nhón chân điệu đàng của các quí bà, quí cô ( déhanché cũng có nghĩa là nhón chân ).....

Pure là trong sáng, thuần khiết .....nghĩa là nói về giá trị nội tại của yếu tố được miêu tả. Khi nói về mầu sắc là nói về chính tính chất sạch sẽ, tinh khiết của bản thân mầu đó. Còn sự kết hợp tài tình giữa các mầu để tạo được cảm giảc trong sáng, thuần khiết phải dùng " délicat ". Trong trường hợp bức tranh của Vuillard, lời bình đã nhầm lẫn sự tinh tế của bức tranh với sự tinh khiết của mầu sắc.
Người bình không có khái niệm về sự tương quan của các mầu. Nếu tách riêng các mầu trong bức tranh trên thì nó đục ngầu, xám xỉn. Nhưng khi kết hợp khéo léo, người ta cảm giác có một thứ ánh sáng trong trẻo trong không gian bức tranh làm mầu sắc âm vang, trong sáng và hài hoà nhẹ nhàng một cách tinh khiết ...
Tóm lại, dịch văn học nghệ thuật, trong những trường hợp bình thường là truyền đạt được cái thần của nguyên bản, như cổ nhân nói " đuợc ý thì quên lời" . Cái khó chính là ở đấy...
( vừa chợt tìm được một từ để dịch câu đầu " thật đẹp làm sao cái vóc dáng nhìn từ phía sau của người thiếu phụ đang mở cửa ..."

[SyncMaster]

đại ý chính của đoạn này là tại sao chỉ với một vệt mầu nước đen phớt lên người họa sỹ tài ba có thể mô tả được dáng đứng của người phụ nữ một cách tài tình như thế ? chính vì là đang trong phạm trù nghệ thuật cho nên việc bác dịch lái sang việc mô tả cái lưng tuy không chính xác nhưng nó cũng không quan trọng, nhưng em thấy vấn đề "nhón chân" thì cần phải bàn thêm.

sao bác biết là nàng đang "nhón chân" ? thế nào là "nhón chân" ? tại sao nàng lại "nhón chân" ?

nàng vừa mở cửa, cách đứng dịch về phía bên trái chứng tỏ nàng mở cửa cho một ai đó sắp bước vào, cứ xem cung cách nàng đặt cánh tay phải lên hông thì em cho rằng đây không phải là "nhón chân" mà là "chống nạnh" theo cách nói dân dã thì đúng hơn

[yuyu]

Verbe Déhancher trong từ điền Hachette được giải thích như sau :
1. Balancer les hanches en marchant - Par. Ext : Avoir une démarche voluptuese
2. Faire reposer le poids du corps sur une jambe, l’autre étant légèrement fléchie

Nghĩa là :
1. Cân bằng hông khi đang bước đi.
Ví dụ : Có bước đi uyển chuyển, khoan thai...
2. Dồn trọng lượng thân thể về một bên chân, còn chân kia hơi nghiêng nhẹ một chút.
Người thiếu phụ trong tranh là trường hợp 2, tức là đang "nghiêng nhẹ một bên chân " tức là đang đứng lệch hông, tức là đang đứng "nhón chân" .

[mưa]

Verbe Déhancher trong từ điền Hachette được giải thích như sau  :
1. Balancer les hanches en marchant -  Par. Ext : Avoir une démarche voluptuese
2. Faire reposer le poids du corps sur une jambe, l’autre étant légèrement fléchie

Nghĩa là :
1. Cân bằng hông khi đang bước đi.
Ví dụ : Có bước đi uyển chuyển, khoan thai...
2. Dồn trọng lượng thân thể về một bên chân, còn chân kia hơi nghiêng nhẹ một chút.
Người thiếu phụ trong tranh là trường hợp 2, tức là đang "nghiêng nhẹ một bên chân " tức là đang đứng lệch hông, tức là đang đứng "nhón chân" .

Chẹp, tự nhiên lại chuyển sang dịch dọt. Thôi thì nốt vậy.

1- đánh hông sang hai bên khi bước đi (ví dụ các cô người mẫu luôn bị bắt buộc đi thế)
2- một chân trụ, một chân thả lỏng thì không thể gọi là "nhón chân" được. Em hiểu nhón chân là phải dướn chân lên.

Tóm lại, quote lời của Syn: đại ý chính của đoạn này là tại sao chỉ với một vệt mầu nước đen phớt lên người họa sỹ tài ba có thể mô tả được dáng đứng của người phụ nữ một cách tài tình như thế ?