· [ ] · Trải qua một cuộc đổi tiền, Những điều trông thấy mà điên cái đầu

[phatastic]

Truyện của bác Trademark rất thú vị. Đối với tôi, ngòai những ly kỳ của chuyện ma, nó còn hấp dẫn ở một phần lịch sử ít được nhắc tới dưới con mắt của người trong cuộc. Tôi sinh ra và lớn lên ở trong Nam, nên không biết cái nhìn của những người ngòai Bắc đối với những chuyện này như thế nào. Cũng như vấn đề ăn thịt chó, khó mà tranh cãi đúng sai, nhưng khi mang ra thảo luận, mình có thể hiểu được cái nhìn của nhau thì dễ thông cảm nhau hơn. Tôi kể cái kinh nghiệm của tôi vậy, bạn Vạn nghe thử cho vui.

Bác Trade có nhắc đến chuyện đổi tiền. Lúc mà bác đổi tiền thì tôi còn quá nhỏ. Nhưng tôi kinh qua hai lần đổi tìên tiếp theo vào những năm 80, tuy lúc đó tôi cũng còn nhỏ xíu. Đối với tôi, ký ức về những lần đổi tiền thật sơ sài. Trước hết đó là sự lo lắng. Trước khi đổi tiền một vài ngày tin đồn đã bắt đầu lan trong dân chúng. Giá cả bắt đầu leo thang. Người ta lo, nhưng kô ai dám hỏi nhau công khai về chuyện đó. Đến gần ngày đổi tiền, ba mẹ tôi mới bắt đầu "hành động". Nhà tôi phân chia nhau đi chợ, mua càng nhiều nhu yếu phẩm càng tốt, nào là vải vóc, đường, muối, bột ngọt và nhất là gạo. Hàng hóa thì hiếm lại lên giá vùn vụt, mấy chị của tôi khi mua mà chần chừ về nhà hỏi ý lại gia đình thế nào cũng phải quay lại mua giá đắt hơn. Đến ngày cuối cùng trước khi đổi tiền, thành phố lên cơn sốt. Gần như tòan bộ xe đạp, xe gắn máy, xe lam, ba-gác, trong thành phố đều tuôn hết ra đường. Mọi người đều chạy cúông lên, nhiều người chất hàng hóa, giỏ xách trên xe, trong tay lái xe rồi chạy lọang quạng, đường phố kô có lụât lệ. Có lẽ họ hỏang lọan do kinh nghiệm của lần đổi tiền trước.

Gia đình của tôi tản ra khắp nơi mua tất cả những thứ mà mình có thể mua được. Ở Chợ Lớn, ngay cả những chỗ bán rau quả bày ngòai đuờng cũng nghịt người bu lại mua. Nhà tôi ở khu quận 5, gần nhiều khu mua bán, chợ sỉ, nên lượng người tập trung cũng đông hẳn. Chị tôi xách về hàng giỏ tập học sinh mua từ chợ đường Phùng Hưng (má tôi lúc đó sợ đổi tiền rồi con cái sẽ thất học vì kô có tiền mua tập vở ). Tập "đá banh" giấy vàng hết rồi thì mua luôn tập giấy nâu.

Rồi người ta đổi tiền.

Chỗ tôi không có người nào tự tử, hay là kêu khóc ngòai đường. Có lẽ người ta cam chịu, kô còn bất ngờ nữa. Tôi thì ngây thơ, cứ nghĩ ai sao mình vậy, mình bị mất tiền thì người ta cũng mât tìên thôi, nên hết sức vô tư. Nhưng cái vẻ lo lắng của gia đình, cái náo lọan của đường phố cũng làm cho thằng nhóc tôi lúc đó hỉểu là chuyện đổi tiền này không hay ho gì.

Nhờ vào những lần như vậy, nhà tôi có nhiều tập học vô cùng. Cả một cái giường gỗ chỉ để chất tập, cỡ vài ngàn cúôn là ít. Ở nhà dùng mãi vẫn không hết. Tôi hay lấy mấy cuốn tập giấy vàng ra dụ anh kế tóan gần nhà chơi ca-rô. Đến những năm 90, khi tập trắng Vĩnh Tiến đã phổ biến thì coi như cái đống đó trở thành giấy vụn.

Một "di chứng" khác của thời tích trữ khi đổi tiền là bột ngọt (mì chính). Đến tận bây giờ, nhà tôi vẫn còn dùng bột ngọt Ajinomto đựng trong hộp thiếc từ hồi xa xưa. Hình như là bột ngọt không có date hay sao í, để mấy chục năm mà dùng cũng chả sao.

---------------------------
Nói về những chính sách sai lầm, kỳ thị của nhà nước mình khi đấy, chuyện đổi tiền thật ra cũng còn là chuyện nhỏ. Có những chuyện còn sai trái hơn nhiều mà bằng cách này hay cách khác gia đình tôi cũng đều là nạn nhân. Đó là một phần lịch sử, tốt nhất là face it and move on. Phủ nhận nó họăc là sống mãi với nó cũng đều không hay.

[Fedora]

Tớ trước đây tôn thờ Đ. như bố mẹ mình, sau này, cũng bắt đầu loáng thoáng nghe một số chuyện, cho nên tình cảm cũng phai một phần.

đảng chỉ là một cơ cấu chính trị để quản lý nhà nước chứ có phải thần thánh gì đâu mà phải tôn thờ, thờ đảng thế thì chả khác gì thờ khúc gỗ, đến ngay cả các nước "Cộng hòa Hồi giáo" người ta cũng chỉ thờ Thánh Ala chứ có ai thờ chính phủ đâu

[trademark]

Bà con -

tôi đang rất vui vì có đám bạn đứng đằng sau lưng chõ mắt vào monitor đốc thúc tôi kể câu chuyện ma UT cho lẹ lẹ (vì có người có con gái đang theo học ở đấy) . tôi nhất định chỉ kể bằng ... keyboard nên bị các bà xúm nhau nhéo quá trời ! (ối giời ơi, khỏ đến đây lại có ngưòi nhéo tai tôi nữa aaaaaaaaaaaaa ..... ) ây da có hai ông xung phong rửa chén cho tôi ngồi kể ... mừng quá quá quá ...


Fedora -


kiểu Mỹ:

go to hell, man - có nghĩa là "thôi bỏ đi tám! "

còn:

you go to hell, man - có nghĩa là "đi chỗ khác chơi, cha nội"



Sóng -

cám ơn Sóng . Trên net tôi không câu nệ chuyện xưng hô . với tôi chỉ cần gọi nhau bằng nick là đủ lịch sự . Còn khi gặp nhau ngoài đời thì mới nên xưng hô sao cho đúng với phong tục VN . Thực ra, trong này ai cũng là người lớn, trưởng thành cả rồi , tôi không quan trọng tuổi tác hay phải gọi nhau là bác em chú thím gì cả .


Beretta -

Tôi có quan niệm là cho dù tôi có bất đồng ý kiến với ai đến mấy đi chăng nữa, tôi vẫn luôn luôn ủng hộ quyền tự do ngôn luận và tự do tư tuởng của họ (và của mọi ngưòi) . mọi người đều có quyền tự do dân chủ thoải mái phát biểu , và dĩ nhiên tôi cũng có quyền tự do dân chủ ... thoải mái ignore, không trả lời .


có điều là topic này "chuyện kể nghe mà chơi", anh em bà con dân làng xúm lại quanh đốm lửa hồng vểnh tai nghe chuyện ma giữa đêm cho vui vẻ , chứ không phải là phòng thời sự hay phòng dành cho "lời bàn Mao Tôn Cương" để nhào vô tranh cãi , suy diễn tùm lum theo kiểu "Anti-Tattooing Style" thiệt là ...



Phatastic -


Lần đầu tiên đổi tiền là tháng 9 năm 1975 . Lần ấy phải nói là một cú xốc dữ dội cho dân miền Nam. SG kỳ đó không ít ngưòi nhảy lầu tự tử , uống thuốc quyên sinh . Bố Mẹ tôi gần như phá sản sau lần ấy . Tiền VNCH Mẹ tôi mang đi đổi gần 4 bao cát để đến nơi thì được phát về một cọc tiền mỏng lét [vụ đổi tiền đầu tiên phải nói là rất hãi hùng, tôi là một trong những người ngồi phía sau dãy bàn làm cán bộ đổi tiền bất đắc dĩ: nhận tiền cũ, phát tiền mới đã đóng cọc sẵn cho dân. Tôi không thế nói làm sao cho thấu hết những gì tôi đã nghe thấy , cảm nhận trong ngày đổi tiền đầu tiên ấy, nhớ lại vẫn là những nỗi xót thương . ]


Lần đổi tiền tiếp là tháng 5 năm 78 mà tôi vừa kể xong . người dân phần nào cũng đã ... hơi bị quen rồi . Những lần sau (tôi đã dông) thì chắc chắn là không còn gì là xốc nữa, vì từ hai lần kia họ đã rút kinh nghiệm đầy mình, mãi cho đến bây giờ, tâm lý dân miền Nam vẫn là giữ vàng và đô la trong nhà chứ không giữ tiền mặt là vì thế.


Thử nghĩ - ngày ấy lương tôi - kế toán trưỏng là $38/ tháng. cầm trong tay $100,000, tức là trị giá tương đương với 2,630 tháng, tức là 219 năm lương!


Suy ra với đồng tiền bây giờ, tạm cho lương kế toán trưởng là 1 triệu một tháng, tức là số tiền ngày ấy tương đương với 2 tỷ 6 bây giờ .


Nếu bây giờ, ngày hôm nay, bạn cầm trong tay 2 tỷ 6, chỉ qua một đêm mà bạn bị mất trắng số tiền này (hoàn toàn không do lỗi gì ở bạn), và bạn không có job, không còn phương tiện gì để sinh sống nuôi gia đình vợ con, bạn sẽ làm gì ?


Ngộ chẩu vô bếp chút - sẽ bò ra kể tiếp chuyện UT .


À, thằng bạn bảo là hai vợ chồng vẫn còn ở đó, vì va đã làm phép trấn an cho căn nhà rồi . Gia đình sống vui vẻ đầm ấm, làm ăn phát tài từ ngày được va ra tay "cứu nhân độ thế"




Bài viết này được sửa chữa mông má bởi trademark: Nov 6 2005, 12:13 PM

[summoner131]

Nhà bác Vạn thấy em ít tuổi nên lo lắng đấy ạ, Em là tuyệt đối trung thành theo quan điểm giữ gìn sự bình yên chế độ (ít ra cho đến khi em biến ) thế nên bác cứ yên tâm xem truyện. Quan trọng là không bị cái ảo tưởng idolisation thì mình ở quan điểm nào lập trưởng cũng vững cả .

Bác trademark cho em hỏi, nếu 1 đồng tiền cũ = 8 hào tiền mới thì tại sao cuối cũng lại thành như mất trắng cả ? người ta đã sử dụng chiêu nào , thức nào mà hay quá vậy?

Bài viết này được sửa chữa mông má bởi summoner131: Nov 6 2005, 12:50 PM

[trademark]

Cũng giống như lần đổi tiền tháng 9, 1975, ngưòi ta mất trắng là vì nhà nước chỉ cho đổi tối đa mỗi hộ là $200 . Tức là bạn chỉ có thể đem đến maximum $250 tiền cũ bạn đang cầm trong tay để đối lấy $200 tiền mới.


Bạn có nhiều tiền hơn $250 thì ráng mà chịu . Nhưng không ai ngu mà vác cả bao tiền đến đổi như hồi 75, vì công an đứng ngay bàn đổi tiền sẽ ghi ngay tên tuổi, hộ khẩu, địa chỉ ngưòi ấy liền . cán bộ đổi tiền chỉ đếm $250 đồng tiền cũ rồi trao cho mình một cọc tiền mới (đã được đếm và ràng, mark sẵn) số tiền còn dư (nghĩa là trên $250) họ không cần đếm mà chỉ thảy vào cái thùng dưói đất như là ... rác .


nhưng lúc ấy cũng chẳng mấy ai dám vác cả nghìn hay chục nghìn đến đổi cả, họ thà để lại ở nhà rồi đem ra đốt còn hơn là vác đến chỗ đổi tiền, vì đó là tự tử vì tự khai mình ... nhiều tiền - khác chi "lậy ông con ở bụi này" , xung phong nộp tên mình vào danh sách "tư sản mại bản hút máu nhân dân" .


Trong vụ đổi tiền 78, gia đình tôi cũng bị kẹt lại khoảng một hai nghìn gì đấy , kéo nhau nửa đêm đem ra đốt như tiền vàng mã , vì số tiền này anh em tôi không "rửa" kịp trước ngày đổi .


còn những ai có ít hơn $250 tiền cũ thì họ đếm rồi quy ra tiền mới bình thường . Chả hạn như mình chỉ có $100 tiền cũ đem đến đổi thì họ sẽ trao lại cho mình $80 tiền mới.

Nhưng nếu bạn ở miền Bắc thì khi đem $100 tiền cũ đi đổi, bạn sẽ được số tiền tuơng đuơng là $100 tiền mới, 1 đổi 1 , equal value.

ở miền Nam, những ngưòi nào không có hộ khẩu thì không được đổi tiền - họ là những người thật sự bị "mất trắng" .

[tiêu biểu như là thành phần dân bị đuổi đi kinh tế mới trốn về thành phố, dân ở nhà mướn, sinh viên xa nhà đi học ở trọ , thành phần bị đi học tập cải tạo, những ai tuy ở cùng địa phương ấy từ hồi đẻ ra, nhưng bị xếp vào hàng ngũ "có nợ máu với nhân dân" .....cũng không đuợc cấp hộ khẩu ]

còn ở miền Bắc những thành phần nào mới không được cấp hộ khẩu, và những người không có hộ khẩu bị đối xử như thế nào trong những vụ này thì tôi không biết .

Bài viết này được sửa chữa mông má bởi trademark: Nov 6 2005, 09:30 PM

[summoner131]

à ra thế, chiêu này đúng là sát trước . Kể tiếp chuyện ma UT đi bác .

[Sóng]

Tớ trước đây tôn thờ Đ. như bố mẹ mình, sau này, cũng bắt đầu loáng thoáng nghe một số chuyện, cho nên tình cảm cũng phai một phần.

đảng chỉ là một cơ cấu chính trị để quản lý nhà nước chứ có phải thần thánh gì đâu mà phải tôn thờ, thờ đảng thế thì chả khác gì thờ khúc gỗ, đến ngay cả các nước "Cộng hòa Hồi giáo" người ta cũng chỉ thờ Thánh Ala chứ có ai thờ chính phủ đâu

Nói chữ tôn thờ thì cũng ko có gì là quá, nhưng mà đó là dĩ vãng từ lâu rồi.

[NguoiVN]

một khi quyền lợi của đảng gắn lièn với quyền lợi của bác thì tôn thờ có gì đâu là ghê gớm, chính trị mà

[Phó Thường Nhân]

Sparm một tí cho vui. Mặc dù tôi là người đứt dây thần kinh sợ với những chuyện ma quỷ vớ vẩn.
@Tít,
chẳng hiểu vì cái gì mà Tít lăn ra cười trong cái đoạn trích ở trên. Chẳng nhẽ là vì "kháng chiến" Haloween à. Cái lễ Haloween nó có hình như nguồn gốc là do truyền thống người Irland. Theo đó thì có những linh hồn không nặng tội đến mức xuống địa ngục, nhưng cũng không đủ công tích để lên thiên đàng, nên bị bơ vơ lang thang dưới trần thế. Vì thế để tồn tại nó phải nhập vào đâu đó, để có hành trạng, không thì ai biết đó là đâu. Cái hình dáng để nhập vào là quả bí đỏ. Chính vì thế mà có tục khoét ruột quả bí đỏ làm mắt làm mũi cho nó tồn tại. Cũng may ở đây, bác Trademark làm cái quả bí đỏ "kháng chiến" người ta mới biết có nó. Điều này không có nghĩa là bác ấy nói sai, mà sai hay đúng thì cũng chỉ mình bác ấy biết. Nhưng thiết nghĩ nếu có "kháng chiến" thật, có tổ chức, không phải kháng chiến Haloween thì thế giới người ta đã biết từ lâu. VN có cái "may mắn" là báo chí phương Tây vốn không có thiện cảm. Nếu thực sự có chuyện gì thì nó đã nói ầm lên từ lâu rồi.
Vào năm 1975, quân đội miền Nam tan rã chứ không phải bị tiêu diệt, kể cả chủ lực, bảo an, dân vệ quân số đến hơn 1 triệu. Súng ống rơi vãi thừa mứa. Nên chuyện có người phản kháng gần như là tất nhiên. Nếu không có mới là lạ. Nhưng nó phải ở mức độ nào, người ta mới có thể coi là "kháng chiến", chứ có phải cứ chụp cho một cái tên, khoác cho một cái mũ "quả bí đỏ" trên mạng là thành kháng chiến được đâu.
Trong thực tế thì có tồn tại một cuộc chiến thầm lặng kéo dài hơn mười năm từ năm 1975 ở trên Tây nguyên đánh Phunro. Cho đến tận năm 1989, khi vấn đề Cam pu chia được giải quyết, thì Phunro không còn có chỗ dựa từ Thái lan đưa vào, nên mọi việc mới kết thúc. Tôi nghĩ may mà bác Trademark chỉ gặp được kháng chiến của bác ấy, chứ gặp Phunro, thì chắc bây giờ đã thành ma lài ma xó ở đâu đó rồi. Nhưng đã kể chuyện ma, thì cái version gặp Phunro có lẽ thú vị hơn nhiều, vì ma miền núi vẫn đáng sợ hơn ma miền xuôi chứ.


@Sóng,
Vấn đề không phải là thích hay yêu, tin tưỏng hay không tin tưởng mà là có một sự đánh giá đúng mức lợi hại, thật giả. Mỗi người đều phải tìm cho mình một hệ quy chiếu rồi dựa vào đó mà nhận thức. Đơn giản có vậy thôi.

[Phó Thường Nhân]

@Phatastic
Sparm một tí vì như tôi đã nói, tôi không quan tâm đến ma và không sợ ma. Với tôi ma chỉ có thể dùng như ám ảnh tâm lý hay thể hiện vô thức trong văn học. Tất nhiên đã là ám ảnh tâm lý thì ma nhà nào nhà đó giữ. Có đuổi được ma ám ảnh không cũng là tự mình, không ai làm hộ được. Tôi viết ở đây là để nói về những vụ đổi tiền ở VN, như phatastic nói ở trên.

Về vụ đổi tiền năm 1975.
Sau 30/4/1975 ở các vùng thuộc chính quyền miền Nam cũ, đồng tiền của VNCH vẫn được sử dụng. Điều này thực ra không thể giữ lâu dài được, vì việc kiểm soát, in ấn tiền tệ là độc quyền của nhà nước. Ở đâu cũng vậy, không thể có một nền kinh tế mà đồng tiền lại tự tiêu tự phát. Như vậy việc đổi tiền là không thể tránh được, chỉ có điều tỉ số đổi tiền cũ mới, số lượng và cách thức tiến hành ra làm sao mà thôi.
Trong thực tế cũng phải phân vùng thuộc quyền kiểm soát của VNCH cũ làm 2 phần. Một phần là các vùng nông thôn đồng bằng, một vùng khác là khu vực đô thị Sài gòn-Gia định. Chỉ có vùng Sàigon-gia định là có thể coi là "gia sản" của chính quyền VNCH, đây là một vùng có kinh tế thành thị và thị trường. Vào thời điểm năm 1975, thì vùng Sài gon- Gia định có khoảng 10 triệu dân, chiếm khoảng 40% dân số miền Nam.
Từ trước năm 1975, tức là vào khoảng năm 1973 trở đi, trong vùng chính quyền miền Nam kiểm soát đã có suy thoái kinh tế. Giá cả gia tăng. Nếu ai không tin thì có thể đọc những trang sách của cụ Nguyễn Hiến Lê. Tôi cảm tưởng, chính quyền miền Nam lúc đó bị sa vào một cuộc khủng hoảng lớn giống như nhà nước VN thống nhất phải chịu vào những năm 80, khi Liên Xô và khối COMECON tan rã. Còn miền Nam khủng hoảng là do Mỹ rút. Cho đến nay, ít có người phân tích nguyên nhân thất bại sụp đổ của miền Nam từ khía cạnh kinh tế. Vì có 2 cảm tính. Với người chiến thắng, thì nói ra điều đó làm giảm sự tài giỏi của chính mình. Còn những người tự nhận là phe thất bại thì điều đó có nghĩa xoá bỏ cái điều họ vẫn tin là miền Nam giầu có, phồn vinh hơn nhiều miền Bắc.Họ vẫn có mặc cảm là anh thành phố (vì xuât thân chủ yếu từ vùng Sài gòn), khinh rẻ anh miền Bắc là nông dân. Cái định kiến về chế độ VNCH tuyệt vời với họ không thể bỏ dược. Nhưng những fact về kinh tế nó nằm ở đó, không thể không tính tới.
Khi muốn đổi tiền, cũng có một fact quan trọng khác là làm sao định giá được gia sản mà đổi. Hai nói chính xác hơn là đông tiền mới phải có dự trữ trong ngân hàng (ví dụ như vàng, ngoại tệ mạnh) mới có thể tung ra một lượng tiền tương đương. Đây là điều không giải quyết được, vì khi vào Sài gon, hệ thống ngân hàng đã bị vét sạch. Bản thân ông Thiệu cũng mang 16 tấn vàng dự trữ đi, không kể những "ông lớn" khác của chế độ này. Có nghĩa là người ta không tiếp quản được dự trữ tài chính cửa miền Nam cũ. Số lượng tiền giấy trung chuyển trên thị trường, thì tất nhiên không ai kiểm soát được, và cũng không biết nó là bao nhiêu.
Như vậy nếu cứ để tự nhiên,"hữu xạ tự nhiên hương" thì kinh tế Saigon-Gia định cũng chết, và việc suy thoái, lạm phát là tất nhiên, vì tiền hoàn toàn không có bảo đảm, kinh tế hoàn toàn rối loạn. Đây là cái đáy khách quan của sự việc.
Ngoài ra còn có những fact chủ quan mà ra. Đó là
1. Những người tiếp quản Sài gon- Gia định chưa bao giờ biết tới một hệ thống kinh tế dựa trên tiền tệ. Kinh nghiệm quản lý duy nhất ở ngoài Bắc là kinh tế hành chính, bao cấp. Trong đó vai trò của tiền tệ chỉ là chỉ số tương đương của hàng hoá. Chính vì thế mà ở ngoài Bắc lúc đó không có tham nhũng. Tư tưởng nói chung là tất cả "tệ nạn" ở vùng Sài gon- Gia định là do tiền mà ra.
2. Để giải quyết mọi vấn đề khó khăn do rối loạn kinh tế gây ra (đầu cơ, tích trữ, giá cả gia tăng..), cách thức duy nhất là kiểm soát hành chính. Đổi tiền được coi là một phưong tiện chống lạm phát, theo kiểu hiểu đơn giản là thu đi cái phần "tiền thừa" , thì hạ được giá trên thị trường.
3. Quan niệm những người có tiền là "tư sản mại bản". ở đây có hai loại, một loại là người Việt, một loại khác là người Hoa ở Chợ lớn. Và chính tầng lớp tư sản mại bản này là đầu mối của việc đầu cơ, tích trữ, tăng giá...

Chính từ những hiểu biết như thế mà người ta mới tiến hành định mức số tiền được đổi. Vì như thế thì kiểm soát được lượng tiền trung chuyển, và người ta cũng không thể in tiền "tuỳ thích" được, vì có cái gì trong ngân hàng đảm bảo cho nó. định mức số tiền được đổi cũng có nghĩa là có thể triệt tiêu được lạm phát, đồng thời đánh được "tư sản mại bản" đầu cơ tích trữ.
Hậu quả của sự suy nghĩ nông cạn này chính là những gì mà phatastic nói ở trên. Người ta đổ xô đi chứa hàng, làm cho giá cả tăng vọt. Và vì bản thân đồng tiền cũng đang ở trạng thái mất giá, cho nên phần còn lại của nó trở thành giấy lộn. Kết quả là tư sản mại bản có chết không thì không biết, nhưng rối loạn kinh tế thì rõ ràng, những người nghèo khổ sẽ khổ hơn.

Vậy có thể có một chính sách đổi tiền thoáng hơn, ví dụ như số lượng đổi tiền vô hạn định không ? và làm cách nào để cho kinh tế không bị suy sụp (hơn) bởi một biện pháp hành chính ?. Tôi không rõ, vì không đủ tư liệu cũng như không đủ khả năng phân tích. Nhưng theo suy nghĩ của tôi, thì cái gì là kinh tế thì phải dùng phương pháp kinh tế. Kinh tế chịu ảnh hưởng của chính trị, nhưng nó vẫn có sự độc lập của nó. Không thể nhìn kinh tế đơn giản bằng chính trị, hành chính, hay đạo đức. điều mà người ta hay lầm lẫn và nhập nhằng bằng cảm tính.

Có điều thú vị là hiện nay vẫn có những người suy nghĩ đơn giản như vậy. Nói đến yếu kém thì đổ cho tham nhũng. Nói tới tệ nạn xã hội thì quy ngay cho Đảng. Biện pháp đưa ra thì chỉ có "dân chủ". Nếu người ta hoán vị những từ ngữ này bằng các từ ngữ ngày xưa thì suy luận của con người không tiến lên một chút nào. Nếu cứ định kiến, kẹt vào đấy thì không thể phân tích sâu hơn. Không phân tích sâu thì không hiểu đúng, không hiểu đúng tất nhiên làm vớ vẩn. và cuối cùng vẫn là cái vòng luẩn quẩn.