Langven.com Forum

Giúp đỡ - Lục lọi - Dân l ng - Lịch
Full Version: Thơ Hồ Xuân Hương được Dịch Sang Anh Ngữ
Quán nước đầu làng Ven > Sáng Tác - Thảo Luận - Phổ biến kiến thức > Văn Học & Ngôn Ngữ
Hoang Yen
Dịch giả: John Balaban



Autumn Landscape



Drop by drop rain slaps the banana leaves.
Praise whoever sketched this desolate scene:


the lush, dark canopies of the gnarled trees,
the long river, sliding smooth and white.
I lift my wine flask, drunk with rivers and hills.
My backpack, breathing moonlight, sags with poems.


Look, and love everyone.
Whoever sees this landscape is stunned.

----------------------------

Cảnh Thu


Thánh thót tầu tiêu mấy giọt mưa,
Bút thần khôn vẽ cảnh tiếu sơ,
Xanh om cổ thụ tròn xoe tán,
Trắng xoá tràng giang phẳng lặng tờ.
Bầu dốc giang sơn say chấp rượu,
Túi lưng phong nguyệt nặng vì thơ
Cho hay cảnh cũng ưa người nhỉ,
Thấy cảnh ai mà chẳng ngẩn ngơ.
Hoang Yen
Confession (I)



Gray sky. A rooster crows.
Bitter, I look out on thickets and folds.

I haven''t shaken grief''s rattle, yet it clatters.
I haven''t rung sorrow''s bell, though it tolls.

Their noise only drags me down, angry
with a fate that says I''m much too bold.

Men of talent, learned men, where are you?
Am I supposed to walk as if stooped and old ?


-------------------


Tự tình

Tiếng gà văng vẳng gáy trên bom
Oán hận trông ra khắp mọi chòm.
Mõ thảm không khua mà cũng cốc.
Chuông sầu chẳng đánh cớ sao om?
Trước nghe những tiếng thêm rầu rĩ,
Sau giận vì duyên để mõm mòm.
Tài tử văn nhân ai đó tá?
Thân này đâu đã chịu già tom!
Hoang Yen
Offering Betel



A piece of nut and a bit of leaf.
Here, Xuân Hu''o''ng has smeared it.

If love is fated, you''ll chew it red.
Lime won''t stay white, nor leaf, green.


------------------------------


Mời Trầu


Quả cau nho nhỏ miếng trầu hôi
Này của Xuân Hương mới quệt rồi
Có phải duyên nhau thì thắm lại
Đừng xanh như lá bạc như vôi!
Hoang Yen
Country Scene

The waterfall plunges in mist.
Who can describe this desolate scene:

the long white river sliding through
the emerald shadows of the ancient canopy

...a shepherd''s horn echoing on the valley,
fishnets stretched to dry on sandy flats.

A bell is tolling, fading, fading
just like love. Only poetry lasts.
Hoang Yen
On Sharing a Husband

Screw the fate that makes you share a man.
One cuddles under cotton blankets; the other''s cold.

Every now and then, well, maybe or maybe not.
Once or twice a month, oh, it''s like nothing.

You try to stick to it like a fly on rice
but the rice is rotten. You slave like the maid,

but without pay. If I had known how it would go
I think I would have lived alone.


--------------------------


Kiếp Lấy Chồng Chung


Chém cha cái kiếp lấy chồng chung.
Kẻ đắp chăn bông kẻ lạnh lùng,
Năm thì mười hoạ chăng hay chớ
Một tháng đôi lần có cũng không.
Cố đấm ăn xôi, xôi lại hẩm,
Cầm bằng làm mướn, mướn không công.
Thân này ví biết dường này nhỉ
Thà trước thôi đành ở vậy xong.
Hoang Yen
Jackfruit


My body is like the jackfruit on the branch:
my skin is coarse, my meat is thick.

Kind sir, if you love me, pierce me with your stick.
Caress me and sap will slicken your hands.


--------------------------


Quả Mít


Thân em như quả mít trên cây,
Vỏ nó sù sì, múi nó dày.
Quân tử có yêu thì đóng cọc,
Xin đừng mân mó nhựa ra tay.
Hoang Yen
Three-Mountain Pass


A cliff face. Another. And still a third.
Who was so skilled to carve this craggy scene:

the cavern''s red door, the ridge''s narrow cleft,
the black knoll bearded with little mosses?

A twisting pine bough plunges in the wind,
showering a willow''s leaves with glistening drops.

Gentlemen, lords, who could refuse, though weary
and shaky in his knees, to mount once more?

----------------------------


Đèo Ba Dọi


Một đèo, một đèo, lại một đèo,
Khen ai khéo tạc cảnh cheo leo.
Cửa con đỏ loét tùm hum nóc,
Hòn đá xanh rì lún phún rêu.
Lắt lẻo cành thông cơn gió thốc,
Đầm đìa lá liễu giọt sương gieo.
Hiền nhân quân tử ai là chẳng
Mỏi gối chồn chân vẫn muốn trèo.
Hoang Yen
Weaving at Night


Lampwick turned up, the room glows white.
The looms moves easily all night long

as feet work and push below.
Nimbly the shuttle flies in and out,

wide or narrow, big or small, sliding in snug.
Long or short, it glides out smoothly.

Girls who do it right, let it soak
Hoang Yen
The Condition of Women


Sisters, do you know how it is?
On one hand,
the bawling baby; on the other your husband
sliding onto your stomach,
his little son still howling at your side
Yet, everything must be put in order
Rushing around all helter-skelter
Husband and child, what obligations!
Sisters, do you know how it is?


-------------------------


Thân phận đàn bà


Hỡi chị em ơi có biết không
Một bên con khóc một bên chồng.
Bố cu lổm ngồm bò trên bụng,
Thằng bé hu hơ khóc dưới hông.
Tất cả những là thu với vén
Vội vàng nào những bống cùng bông.
Chồng con cái nợ là như thế,
Hỡi chị em ơi có biết không?
Hoang Yen
THE LUSTFUL MONK

A life in religion weighs heavier than stone.
Everything can rest on just one little thing.
My boat of compassion would have sailed to Paradise
If only bad winds hadn''t turned me around.



-----------------


Sư hoang dâm


Cái kiếp tu hành nặng đá đeo,
Vị gì một chút tẻo tèo teo.
Thuyền từ cũng muốn về Tây Trúc
Trái gió cho nên phải lộn lèo.
Hoang Yen
The Unwed Mother


Because I was too easy, this happened.
Can you guess the hollow in my heart?

Fate did not push out a bud
even though the willow grew.

He will carry it a hundred years
but I bear the burden now.

Never mind the gossip of the world.

Don''t have it,
yet have it! So simple.


--------------------


Không chồng mà chửa


Cả nể cho nên hoá dở dang,
Nỗi niềm nàng có biết chăng chàng.
Duyên thiên chưa thấy nhô đầu dọc,
Phận liễu sao đà nảy nét ngang.
Cái nghĩa trăm năm chàng nhớ chửa?
Mảnh tình một khối thiếp xin mang.
Quản bao miệng thế lời chênh lệch,
Không có, nhưng mà có, mới ngoan!
Hoang Yen
River Snail

Fate and my parents shaped me like a snail,
day and night wandering marsh weeds that smell foul.

Kind sir, if you want me, open my door.
But please don''t poke up into my tail.
( The phrase open my door in quóc-ngù is boc yem, referring both to the operculum (glassy opening) of the snail and, as its homonym, to a brassiere. )


------------------------


Con ốc nhồi


Bác mẹ sinh ra phận ốc nhồi
Đêm ngày lăn lóc đám cỏ hôi,
Quân tử có thương thì bóc yếm
Xin đừng ngó ngoáy lỗ trôn tôi.
Hoang Yen
The Paper Fan

Seventeen, or is it eighteen…
Ribs? Let me have it in my hands.

Thick or thin, opening its lovely angles.
Wide or narrow, inserted with a stick.

The hotter you get, the more refreshing.
Wonderful both night and day.

Cheeks juicy soft, persimmon pink.
Kings and lords just love this thing.


----------------------


Vịnh Cái Quạt


Mười bảy hay là mười tám đây
Cho ta yêu dấu chẳng dời tay.
Mỏng dày từng ấy, chành ba góc
Rộng hẹp dường nào, cẵm một cay.
Càng nóng bao nhiêu thời càng mát,
Yêu đêm chưa phi lại yêu ngày.
Hồng hồng má phấn duyên vì cậy.
Chúa dấu vua yêu một cái này.
Hoang Yen
Bác Balaban này dịch chán nhỉ các bác nhỉ! Tiếc thơ. Nhưng mà cũng chưa có ai dịch cả, thôi thì bác ấy cũng có công giới thiệu HXH của chúng ta cho bạn bè năm châu. rose.gif

Vẫn tiếc. :whatt:
tao_lao
Bài của Nguyễn Ngọc Bích nhan đề 'Hồ Xuần Hương: những văn-bản thơ Nôm được công bố từ năm 1968' nói về (đáng lưu ý là những hạn chế) tập The Spring Essence đăng trên trang Viện viện học.

http://www.viethoc.org/eholdings/HXH-VanbanNom04-03.pdf

Bài của nhà thơ Lí Lan được lấy và đằng trên trang Đặc Trưng 'Thơ Hồ Xuân Hương Đến Với Độc Giả Mỹ ':

http://www.dactrung.net/tho/noidung.aspx?B...AnPUhZkHw%3d%3d

Hai bài: một khen (của Lí Lan), một nêu hạn chế (của Nguyễn Ngọc Bích) làm người ta e dè, nhưng dù sao GS họ Nguyễn có lẽ là người có tiếng nói có trọng lượng hơn. Nhưng tin người không bằng tin mình, có vị nào có toàn văn song ngữ Anh-Việt, có thể làm ơn gửi lên được không? Cảm ơn.
Hoang Yen
Dịch thơ Hồ Xuân Hương quả thực rất khó, ngoài việc sử dụng các điển tích, chữ nghĩa, tượng hình, tượng thanh, những câu thơ của bà còn có cái hồn của ngôn ngữ Việt mà khi chuyển sang ngôn ngữ khác khó lòng tìm được giá trị cân xứng.
Ví dụ ngay bài Không chồng mà chửa, tuy chưa phải là tiêu biểu mà muốn hiểu kỹ lưỡng, người ta phải biết những ý nghĩa đằng sau câu thơ như sau:


Không chồng mà chửa

Cả nể cho nên hoá dở dang,
Nỗi niềm nàng có biết chăng chàng.
Duyên thiên chưa thấy nhô đầu dọc,(1)
Phận liễu sao đà nảy nét ngang.(2)
Cái nghĩa trăm năm chàng nhớ chửa?(3)
Mảnh tình một khối thiếp xin mang.(4)
Quản bao miệng thế lời chênh lệch,
Không có, nhưng mà có, mới ngoan!(5)

--------------------

(1)-(2) ở đây, dùng lối chơi chữ Hán. Chữ Thiên là trời nhô đầu lên thì thành chữ Phu là chồng; chữ Liễu là rõ hoặc hết, đồng âm với cây liễu chỉ người con gái, nếu thêm một nét ngang thì thành chữ Tử là con. Hai câu này ý nói: Gái chưa chồng mà sao đã có con trong bụng?
(3)-(4) Tình và nghĩa gắn liền đặc tính truyền thống của ta. Hồ Xuân Hương nhấn mạng cái nghĩa, cái trách nhiệm mà người đàn ông nào đó thường vô tâm trước hậu quả để lại cho người phụ nữ.
(5) Tác giả đứng về phía người con gái mà dùng ý một câu ca dao: "Không chồng mà chửa mới ngoan; Có chồng mà chửa thế gian sự thường"!



Đấy là chưa kể những bài ý tứ bóng bảy, nói lái, với cách dùng từ đắt đến hóc búa của bà.
tao_lao
Xin mượn topic của bác HY để nói về Hồ Xuân Hương. TL có nghe nói đến truyện Giai Nhân Dị Mặc của Đông Châu Nguyễn Hữu Tiến, người giữ mục 'Tồn cổ lục' bảo tồn thơ văn cổ của tạp chí Nam Phong (của Phạm Quỳnh). Không biết có bạn nào có truyện Giai Nhân Dị Mặc không? Ngoài ra có nghe nói ông Trần Thanh Mại từng phát hiện ra 1 tập Lưu Hương Ký ở VN hồi năm 1960, TL chỉ có danh sách các bài thơ (theo Hoàng Xuân Hãn), đây là tập thơ do chính Hồ Xuân Hương chọn lựa và đề trong tập này. Qua đó cho thấy một chân dung HXH khá khác với thơ văn truyền tụng, từ đó đặt vấn đề cần khảo sát nghiêm túc để khẳng định thơ nào đúng là của bà, thơ nào là do dân gian gán quàng. Lối làm việc theo tinh thần văn bản học này rất đáng được hoan nghênh.

Văn thơ HXH thì chắc là đã nhiều người biết, còn chuyện tình 'thiên tình sử' của bà hiếm người đề cập. Hoàng Xuân Hãn đã soi sáng nhiều ngõ ngách trong vấn đề này trong đó chúng ta biết chắc chắn bà là vợ lẽ của Tham Hiệp Yên Quảng Trần Phúc Hiển, trong số tình nhân có các vị Tốn Phong, Mai (họ) Sơn Phủ (văn danh) và cả Nguyễn Du:

Thơ Hồ Xuân Hương

1) Nguyễn Du:

Cảm cựu kiêm trình Cần chánh học sĩ Nguyễn hầu Hầu Nghi Xuân Tiên Ðiền nhân


Dặm khách muôn nghìn nỗi nhớ nhung,
Mượn ai tới đấy gửi cho cùng.
Chữ tình chốc đã ba năm vẹn,
Giấc mộng rồi ra nửa khắc không.
Xe ngựa trộm mừng duyên tấp nập,
Phấn son càng tủi phận long đong.
Biết còn mảy chút sương siu mấy
Lầu nguyệt năm canh chiếc bóng chong.


2) Tốn Phong

Ngụ Ý Tốn Phong, Kí Nhị Thủ

Dồn bước may đâu khéo hẹn hò
Duyên chi hay bởi nợ chi ru?
Sương treo áo lục nhồi hơi xạ,
Gió lọt cành lê lướt mặt hồ.
Muốn chắp chỉ đào thêu trướng gấm,
Mà đem lá thắc thả sông Tô.
Trong trần mấy kẻ tinh con mắt,
Biết ngọc mà trao mới kể cho.

II

Ðường hoa dìu dặt bước đông phong
Nghĩ kẻ tìm thơm cũng có công,
Lạ mặt dám quen cùng gió nước,
Nặng lòng nên nhẹ đến non sông.
Da trời nắng nhuộm tươi màu biếc,
Phòng gấm trăng in dãi thức hồng.
Ai nhớ lấy cho lòng ấy nhỉ,
Trước năm trăm hẳn nợ chi không?

Họa Tốn Phong Nguyên Vận


Kiếp này chẳng gặp nữa thì liều,
Những chắc trăm năm há bấy nhiêu.
Nghĩ lại huống đau cho phận bạc,
Nói ra thêm nhẹ với thân bèo.
Chén thề thủa nọ tay còn dính,
Món tóc thời xưa cánh vẫn đeo.
Được lứa tài tình cho xứng đáng,
Nghìn non muôn nước cũng tìm theo.

Tốn Phong Đắc Mộng Chí Dữ Ngã Khan


Tốn Phong đắc mộng chí dữ ngã khan
nhân thuật ngâm, tịnh ký(1)


Nhớ ai mà biết nói cùng ai
Rằng chữ đồng ta quyết một hai.
Hoa liễu vui đâu mình dễ khéo,
Non sông dành giả nợ còn dài.
Chén tình dầu nhẫn lâu mà nhạt
Giải ước nguyền âu thắm chẳng phai.
Ðầy đoạ duyên trần thôi đã định,
Xương giang duyềnh(2) để ngắm tương lai.



1)Tốn Phong thị nằm mộng, ghi lại mang cho xem, nhân đó làm bài thơ thuật chuyện và ghi lại.

(2)Có phiên âm là dành

Tặng Tốn Phong Tử




Bướm ong mừng đã mấy phen nay,
Hồng nhạn xin đưa ba chữ lại;
Dám đâu mưa gió giở bàn tay,
Những sự ba đào xeo tấc lưỡi,
Nam Bắc xa xa mấy dặm đây,
Hải sơn ước để ngàn năm mãi,
Bức tranh khôn vẽ tấm lòng ngay.
Tơ nguyệt rày xe ba mối lại,
Hỏi khách đa tình nhỏ có hay.
Năm canh hồn bướm thêm bơ bải

3) Mai Sơn Phủ:

Hoạ Lại Thơ Mai Sơn Phủ


Này đoạn chung tình biết mấy nhau,
Tiễn đưa ba bước cũng nên câu.
Trên tay khép mở tanh chiếu nhạn,
Trước mặt đi về gấp bóng câu.
Nước mắt trên hoa là lỗi cũ.
Mùi hương trong nệm cả đêm ngâu.
Vắng nhau mới biết tình nhau lắm,
Này đoạn chung tình biết mấy nhau.


Ngoài ra dân gian tương truyền bà là vợ của một thầy thuốc, 1 ông phủ Vĩnh Tường. Tuy nhiên ông Hoàng Xuân Hãn đã căn cứ vào niên đại, địa danh hành chính chứng minh không thể bác bỏ rằng chuyện bà lấy một ông Phủ là hoàn toàn bịa đặt.
Quán nước đầu làng Ven > Sáng Tác - Thảo Luận - Phổ biến kiến thức > Văn Học & Ngôn Ngữ
Bạn đang xem phiên bản gọn nhẹ của diễn đ n dưới dạng text, để xem các b i viết với đầy đủ mầu sắc v hình ảnh hãy nhấn v o đây !
Invision Power Board © 2001-2024 Invision Power Services, Inc.