Trí thông minh nhân tạo

Truờng Giang

Người Việt Nam chúng ta thường hay nói câu "trứng khôn hơn rận" để chỉ trích lớp hậu sinh tự mãn, chưa chi đã vỗ ngực cho là có kinh nghiệm, khôn ngoan hơn người đi trước; thế nhưng, qua những phát kiến khoa học vào thời gian gần đây thì có vẻ như câu vừa nói cũng có thể đúng, chứ chẳng phải không.

Thực vậy, các khoa học gia Nhật mới đây, đã chế tạo được một bộ óc có số lượng tế bào thần kinh bằng phân nửa số tế bào thần kinh trong não bộ một con người. Phát minh này cho thấy chẳng chóng thì chầy, con người sẽ có thể chế tạo ra những máy điện toán có "bộ óc thông minh" hơn cả con người chúng ta. Sự việc này hiện đặt ra một vấn đề là liệu loài người đã sẵn sàng chấp nhận tình trạng "trứng khôn hơn rận" hay chưa?

Giả sử như con người có thể làm ra những bộ óc còn khôn ngoan hơn cả người tạo ra chúng. Từ đó chuyện gì sẽ xảy ra, nếu như những bộ óc này, với trí thông minh tột đỉnh, có ngày đâm ra chống lại cả con người? Những câu hỏi đại loại như vừa nói nghe thực lý thú. Vì vậy, từ lâu đã được các đạo diễn khai thác thành cốt truyện cho những cuốn phim khoa học giả tưởng.

Thế nhưng, có lẽ chẳng còn bao lâu nữa, việc này sẽ trở thành hiện thực, chứ không còn là chuyện viễn tưởng. Đối với một số khoa học gia ngành điện toán, đây là những vấn đề đang được nghiên cứu nghiêm túc. Điều đáng nói là qua một số dữ kiện ghi nhận được trong quá trình khảo cứu, các nhà khoa học đã nhìn thấy nhiều vấn đề đáng quan ngại. Chính vì thế, giới khoa học đang bắt đầu chú tâm vào những vấn đề như ý nghĩa khoa học, chính trị, ngay cả những vấn đề siêu hình có thể phát sinh từ nỗ lực phát triển những loại máy móc có khả năng suy nghĩ thông minh hơn người.

Một trong những khoa học gia hiện dồn trọng tâm nghiên cứu điều này là một nhà khoa học người Úc, Tiến Sĩ Hugo de Garis. Ông là người được sinh ra và lớn lên tại thành phố Melbourne ở Úc. Hiện thời, ông đang làm trưởng phòng thí nghiệm Chế Tạo Não Bộ của một công ty Nhật Bản, mang tên ATR. Mới đây, ông đã lại trở về Úc để thuyết trình về những dự án trong lĩnh vực này.

Nhân dịp này, ông cũng trình bày ảnh hưởng quan trọng của ngành chế tạo những loại máy biết suy nghĩ về phương diện địa lý chính trị trong thế kỷ 21. Theo lời Tiến Sĩ Garis, Nhật Bản hiện dự định là trong 10 năm tới, sẽ chi tiêu hằng chục tỷ đô-la vào các công trình nghiên cứu chế tạo não bộ, trong đó khoảng 1/3 các dự án nghiên cứu nhắm vào việc phát triển các bộ óc dùng trong ngành điện toán. Giáo sư de Garis cho hay, những công trình nghiên cứu hao công tốn của trong lĩnh vực này, rất có thể sẽ thành công, nếu không muốn nói là sẽ đạt được thành quả mỹ mãn.

Giáo sư de Garis tiên đoán rằng, với sự kết hợp ba ngành kỹ thuật mũi nhọn hiện nay, con người sẽ sáng chế ra những loại máy móc có "trí thông minh nhân tạo", thậm chí những loại máy móc này được coi là thông minh hơn cả con người. Kỹ thuật mới giúp con người tạo ra những thiết bị có chi tiết cực nhỏ; thế nhưng, độ chính xác lại rất cao.

Kỹ thuật này mở ra một phương hướng hoàn toàn mới trong việc chế tạo thiết bị điện toán. Thực vậy, thay vì phương pháp cũ là lập chương trình cho máy vi tính bằng những chỉ thị rõ ràng – nhược điểm của phương pháp này là máy thường bị bế tắc, vì không biết cách xử lý những trường hợp phức tạp cá biệt – Vì vậy, trong tương lai, phương pháp mới để thiết kế máy điện toán sẽ tiến triển theo những giai đoạn tiến hoá như trong học thuyết Darwin vậy.

Cụ thể là tiến trình tự động sẽ biến đổi và lựa chọn những mạch điện rút ra từ rất nhiều thế hệ máy tính từ trước tới nay. Kết quả là máy sẽ đưa ra một hệ thống có cấu trúc phức tạp mà ngay cả con người cũng không thể hiểu nổi.

Tiến Sĩ de Garis cho biết, tiềm năng của máy vi tính trong việc tạo ra những thiết bị cực kỳ thông minh thực không biết như thế nào mà kể cho hết. Như ông tiên đoán, chỉ trong vòng một hai thế hệ nữa thôi, con người sẽ bước vào giai đoạn chế tạo ra những bộ óc siêu thông minh. Thực ra, vào ngay lúc này, trong phòng thí nghiệm của ông cũng đã có một "bộ óc" chứa tới 10 triệu tế bào thần kinh rồi, chứ không cần phải đợi đến một hai thế hệ nữa.

Hiện thời, các chuyên viên dưới quyền ông đang ra sức chế tạo một người máy robot mà dự trù trong tương lai, người máy sẽ có thể đi lại trên nền xi-măng phòng thí nghiệm. Kế đó, nhóm khoa học gia do ông cầm đầu sẽ chế tạo ra một bộ óc, có tới một tỷ tế bào thần kinh.

Theo như ước tính, bộ óc con người chứa khoảng 20 tỷ tế bào thần kinh. Từ dữ kiện cơ sở này, các nhà khoa học hy vọng là trong vòng từ 10 đến 20 năm nữa, sẽ có khả năng chế ra được những loại máy vi tính, không những có bộ óc thông minh, với số tế bào thần kinh vượt quá con số vừa nói, mà còn vượt trội về nhiều phương diện khác nữa. Có nghĩa là đến lúc đó, bộ óc nhân tạo còn thông minh hơn cả con người.

Vào giai đoạn này, con người sẽ khó thể nào đoán trước hay hiểu được những bộ óc do mình sáng chế ra, định làm gì. Nói một cách cụ thể, những loại máy điện toán cực kỳ thông minh, sẽ vượt ra ngoài quyền kiểm soát của con người. Nếu điều vừa nói sẽ diễn tiến đúng như vậy, giáo sư de Garis cho rằng, ngay từ bây giờ, con người phải khẩn cấp giải quyết một số vấn đề liên quan tới đạo đức và chính trị.

Những câu hỏi mà ông đặt ra là liệu chúng ta có nên tiếp tục công cuộc khảo cứu việc chế tạo các bộ óc siêu thông minh ? hay phải kêu gọi các nước trên thế giới tạm thời đình chỉ tất cả mọi hoạt động nghiên cứu về lĩnh vực này trên toàn cầu ? Nếu như các quốc gia đồng ý ban hành lệnh tạm thời đình chỉ, lệnh này nên được áp dụng như thế nào? Ngoài ra, Tiến Sĩ de Garis còn đặt câu hỏi là con người sẽ phải xử trí ra sao chuyện xung khắc mà thế nào cũng xảy ra giữa một bên là những người chủ trương phát triển các loại máy móc siêu thông minh và một bên là thành phần muốn giữ cho con người lúc nào cũng là chủ nhân ông trên trái đất này.

Đối với bản thân chúng ta, những người không làm việc trong ngành khoa học điện toán thì quả thực, chúng ta không thể nào hiểu nổi tất cả những điều vừa nói có ý nghĩa quan trọng đến mức nào? Thực ra, một số nhà khoa học cũng tỏ ra vô cùng nghi ngờ chuyện trong tương lai, con người sẽ có thể chế ra những bộ máy điện toán còn thông minh hơn cả con người. Chẳng vì vậy, các nhà khoa học đã gọi điều này là "chuyện tưởng tượng lố bịch."

Nhìn chung, có vẻ như Tiến Sĩ de Garis đã không xét tới những khó khăn cơ bản còn đang là chướng ngại to lớn trong ngành khoa học điện toán, chẳng hạn như làm thế nào trong quá trình tiến hoá tương tự như học thuyết Darwin, máy móc lại có thể tự động lựa chọn những mẫu vi mạch hữu hiệu nhất để rồi tổng hợp thành những thiết bị có bộ óc siêu thông minh.

Tuy nhiên, nói gì thì nói, không ai có thể phủ nhận là từ khi máy vi tính được bày bán trên thị trường tới nay, càng ngày loại máy này càng trở nên thông minh hơn, cụ thể là máy có thể thực hiện được nhiều chức năng phức tạp hơn. Do đó, theo thời gian, máy điện toán sẽ càng thông minh hơn là chuyện chắc chắn.

Điều có thể thấy rõ là bộ óc máy điện toán sẽ ngày càng xen vào cuộc sống con người bằng nhiều phương cách. Về sau này, những loại máy vi tính như vừa kể, sẽ có thể đảm nhiệm những chức năng y hệt như con người về nhiều phương diện. Theo thời gian, con người sẽ dần dà khó thể nào xem máy điện toán như những loại máy móc thông thường. Thực vậy, những món đồ vật có khả năng suy nghĩ như người, sẽ không khỏi khiến chúng ta đâm ra khó nghĩ.

Một ngày nào đó, máy vi tính sẽ hoàn toàn trở nên một thành viên trong gia đình và chúng ta sẽ phải xử sự với máy y như với người trong nhà vậy. Những đổi thay trong cách nhìn sự vật như vừa nói sẽ khiến chúng ta phải nghĩ lại ý nghiã như thế nào là con người.

Từ trước đến nay, chúng ta đã quen nghĩ rằng những ai có hình dạng cơ thể giống với chúng ta mới được gọi là người. Nếu đúng như vậy, các bộ óc nhân tạo, dù là thông minh đến đâu chăng nữa, cũng không bao giờ có thể thực sự là người, ngay cho dù những khối óc này giữ vai trò quan trọng trong công việc, trong đời sống tình cảm chúng ta cách mấy.

Cách đây vài năm, vô địch cờ vua thế giới người Nga, ông Gary Kasparov, sau khi bị máy điện toán của hãng IBM đánh bại, đã phải thốt lên rằng: "Có lẽ thành quả lớn lao nhất của tạo hoá là được nhìn thấy đám hậu sinh tự chế ra được những bộ óc có khả năng giống y như chúng". Trong thế giới đầy dẫy những máy móc siêu thông minh, ai dám nói chắc tương lai chúng ta rồi đây sẽ ra sao: một là sẽ giống như cơn ác mộng mà Gary Kasparov chịu đụng, khi ông phải đấu trí với bộ óc quá thông minh của máy điện toán IBM hay con người sẽ phải hoàn toàn nghĩ khác đi để chấp nhận người bạn mới.

Có lẽ phương cách tốt nhất bây giờ là đừng đoán trước điều gì hêát, mà phải theo dõi sát mọi diễn biến hiện nay để thấu hiểu những chuyện có thể xảy ra. Nếu không, con người chúng ta sẽ rơi vào tình trạng giống như nhiều triều đại phong kiến trong quá khứ đã nhắm mắt đi vào con đường tự huỷ diệt mà không biết.

Tài liệu tham khảo: Artificial Intelligence by Tim van Gelder

Em chả nhớ, trước anh bạn em bảo : sau khi được mời vào phòng thí nghiệm về A.I. ở MIT, Chomsky ở trong đó hai ngày và sau đó bước ra lắc đầu phát biểu :"Không thể chế tạo được một cỗ máy biết nói như con người."
Gần đây thiên hạ cãi nhau chuyện chế tạo Robot có trí tuệ của con người hoặc vượt hơn thế.. nhưng em chẳng tin lắm. Nếu bảo chế tạo Robot có trí thông minh tuyết tính ( kiểu đánh cờ với Kasparov ) thì Ok chứ còn chế tạo Robot có cả emotion như con người thì em rằng vẫn viễn tưởng.
Gần đây em có nghĩ đến chuyện tại sao không chế tạo một loại Robot ( thật ra là chương trình phần mềm ) chuyên giải đáp các câu hỏi, thắc mắc của người dùng trên Internet thay cho việc người đó phải viết email hỏi những nhân viên của công ty có Website- rất mất thời gian. Vấn đề kéo theo là phải tạo ra được một cấu trúc ngữ pháp chặt chẽ, bất định cho phép Robot đó có khả năng hiểu được ý của người muốn hỏi một cách khá rõ ràng. Như vậy người ta cần phải thay đổi cấu trúc ngữ pháp một ngôn ngữ nào đó. Ví dụ :tiếng Anh, sao không ép cho nó một cấu trúc thật sự đơn giản để thuận tiện cho việc chế tạo robot có khả năng hiểu con người?- vì con người thì kiểu gì cũng có thể học được mọi ngôn ngữ rồi, tiếng Anh có thay đổi thì người ta vẫn cứ học được dễ dàng như thường.

oe, nói thật là chế tạo được cái tay cho chuẩn đã là kinh dị lém rùi. Cái bot bác Hưng bảo cũng không phải là không có, nhưng nếu mà làm cho tử tế sẽ dính đến rất nhiều thứ, không chỉ riêng AI. Cái đơn giản nhất là Eliza thì phải. Trước em có định học Esperanto để làm cái này, vì Esperanto có cấu trúc chặt, từ cấu tạo dễ, lại dễ học(1-2 tuần là tương đối), nhưng mà quả thật là càng thử càng thấy mình ngu. :(,hichic, em cũng khoái AI lém.

Ý em là phải thay đổi lại cả ngôn ngữ của loài người ấy. Tất nhiên, đó là một cách khá hạ sách vì con người ta vì lười mới lo chế tạo máy móc, robot làm thay cho mình. Mà việc học là việc mà đa số loài người lười nhất nữa chứ. ;D

Cái này bây giờ được nói đến nhiều lắm trong các "game" ;D
Và trong các tiểu thuyết...viễn tưởng nữa!!!

Nhưng mà cho rằng một ngày nào đó sẽ có robot thông minh hơn cả con người thì lúc đó....vnequation đi đâu nhỉ???

Khéo có khi bây giờ bác Milou đã là A.I rồi cũng nên? ;D

Hừm, hôm nào phải tìm phim A.I. xem cái nào, xem có giống Milou không nhỉ ?

Nhưng có bao giờ bác nghĩ là có thể A.I này sẽ chế tạo ra A.I khác không nhi? ;D

Nó sẽ chế tạo ra loài người thêm một lần nữa và bắn vào một hành tinh ở tít mù xa để tạo ra một trái đất khác làm thí nghiệm cho sự vĩ đại của mình. 8)

Ý tưởng lớn gặp nhau rồi!
Em cũng định nói như thế!!!

Thế chẳng hạn như em sống từ thời...Tam Quốc thì A.I có thể...nhân bản lại được không nhỉ?

Em sẽ chém đầu Tào Tháo một nhát đi ngay!

;D ;D ;D